Trẻ em dường như tận hưởng cuộc sống nhiều hơn so với người lớn. Nhưng không có nghĩa tất cả chỉ là niềm vui và những trò chơi. Đôi khi trẻ cũng rơi vào những trạng thái cảm xúc khác nhau. Với vai trò là cha mẹ hoặc người thân, việc bạn cần làm là hiểu được những cảm xúc của trẻ, cốt để giúp phát triển kỹ năng sống trẻ em tốt hơn. Hãy bắt đầu bằng cách khám phá 9 sắc thái cảm xúc của trẻ.
1. Buồn
Nếu trẻ đang cảm thấy buồn, hãy thử chơi đùa, trò chuyện cùng trẻ, đặc biệt là những thứ trẻ thích. Nếu trẻ đang buồn, có lẽ bạn cũng cảm thấy lo ngại. Những đứa trẻ đang buồn bực có thể khóc, hờn dỗi, tách biệt, hay nói chung là có hành động bất thường rất đáng báo động đối với các bậc cha mẹ. Có nhiều lý do để giải thích vì sao trẻ thấy buồn, hãy bắt đầu bằng cách hỏi trẻ xem điều gì đang khiến chúng phiền lòng.
2. Vui
Đối với trẻ em, niềm vui được duy trì trong gia đình sẽ giúp nâng cao kỹ năng sống trẻ em, thông minh hơn, biết yêu thương chia sẻ, biết cảm thông, có trách nhiệm với mọi người. Y học cho rằng: khi vui, khi được yêu thương, âu yếm, khi đạt được điều gì ta mong muốn…, cơ thể sẽ tiết ra các hormone: Dopamine, Serotonin, Oxytocin và Endorphins. Những hormone này giúp cơ thể cảm nhận cuộc sống hạnh phúc, hiệu quả, đầy hứng khởi và lạc quan. Hãy tạo cho con một không gian thật vui vẻ để con phát triển toàn diện.
3. Hứng thú
Để con hứng thú trong mỗi hoạt động, đặc biệt là học tâp cách tốt nhất là tiếp cận thông qua những cái mà trẻ thích. Cho trẻ được làm những gì chúng thích 1 cách có kiểm soát và khích lệ con bằng những phần thưởng sẽ giúp trẻ học tập với sự hứng thú
4. Giận dữ
Giận dữ là giai đoạn phát triển bình thường của trẻ nhằm giúp chúng đánh giá giới hạn của bản thân, học cách thể hiện sự thất vọng. Nói cách khác, nếu có con nhỏ, phụ huynh sẽ bắt gặp những phản ứng tiêu cực như cáu giận, la hét ở trẻ.
Tuy nhiên, bạn hãy nhìn vào mặt tích cực, cáu giận sẽ là cơ hội tuyệt vời để cải thiện kỹ năng sống trẻ em, giúp trẻ học cách đối phó với những cảm xúc tiêu cực. Chìa khóa của mỗi cha mẹ là giữ bình tĩnh trong những tình huống này vì nếu không sẽ vô tình làm khuếch đại cảm xúc của trẻ. Khi kiểm soát được bản thân, cha mẹ sẽ biết lựa chọn cách phù hợp để cùng trẻ vượt qua cơn giận.
5. Tự tin
Cha mẹ nên dành cho trẻ những lời động viên phù hợp giúp trẻ tìm và phát hiện ưu điểm cũng sẽ là cách để tạo sự tự tin cho con. Tìm xem trong những ưu điểm, sở thích của trẻ về một lĩnh vực nào đó để rèn luyện phát triển và biến điều đó thành sở trường riêng của bản thân. Phụ huynh không nên đặt áp lực rèn luyện trẻ để thành một chuyên gia mà hãy biến những ưu điểm, sở thích của trẻ thành những đam mê, hăng say thực hiện sở trường riêng của trẻ. Ví dụ: đánh đàn ghita, làm thơ, kể chuyện, làm bánh, chơi cờ, bơi lội, nhớ tên những bộ phim đã từng xem… Hãy khuyến khích trẻ tham gia vào các trò chơi mà trẻ yêu thích và cùng tranh tài với những đứa trẻ khác. Trẻ sẽ ý thức được những mục tiêu phấn đấu đã đề ra, qua đó giúp nâng cao kỹ năng sống trẻ em, sẽ tự hào về những gì mình đạt được.
6. Sợ hãi
Tôn trọng và chia sẻ nỗi sợ hãi của trẻ, nhất định không đem nó ra dọa nạt hay cười đùa. Nên kể cho con những câu chuyện để chứng tỏ nỗi sợ của con không có gì là to tát và con có thể vượt qua.
7. Ngạc nhiên
Những giáo sư tâm lí ở Hopkins: “Đối với trẻ, sự ngạc nhiên như một cơ hội tốt để tìm ra điều gì đó thuộc về thế giới của mình”. Gặp phải các tình huống hay đối tượng bất ngờ giúp trẻ học hỏi nhanh hơn. Hãy tạo cho trẻ những điều bất ngờ đáng yêu nhé!
8. Chán nản
Một số chán nản là một phần của quá trình trưởng thành mà trẻ phải trải qua. Tình huống gây chán nản có thể là những trải nghiệm, con học được cách đối phó với xúc khó chịu. Hãy khích lệ con xác định nguyên nhân của cảm giác này.
9. Khinh thường
Trong trường hợp này, phụ huynh cũng cần trò chuyện với trẻ nhiều hơn, cho trẻ ra môi trường bên ngoài nhiều hơn để giao lưu, tương tác với xã hội. Những câu chuyện từ thực tế sẽ giúp trẻ định hình lại giá trị của bản thân mình và lựa chọn những giá trị sống khác. Điều này rất tốt để giáo kỹ năng sống trẻ em.
Ngoài ra, để phát triển kỹ năng sống trẻ em tốt nhất ngay từ ban đầu, cha mẹ hãy tìm hiểu và cho trẻ tham gia vào các khóa học kỹ năng sống, trại hè bán trú, nội trú hay chương trình FasTracKids STEM. Trẻ sẽ được gặp gỡ, tiếp xúc với một môi trường giáo dục hoàn toàn hiện đại, cùng nhau phát triển bản thân, nâng cao các kỹ năng cần thiết của thế kỉ 21. Hãy tạo cho trẻ điều kiện tốt nhất để con khôn lớn lên từng ngày cha mẹ nhé!
Theo cô Nguyễn Thị Huế – Giáo viên kỹ năng sống tại CLB Kỹ năng sống Cara
SỰ PHÁT TRIỂN TÌNH CẢM CỦA TRẺ MẪU GIÁOI.Các đặc điễm chung của tình cảm trẻ mẫu giáo (MG):1. Ở tuổi mẫu giáo cũng như ở tuổi ấu nhi, các tình cảm của trẻ chi phốimọi hoạt động của cuộc sống.- Trẻ nhỏ không biết điều chỉnh cảm xúc của mình và chịu sự tác động của cáctình cảm khác.- Vì thế, các biểu hiện bên ngoài của tình cảm của trẻ mạnh mẽ hơn, trực tiếpvà mang tính chủ định hơn ngươi lớn.- Tình cảm bùng nổ nhanh, thể hiện rõ ràng và qua đi nhanh chóngVd: đang khóc trẻ có thể cười hoặc ngược lại2. Trẻ có nhu cầu được thương yêu khen ngợi- Nguồn tình cảm mạnh nhất và quan trọng nhất của trẻ là mối quan hệ vớinhững người khác: với người lớn và các trẻ nhỏ.- Người lớn âu yếm trẻ, thừa nhận quyền của trẻ, chú ý đến trẻ sẽ làm cho trẻcảm thấy yên ổn, tự tin, yêu đời sản khoái, góp phần làm cho nhân cách của trẻđược phát triển bình thường, hình thành các phẩm chất tích cực và thái độ thiệnchí với những người khác.- Khi người lớn âu yếm trẻ , khen trẻ làm cho trẻ cảm thấy sung sướng, tự hào,ngược lại khi người lớn không công bằng làm cho trẻ tức giận.- Trẻ có thể thể hiện tình cảm yêu thương sự âu yếm, quan tâm thông cảm vớingười thân, biết thức giận, phẩn nộ khi có ai đó xúc phạm đến người thân trướcmặt trẻVD: Mẹ vấp ngã trên cầu thang. Gunte giúp mẹ đứng dậy rồi bắt đầu thổi vàochỗ tím bầm, hỏi đi hỏi lại một cách lo lắng " bây giờ mẹ đã đỡ đau chưa" . Đểcho con không thấy sự đau đớn của mình, bà mẹ đi vào một phòng khác. Guntebê mọit chiếc ghế đẩu ra cửa, trèo lên ghế vặn quả đấm cửa và hỏi bằng mộtgiọng âu yếm " mẹ đã đỡ đau chưa" rồi nó quay lại chỗ mẹ ngã rồi cầm mộtchiếc xô mà nó cho là nguyên nhân làm mẹ nó ngã, đồng thời nó nói rằngkhông muốn mẹ ngã một lần nữa....( trích )Tuy nhiên, trong các tình huống đa dạng của cuộc sống, đặc biệt nếu cha mẹ khôngkhéo léo hoặc có thái độ phân biệt đối xử với các trẻ thì có thể làm xuất hiện ở trẻsự ghen tị ngay cả với chị em mà trẻ rất thương yêu3. Trẻ em có tình cảm đa dạng với cây, con vật, các hiện tượng trong thiênnhiên:Trẻ có tình cảm đa dạng với cây ,con vật các hiện tượng trong thiên nhiên, chẳnghạn trẻ cảm thấy âu yếm ngạc nhiên khi thấy con gà con mới nở, cảm thông vớinhững cây non canh lá xanh mơn mởn bị bẻ gẫy, tức giận khi trời mưa và do vậytrẻ không được đi chơi.4. Trẻ có khả năng cảm thông:Trẻ có khả năng đồng cảm với các nhân vật tốt ở trong truyện kể, truyện cổ tích,biết lo với nỗi lo của nhân vật mà trẻ yêu thích, ght1 nhân vật độc ác. Trẻ bắt gậpsách lại không cho kể lại sự không may của các nhân vật, yêu cầu nghĩ ra đoạn kếtkhác có hậu. Khi xem minh họa trẻ cào bôi bẩn hình vẽ về nhân vật độc ác.5. Cảm xúc sợ hãi có vị trí đặc biệt trong các cảm xúc của trẻ:Thông thường, trẻ sợ khi gặp phải cái gì đó bất thường như bóng tối, tiếng sấmsét...Tuy nhiên, các cảm xúc này xuất hiện ở trẻ phần lớn là do giáo dục khôngđúng đắn. Chẳng hạn, khi người lớn sợ chuột, sợ gián....trẻ cũng sợ theo. Ngoài ra,để điều khiển trẻ dễ dàng, người lớn hay dọa trẻ, có thái độ thô bạo với trẻ, kểchuyện rùng rợn cho trẻ, nhốt trẻ vào buồng tối...cũng làm cho trẻ hay sợ hãi. Viêctrẻ thường xuyên sợ hãi sẽ ảnh hưởng đến thể lực và tâm lý của trẻ, do vậy ngườilớn cần phải giáo dục và duy trì ở trẻ tính bạo dạn và tính xông xáoII. Các xu hướng phát triển tình cảm của trẻ mẫu giáo:1.-Tình cảm của trẻ ngày càng bền vững hơn sâu sắc hơnỞ tuổi MG bé trẻ có biểu hiện rõ ràng tình cảm với người thân nhưng cònphụ thuộc vào nhiều hoàn cảnh và không ổn định. Tình cảm của trẻ với bạn-2.không bền. Trẻ luân phiên kết bạn tùy thuộc vào hoàn cảnh. Trẻ thường chơithân với bạn ngồi cùng bàn hoặc cùng chơi.Đến cuối tuổi MG, tình cảm của trẻ bền vững hơn, trẻ có thái độ quan tâmthực sự tới những người thân, cô gắng để mẹ khỏi bị buồn ,lo. Khi kết bạntrẻ đã dựa vào mối thiện cảm giữa trẻ về phẩm chất, tri thức hay khả năngnào đó của bạn.Các tình cảm của trẻ ngày càng hợp lí hơnTrên cơ sở của sự phát triển trí tuệ, tình cảm của trẻ ngày càng hợp lí hơn.a.b.Tình cảm trí tuệ:Trẻ có tính tò mò ham hiểu biết. Trẻ muốn đi sâu tìm hiểu sự vật, khônglường trước được hậu quả của hành động nên trẻ có biểu hiện tàn ác vớiđộng vật như dẫm chân lên bọ dừa, xé rách cánh bướm, bóp cổ mèo con.Dưới sự hướng dẫn của người lớn, sự tò mò của trẻ được thể hiện đúng đắnhơn, hợp lí hơn.Tình cảm thẩm mĩb.1: Tình cảm hài hước:Trẻ cảm thấy buồn cười khi gặp sự việc vô lí, bất ngờ, trái với diễn biến bìnhthường của sự vật. Ở mẫu giáo bé, trẻ cười vui vẻ khi nghe câu pha trò, phát hiệnra sự không phù hợp ở bên ngoài, bản thân trẻ cũng pha trò bằng cách nhăn mặt,nói câu pha trò đặt tên khác cho đồ vật. Đến tuổi mẫu giáo lớn, trẻ cười cả khi thấysự không phù hợp trong hành vi của người khác, những thiếu sót trong các tri thứckĩ năng của ai đó. Chẳng hạn, trẻ thấy buồn cười khi bạn hát sai, trả lời sai, đọc thơsai, sự ngu ngốc của chó sói hay cười người hậu đậu...Do hạn chế về hiểu biết cho nên ở trẻ có thể có phản ứng không phù hợp, trẻcười cả khi không nên cười như khi thấy người đứng tuổi bị ngã.b.2: Khả năng cảm nhận cái đẹp:Trẻ 3-4 tuổi cảm nhận vẻ đẹp bằng vẻ bề ngoài của sự vật, hiện tượng. Chẳng hạn,trẻ cho các vật có màu sắc sặc sỡ, lấp lánh là đẹp. Trẻ mẫu giáo lớn có thể hiểuđược cái đẹp tinh tế hơn. Trẻ có thể cảm nhận được cái đẹp của sự hài hòa của màusắc, đường nét, sự mềm mại của điệu múa, nhịp điệu, giai điệu của bản nhạc. Cáchiện tượng thiên nhiên, phong cảnh, ngày hội, ngày lễ gây cho trẻ các rung độngmạnh mẽ.b.3 Tình cảm đạo đức:Trẻ 3-4 tuổi phấn khởi khi được người lớn khen, buồn khi bị người lớn quở trách.Tuy nhiên trẻ tự hào hay buồn không phải vì bản thân hành vi, cử chỉ của trẻ mà vìnội dung của lời đánh giá người lớn.Ở mẫu giáo lớn, trên cơ sở trẻ lĩnh hội đượccác chuẩn mực đạo đức, các quy tắc hành vi, hình thành khả năng tự ý thức, bảnthân việc trẻ có thực hiện hay không các chuẩn mực đạo đức cũng bắt đầu gây chotrẻ niềm vui sướng, tự hào hay xấu hổ ngay cả khi trẻ chỉ có một mình, không mộtai biết đến cử chỉ của nó.3.Khả năng biểu hiện tình cảm của trẻ:Ở trẻ MG bé tuy không dễ dàng, nhưng đã xuất hiện những cố gắng để kiềmchế những biểu hiện tình cảm của mìn như cố không khóc. Đến MG lớn nhờngôn ngữ, trẻ bắt đầu biết kiềm chế phần nào những biểu hiện mạnh mẽ, độtngột của tình cảm như kiềm chế nước mắt, sự sợ hãi. Trẻ biết thể hiện cácsắc thái của tình cảm bằng ánh mắt nụ cười nét mặt, điệu bộ, tư thế, cử chỉ,ngữ điệu của lời nói.III. Các bài học sư phạm:1.2.3.4.5.Các yêu cầu:Chú trọng hình thành tình cảm đạo đức ở trẻ.Muốn vậy cần giúp trẻ thế nào là tốt thế nào là xấu trong cuộc sống phát trểnở trẻ các động cơ tốt.Các tình cảm đạo đức thường hình thành trong các trò chơiCác truyện kể, truyện cổ tích... hình thành ở trẻ những tình cảm đạođức.Giao tiếpHoạt động học tậpBẢNG TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI HỌC-CÁC ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦATÌNH CẢM TRẺ MẪU GIÁO--CÁC XU HƯỚNG PHÁT TRIỂNCƠ BẢN CỦA TÌNH CẢM CỦATRẺ MẪU GIÁO--a.-CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤCTÌNH CẢM CHO TRẺ MẪUGIÁOb.-Trẻ chịu tác động mạnh của cảm xúc.Trẻ có nhu cầu được yêu thương khen ngợi,có tình cảm đa dạng với cây cỏ con vật, cáchiện tượng trong thiên nhiên; có khả năngđồng cảm với người khác.Cảm xúc sợ hãi của trẻ xuất hiện phần nhiềulà do giáo dục không đúng đắn.Tình cảm của trẻ ngày càng bền vững sâu sắchơn.Các tình cảm của trẻ (tình cảm trí tuệ, tìnhcảm thẩm mỹ, tình cảm đạo đức) ngày cànghợp lý hơn.Khả năng biểu hiện tình cảm của trẻ đượcphát triển.Các yêu cầu:Cần chú trọng hình thành ở trẻ các tình cảmđạo đức.Cần giúp trẻ hiểu được cái tốt cái xấu trongcuộc sống làm nảy sinh các động cơ tốt: tạocho tẻ những rung động cảm xúc sâu sắc,mạnh mẽ, phù hợp.Khuyến khích trẻ cần thường xuyên hànhđộng phù hợp với tình cảm vừa nảy sinhCác biện pháp:Vai tò của trò chơi, truyện kể, múa rối,phim..., giao tiếp