Có một thực tế không thể phủ nhận hiện nay là rất nhiều người mặc dù đã khỏi Covid-19 đến vài tuần nhưng các triệu chứng hậu Covid vẫn kéo dài âm ỉ. Phổ biến nhất trong số đó là tình trạng ho lâu ngày không khỏi. Vậy hậu Covid ho nhiều có sao không và nên khắc phục bằng cách nào?
1. Tại sao hậu Covid lại bị ho?
1.1. Triệu chứng ho hậu Covid có biểu hiện như thế nào?
Hội chứng hậu Covid-19 là thuật ngữ được dùng để chỉ những triệu chứng xảy ra ở người có tiền sử nhiễm SARS-CoV-2 đã khỏi bệnh khoảng 3 tháng và có các triệu chứng của bệnh kéo dài tối thiểu 2 tháng mà không thể dùng chẩn đoán thay thế để giải thích.
Các triệu chứng hậu Covid thường gặp là: khó thở, mệt mỏi, ho, rối loạn chức năng nhận thức,... Khi các triệu chứng này kéo dài sẽ gây ra nhiều khó khăn cho cuộc sống và công việc của người bệnh, làm cho sức khỏe của họ bị suy giảm.
Hậu Covid-19, nhiều người bị ho dai dẳng không khỏi
Ho là triệu chứng rất phổ biến ở bệnh nhân Covid. Nó chính là phản ứng của cơ thể đối với tác nhân gây ra bệnh viêm đường hô hấp cấp, là phản xạ để tống xuất mầm bệnh, làm sạch bụi, chất kích thích và đờm ra khỏi đường thở. Xét trên khía cạnh này, hậu Covid ho nhiều có sao không hoàn toàn không đáng lo bởi nó chỉ là phản xạ bảo vệ có lợi của cơ thể mà thôi.
Sau khi virus SARS-CoV-2 không còn khu trú ở mũi họng, bệnh nhân Covid có thể bị ho suốt một thời gian dài. Nếu ho nhiều, đau rát họng mà chỉ số SpO2 trên 95% và người bệnh vẫn ăn uống sinh hoạt bình thường thì không có gì đáng ngại, người bệnh không cần điều trị mà chỉ cần theo dõi tại nhà là được.
Những người bị ho hậu Covid thường ho thành cơn, nếu ho quá nhiều sẽ khiến cho họng bị kích ứng và đau rát, cơn đau có thể sẽ chạy dọc theo đường giữa xuống ngực. Có không ít bệnh nhân bị ho đến mức không thể ăn, không thể ngủ được. Khi bị như vậy, tâm lý họ không tránh khỏi hoang mang hậu Covid ho nhiều có sao không, lo rằng phổi của mình đã bị tổn thương nghiêm trọng.
Có những trường hợp ho hậu Covid kéo dài khiến cho biểu mô đường hô hấp bị tổn thương nên các tác nhân có hại dễ dàng xâm nhập, lưu lại đường thở và gây ra viêm khiến cho cơn ho trở nên nghiêm trọng hơn, ho kèm theo đờm đặc và xanh.
1.2. Tại sao hậu Covid nhiều người bị ho kéo dài?
Thống kê cho thấy, trong số bệnh nhân Covid thì có khoảng 50 - 70% có triệu chứng ho khan trong khoảng 19 ngày, nặng hơn có thể kéo dài vài tháng. Như đã nói ở trên, ho là một phản xạ để chống lại nhiễm trùng của cơ thể. Đối với bệnh nhân Covid, virus có thể tấn công trực tiếp hoặc gián tiếp vào các dây thần kinh cảm giác, và gây nên các cơn ho.
Có hai loại ho hậu Covid và tác nhân gây ho cũng có sự khác nhau:
- Ho khan: thường là do bị nhiễm virus nên đường hô hấp bị kích ứng.
- Ho có đờm: thường là do bị nhiễm vi khuẩn hoặc mắc bệnh lý đường hô hấp mạn tính.
Về cơ bản người bệnh không cần áp lực quá về vấn đề hậu Covid ho nhiều có sao không vì đây thực chất chỉ là phản ứng tự bảo vệ của cơ thể để đẩy virus ra khỏi đường thở mà thôi. Điều đáng nói là ho quá nhiều, ho kéo dài thì sẽ khiến bệnh nhân mệt mỏi, dễ bị mất ngủ thường xuyên.
2. Hậu Covid ho nhiều có sao không?
2.1. Ho nhiều hậu Covid có gì nguy hiểm không?
Nghiên cứu theo dõi bệnh nhân hậu Covid đã phát hiện ra rằng, có khoảng 33% - 76% bệnh nhân xuất hiện triệu chứng hậu Covid tối thiểu trong vòng 6 tháng sau khi đã khỏi bệnh; 20% bệnh nhân phải tái nhập viện và có đến 80% bệnh nhân cần được theo dõi tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu trong suốt 2 tháng đầu sau khi xuất viện.
Muốn biết ho hậu Covid có nguy hiểm không thì tốt nhất người bệnh nên đi khám để đánh giá xem mình có đang mắc bệnh phổi khác hay bệnh dị ứng hay không, có đúng là ho sau Covid hay không. Trường hợp ho nhiều hậu Covid nhưng không do bệnh lý thì chỉ cần luyện tập, vận động và tẩm bổ tốt, một thời gian sau ho do Covid sẽ hết dần.
2.2. Cách xử trí khi bị ho nhiều hậu Covid-19
Muốn thoát khỏi băn khoăn hậu Covid ho nhiều có sao không cần xác định được tác nhân gây ra ho, cụ thể như:
- Bị ho khan: thường là do virus chưa hết hẳn hoặc bị mắc loại virus đường hô hấp khác, bị dị ứng với hóa chất hoặc khói thuốc,... Trường hợp này cần dùng thuốc chống dị ứng và giảm ho bổ phế.
Muốn biết hậu Covid ho nhiều có sao không người bệnh cần thăm khám bác sĩ để được đánh giá chính xác
Một số người bị trào ngược dạ dày đồng thời với mặc Covid-19 rất dễ nảy sinh tâm lý hoang mang, mất ngủ,... từ đó làm rối loạn co thắt dạ dày thực quản và kết quả là ho khan. Để xử trí hiệu quả cần dùng thuốc kháng acid để giúp cho dịch vị dạ dày được trung hòa, giảm bớt lo lắng và căng thẳng.
- Bị ho có đờm: tác nhân gây ho chủ yếu do bội nhiễm vi khuẩn dẫn đến viêm phổi, viêm phế quản. Trường hợp này đi khám bác sĩ thường được kê thuốc long đờm và kháng sinh.
Nếu mắc các bệnh như tắc nghẽn phổi mạn tính, hen phế quản, thì cần khám bác sĩ hô hấp để xử trí triệt để. Những người bị ho mạn tính do đường hô hấp bị nấm thì cần khám bác sĩ chuyên khoa để tìm ra biện pháp khắc phục hiệu quả. Ngoài ra, bị ho do nấm đường hô hấp có thể sẽ phải dùng đến thuốc ức chế miễn dịch, kháng sinh do bác sĩ chỉ định.
Khi đã áp dụng các cách xử trí trên đây mà cơn ho vẫn kéo dài thì nguy cơ nhiễm nấm là rất cao. Bằng việc thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa, người bệnh sẽ tìm ra hướng xử trí triệt để với những cơn ho hậu Covid. Người bệnh không nên tự ý mua thuốc điều trị bất kỳ triệu chứng hậu Covid nào để tránh những hậu quả nguy hại.
Để không phải lo lắng hậu Covid ho nhiều có sao không, người bệnh có thể dùng nước thanh hao hoa vàng sắc để uống hoặc uống viên xuyên tâm liên để giảm ho. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần có chế độ ăn uống phù hợp, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu như cá hấp, cháo, rau xanh, nước dừa,... và dùng nước muối để vệ sinh hậu họng hàng ngày.
Mong rằng những nội dung được chia sẻ trên đây đã giúp bạn đọc tháo gỡ được vướng mắc hậu Covid ho nhiều có sao không và biết cách để giảm thiểu cơn ho do Covid-19 gây ra. Nếu còn thắc mắc nào khác về vấn đề này, quý khách hàng có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được giải đáp chính xác.
(Ảnh minh họa)
Câu hỏi: Tôi khỏi Covid-19 được 20 ngày nhưng triệu chứng ho vẫn dai dẳng. Theo bác sĩ, tôi có nên sử dụng kháng sinh điều trị hay không?
Trả lời:
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm oxy cao áp Việt-Nga, Bộ Quốc phòng
Trong thời gian mắc Covid-19, virus gây tổn thương các tế bào lớp niêm mạc đường hô hấp, để lại sẹo. Sau khỏi bệnh, tổn thương này vẫn dễ kích thích, gây ra những cơn ho.
Đồng thời, có không ít trường hợp sau mắc Covid-19 bị viêm họng, trào ngược dịch dạ dày... cũng có thể gây ho.
Tuy nhiên, nếu thấy triệu chứng ho kéo dài, lo lắng bệnh trở nặng nên tự ý uống kháng sinh điều trị, là hoàn toàn sai lầm.
Đầu tiên, thuốc kháng sinh không có tác dụng với virus. Lạm dụng kháng sinh sẽ khiến gan, thận bị quá tải, trong khi cơ thể đang kiệt quệ do virus tấn công.
Bên cạnh đó, việc dùng không đúng sẽ khiến vi khuẩn bị nhờn thuốc, lần sau nếu nhiễm khuẩn thì các kháng sinh đó không còn tác dụng, làm bác sĩ mất đi vũ khí điều trị cho bệnh nhân.
Vì thế, sau nhiễm Covid-19 vẫn ho dai dẳng, bạn có thể sử dụng mật ong, siro thảo dược giảm ho.
Với triệu chứng ho khan, có thể lúc này cơ thể vẫn còn virus, nhiễm virus đường hô hấp khác hoặc ho do dị ứng, khói thuốc, hóa chất... Cách xử lý là dùng giảm ho bổ phế, thuốc chống dị ứng thế hệ cũ như alimemazine, diphenhydramin (theralene hoặc benadryl hay các loại có thành phần tương tự).
Đối với trường hợp bệnh nhân lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều... có thể làm tăng tiết acid dạ dày, rối loạn co thắt dạ dày thực quản, cũng gây ho khan thì cần dùng kháng acid để trung hòa dịch vị dạ dày. Người bệnh có thể sử dụng thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng.
Khi có triệu chứng ho có đờm, có thể do viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn. Các trường hợp này phải được bác sĩ khám và chỉ định dùng kháng sinh, thuốc long đờm (thường dùng loại ambroxol). Bạn cần đi khám chuyên khoa hô hấp để được xử lý triệt để, không nên tự dùng kháng sinh.
Hiện nay triệu chứng phổ biến của bệnh nhân nhiễm COVID-19 là ho, đau họng, sổ mũi... nhưng nhiều hiệu thuốc bán luôn các loại kháng sinh - Ảnh: NAM TRẦN
Cần phải nhớ, kháng sinh là thuốc kê toa, việc người dân mua thuốc kháng sinh không có toa tồn tại bao nhiêu năm nay nhưng vẫn chưa khắc phục được.
PGS Trần Văn Ngọc (phó chủ tịch Hội Phổi Việt Nam)
Số ca nhiễm COVID-19 cả nước liên tục tăng cao, phần lớn cách ly, điều trị tại nhà. Nhiều người nhiễm COVID-19 chỉ với triệu chứng nhẹ như ho, sốt, sổ mũi... nhưng lại tự mua và uống kháng sinh dù đây là thuốc kê toa.
Theo các chuyên gia và bác sĩ, tình trạng kháng kháng sinh tại Việt Nam đã đáng báo động, trong bối cảnh dịch bệnh còn đáng lo ngại hơn. Dự kiến thời gian tới, tình trạng kháng kháng sinh vô cùng nghiêm trọng.
Mắc COVID-19 nhẹ cũng uống kháng sinh
Với độ phủ vắc xin cao và biến thể Omicron ít gây bệnh nặng hay tử vong hơn Delta, phần lớn bệnh nhân nhiễm COVID-19 đều gặp triệu chứng nhẹ, điều trị tại nhà. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm người bệnh thoải mái uống thuốc kháng sinh, corticoid... để điều trị COVID-19 nhiều nhất.
Bị dương tính và uống thuốc đều đặn khi cách ly tại nhà nhưng đến ngày thứ 9 em M.A. (12 tuổi) xét nghiệm nhanh lại vẫn còn dương tính. Đơn thuốc em A. được bác sĩ tư vấn có 7 loại, trong đó có corticoid (Solupred 20mg), kháng sinh Augmentine 1g...
Theo PGS Trần Văn Ngọc - phó chủ tịch Hội Phổi Việt Nam, trường hợp trên là ví dụ điển hình của việc lạm dụng, dùng thuốc không đúng làm virus kéo dài trong người, dù bệnh nhân không có bệnh nền kèm theo.
Sinh viên L.T.T. (21 tuổi, ngụ quận 12, TP.HCM) phát hiện dương tính, được bạn bè mua giúp các loại thuốc theo các triệu chứng mà T. dặn. Dù bệnh khá nhẹ (ho, khàn giọng, sổ mũi...) nhưng toa thuốc T. nhận được rất nhiều loại, trong đó có kháng sinh.
ThS Nguyễn Đình Tỉnh - giảng viên bộ môn nhi, Trường đại học Y tế công cộng (Hà Nội) - cho biết việc sử dụng kháng sinh hiện nay đang tràn lan, tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Trong số các bệnh nhi mà bác sĩ Tỉnh tư vấn, rất nhiều phụ huynh cho biết các hiệu thuốc đều bán kháng sinh cho trẻ khi trẻ có biểu hiện ho, sốt.
"Tôi đã từng tư vấn cho rất nhiều bệnh nhi. 10 phụ huynh gửi đơn thuốc đến nhờ tư vấn thì có đến 7 - 8 đơn thuốc có kê kháng sinh. Thậm chí không chỉ một loại mà vài loại kháng sinh. Sau khi sử dụng kháng sinh, sức khỏe thậm chí không được cải thiện mà còn gây mệt mỏi hơn. Một số trường hợp dị ứng, đau bụng", bác sĩ Tỉnh nói.
Gây hại cho gan, thận
PGS Trần Văn Ngọc cho rằng nếu không kiểm soát, quản lý chặt chẽ thì tình trạng kháng kháng sinh trong những năm tới vô cùng nghiêm trọng.
Đồng quan điểm, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm cao áp oxy Việt - Nga, cho rằng trước đây tình trạng kháng kháng sinh tại Việt Nam đã đáng báo động, trong bối cảnh dịch bệnh còn đáng lo ngại hơn rất nhiều.
"Chúng ta phải siết chặt việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc, không để tình trạng bán thuốc kháng sinh không có đơn của bác sĩ tràn lan như hiện nay. Bên cạnh đó, người dân cũng cần trang bị kiến thức để chăm sóc sức khỏe của bản thân", bác sĩ Hoàng nói.
Theo bác sĩ Tỉnh, kháng sinh chỉ có tác dụng với những trường hợp ghi nhận viêm nhiễm, không có tác dụng ngăn ngừa sự bội nhiễm của virus. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng khi có biểu hiện ho sẽ gây viêm phổi, viêm phế quản... nên sử dụng kháng sinh để ngăn ngừa.
"Suy nghĩ này là không chính xác, đặc biệt ở trẻ nhỏ, việc sử dụng kháng sinh càng phải được cân nhắc kỹ càng", bác sĩ Tỉnh khuyến cáo.
Còn bác sĩ Hoàng cho biết thêm, việc sử dụng kháng sinh không gây tử vong hay ảnh hưởng đến sức khỏe ngay lúc đó. Tuy nhiên, các loại kháng sinh sử dụng không đúng cách sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng gan, thận. Đặc biệt, một số loại kháng sinh gây ảnh hưởng đến sự phát triển gân - cơ - xương của trẻ dưới 12 tuổi.
Sử dụng kháng sinh cũng gây tổn thương hệ vi khuẩn đường ruột, dẫn đến nhiều hậu quả về tiêu hóa ở trẻ nhỏ.
Kháng sinh không có tác dụng với virus
"Thuốc kháng sinh không có tác dụng gì đối với virus. Nếu đau họng, viêm họng do virus thì không dùng kháng sinh. Thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng khi người bệnh bị bội nhiễm vi khuẩn (viêm amiđan, viêm tiểu phế quản, viêm xoang...). COVID-19 là do virus gây ra, sử dụng kháng sinh không có tác dụng gì với các loại virus nói chung và SARS-CoV-2 nói riêng", bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng.
XUÂN MAI - DƯƠNG LIỄU