Năm 2017, thị trường trong nước nóng hơn bao giờ hết khi những số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan cho thấy, lượng ô tô nhập khẩu nguyên chiếc từ thị trường Ấn Độ vào Việt Nam tăng nhanh, mạnh và ở một mức giá "không thể tin nổi".
Theo đó, từ tháng 1/2017, lượng ô tô Ấn Độ về Việt Nam theo kê khai hải quan chỉ có giá trung bình khoảng 84 triệu đồng/chiếc (chưa tính thuế), thấp hơn rất nhiều lần so với ô tô nhập khẩu từ các quốc gia khác, và thấp hơn khoảng gần 4 lần so với mẫu ô tô rẻ nhất được bán tại Việt Nam ở thời điểm đó, và chỉ bằng 4/5 giá trung bình của ô tô nhập từ quốc gia này về Việt Nam trong năm 2016.
Đây là một thông tin gây "sốc" cho toàn thị trường vì giá xe nhập ngày càng rẻ trong khi giá bán ra trong nước vẫn ở mức cao. Trước tình hình này, đại diện Tổng cục Hải quan cho hay ngành đã có chỉ đạo, đôn đốc các Cục Hải quan địa phương thực hiện kiểm tra, rà soát mức giá khai báo của mặt hàng ô tô nhập khẩu nói chung, trong đó có mặt hàng ô tô xuất xứ Ấn Độ.
Vào tháng 7/2017, tại cuộc họp báo thông tin kết quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả 6 tháng đầu năm ông Nguyễn Khánh Quang, Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết, chưa phát hiện, bắt giữ xử lý được DN nhập khẩu xe Ấn Độ nào có tình trạng khai gian giá, khai thấp hơn giá trị tính thuế.
Điều đáng nói là, ngay sau đó, thống kê từ phía Tổng cục Hải Quan cho thấy, giá nhập khẩu ô tô từ Ấn Độ đã có biến động mạnh. Trung bình, giá nhập khẩu ô tô trong tháng 7/2017 từ Ấn Độ đã chuyển từ mức 84 triệu đồng lên 422 triệu đồng/chiếc. Cùng với đó, xe từ Ấn Độ về nước cũng bị đánh bật khỏi top 3 thị trường nhập khẩu cao nhất của Việt Nam.
Đặc biệt, có những thời điểm, ô tô từ thị trường này đã biến mất khỏi danh sách các quốc gia mà Việt Nam nhập khẩu ô tô nguyên chiếc về Việt Nam.
Và cũng có những lúc, giá trị trung bình của mỗi chiếc ô tô Ấn Độ nhập về nước đã lên đến hơn 17 tỷ đồng, cao gấp nhiều lần mức giá trung bình của ô tô các thị trường khác, thậm chí còn cao hơn nhiều mẫu ô tô hạng sang đang được bán ở Việt Nam.
Và trong một thống kê mới đây nhất của Tổng cục Hải Quan, trong tháng 3/2020, chỉ có 30 chiếc ô tô Ấn Độ được nhập khẩu nguyên chiếc về Việt Nam với tổng giá trị đạt 282.965 USD, tính trung bình, mỗi ô tô có giá trị khoảng 9.432 USD (217 triệu đồng).
Tuy nhiên, nếu tính tổng 3 tháng đầu năm, chỉ có 42 chiếc được nhập khẩu, với giá trị lên đến 7.506.855 USD, tương đương mức trung bình là 4,11 tỷ đồng/chiếc. Mức giá này cao gấp gần 10 lần giá trung bình của ô tô nhập khẩu từ các thị trường về Việt Nam.
Việc xe ô tô Ấn Độ về Việt Nam ngày càng vắng bóng không phải là điều khó hiểu. Nguyên nhân là do, dây chuyền sản xuất xe ô tô cỡ nhỏ tại Ấn Độ của Hyundai - mẫu ô tô xuất khẩu nhiều sang Việt Nam đã đóng cửa. Thêm vào đó, Hyundai Thành Công chuyển từ nhập khẩu sang sản xuất lắp ráp các mẫu xe cỡ nhỏ tại Việt Nam.
Ngoài ra, chính sách thuế, phí của Việt Nam đã thay đổi. Thuế nhập khẩu xe từ các nước trong khu vực Asean về Việt Nam hưởng ưu đãi 0%, trong khi Ấn Độ chịu thuế nhập khẩu là 70% khiến ô tô từ khu vực này về Việt Nam kém hấp dẫn và khó cạnh tranh với ô tô từ các quốc gia khác như Thái lan, Indonesia...
Các hãng ô tô quốc tế liên tục bán các loại xe hơi tiện dụng với giá trên dưới 10 ngàn USD tại thị trường Ấn Độ. Xe đẹp, tiện dụng và bền cho một đất nước nhiều người nghèo như Ấn Độ đã khiến dân Việt không khỏi thèm muốn.Người Việt thèm khát
Honda vừa giới thiệu mẫu xe nhỏ Mobilio, giá rẻ tại thị trường Ấn Độ. Đây là mẫu xe MPV 7 chỗ ngồi, dung tích xi lanh 1.5L. Xe có đầy đủ nội thất hiện đại và trang bị an toàn nhưng giá chỉ từ 10.800 USD, khoảng 230 triệu đồng.
Thực tế, trước đó, rất nhiều hãng xe đã chào bán nhiều mẫu ô tô rẻ bất ngờ tại Ấn Độ. Hồi tháng 6, thị trường Ấn Độ lên cơn sốt khi hãng Nissan có kế hoạch tung xe giá rẻ Datsun Go. Đây là xe nhỏ 5 cửa được sản xuất tại Ấn Độ với giá 9.300 USD (khoảng 200 triệu đồng).
Trước đó, hãng xe Châu Âu Fiat bán mẫu xe Fiat Palio với giá 9.242 USD cho nhiều thị trường mới nổi gồm cả Ấn Độ. Một mẫu xe được phát triên trên loại này từng xuất hiện tại Việt Nam là Fiat Siena. Trong nhiều năm liền, xe Maruti Suzuki 800 có giá: 4.994 USD là loại xe bán chạy nhất ở Ấn Độ với hơn 3 triệu chiếc được bán ra kể từ những năm 1980.
Renault đang cùng các đối tác để sản xuất một mẫu xe cho thị trường Ấn Độ với giá khoảng 5.000 Euro, tương đương 6.400 USD.
Dù ở Ấn Độ xa xôi, nhưng những mẫu xe giá rẻ đã khiến người tiêu dùng Việt Nam thèm khát. So sánh ở Việt Nam hiện nay, không có chiếc ô tô nào giá rẻ như vậy, trừ một vài mẫu xe Trung Quốc không ai dám mua dùng cho gia đình.
Ở Việt Namchưa có mẫu xe MPV 7 chỗ nào có dung tích xi lanh 1.5L nên không thể tìm sản phẩm tương tự để so sánh được. Tuy nhiên, nếu đem dung tích động cơ ra so sánh, thì cũng có 1 số mẫu xe có dung tích 1.5L, nhưng là loại 5 chỗ ngồi, chẳng hạn như Ford Fiesta. Mẫu xe này có nhiều trang thiết bị nội thất hiện đại hơn hẳn Mobilio, nhưng giá bán lại cao gấp tới 3 lần - từ 606 - 681 triệu đồng.
Nếu so về giá thì Mobilio thua luôn so với ngay cả những mẫu xe có dung tích xi lanh nhỏ hơn được lắp ráp tại Việt Nam, như Suzuki Swift 1.4L giá bán khoảng 500 triệu đồng. Nhỏ hơn nữa là Kia Morning, GM Spark dung tích xi lanh từ 1.1L trở xuống trang bị nội thất tương tự như Mobilio, có giá từ 350 triệu đồng đến trên 400 triệu đồng.
Nếu chiếc xe này nhập khẩu về Việt Nam từ Indonesia - quốc gia Asean đang sản xuất mẫu xe này nếu tính đủ thuế, cước phí vận tải và lợi nhuận DN... thì có giá bán thấp nhất cũng trên 25.000 USD tương đương với hơn 500 triệu đồng.
Đấy là chưa kể khi mua người tiêu dùng Việt Nam còn phải chi trả thêm từ 10-12% giá trị xe cho lệ phí trước bạ, chưa kể phí cấp biển. Và với chi phí đó, đúng là thuế phí nặng nề đã đè bẹp giấc mơ ô tô của người Việt.
Khi nào có xe giá rẻ?
Người Việt đang kiên nhẫn chờ đợi đến ngày ô tô giá rẻ sẽ xuất hiện. Thời điểm mà nhiều người hy vọng giá xe sẽ rẻ là vào năm 2018. Khi đó theo cam kết khi gia nhập AFTA, thuế suất thuế nhập khẩu ô tô sẽ giảm về 0%, giá ô tô nhập khẩu sẽ giảm xuống.
Mới đây, thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. Theo đó sẽ điều chỉnh chính sách thuế, phí theo hướng tạo điều kiện phát triển ngành công nghiệp ô tô, áp dụng mức thuế thấp đối với các loại xe ưu tiên.
Trong đó có xe chở người từ 9 chỗ trở xuống kích thước nhỏ, tiêu thụ ít năng lượng, phù hợp với hạ tầng giao thông và thu nhập của người dân. Xe kích thước nhỏ ở đây được hiểu là xe có dung tích xi lanh từ 1.5L trở xuống.
Bộ Công Thương cho biết để thực Chiến lược này, Bộ đã đề xuất giảm thuế tiêu thụ đặc biệt 10% với loại xe có dung tích xi lanh từ 1.5L-1.2Lvà 15% với xe có dung tích xi lanh từ 1.2L trở xuống so với mức hiện hành là 45%.
Khi thuế tiêu thụ đặc biệt giảm với xe lắp ráp trong nước thì cũng giảm với cả xe nhập khẩu nguyên chiếc để tránh phân biệt. Còn xe ô tô có dung tích xi lanh từ 1.6L trở lên đến 2.0L sẽ giữ nguyên mức thuế tiêu thụ đặc biệt hiện nay là 45%, trên 2.0L trở lên có thể còn bị tăng thuế tiêu thụ đặc biệt vì không khuyến khích sử dụng.
Nếu đề xuất này được các cơ quan chấp thuận và Quốc hội xem xét phê duyệt vào kỳ họp cuối năm 2014 thì sẽ thực hiện từ 2015. Như vậy ô tô nhỏ có cơ hội để giảm giá.
Tuy nhiên, nếu như vậy giá sẽ xe cũng sẽ không giảm nhiều. Theo tính toán, một chiếc xe lắp ráp trong nước sẽ giảm giá khoảng 1.600-2.200 USD, tương đương từ 33-44 triệu đồng khi thuế tiêu thụ đặc biệt giảm như trên.
Còn với xe nhập khẩu nguyên chiếc như loại xe trên nhập về Việt Nam sẽ giảm 2.500 USD so với giá bán đã ước tính ở trên là hơn 25.000 USD, vẫn cao hơn nhiều với xe vừa ra mắt tại Ấn Độ.
Đến 2018 khi thuế suất thuế nhập khẩu về 0% chiếc loại này nhập về Việt Nam (từ Indonesia) có giá khoảng 17.000 USD, tương đương với khoảng 360 triệu đồng.
Nhưng đó vẫn chỉ là lý thuyết bởi rất có thể khi đó xe nhập nguyên chiếc còn phải chịu sự ngăn cản của hàng rào phi thuế quan như quy định tiểu chuẩn ngặt nghèo đối với các đại lý nhập khẩu về năng lực tài chính, kho bãi, hệ thống bảo hành, bảo trì, cấp quota, nâng giá tính thuế, chỉ cho 2-4 cảng biển được phép nhập khẩu xe nguyên chiếc...
Tóm lại, cho tới 2018, những chiếc xe giá rẻ như ở Ấn Độ nếu nhập về Việt Nam vẫn có giá bán cao hơn ở Ấn Độ hay Indonesia hiện nay. Và mơ ước chiếc xe giá rẻ như vậy của người Việt Nam chưa biết đến bao giờ thành hiện thực.