Nguyên tắc công khai, minh bạch là gì

Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước trong dự toán đã được cơ quan có thẩm quyền của nhà nước quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Nguồn thu cho ngân sách nhà nước là các khoản thu từ thuế, lệ phí, từ hoạt động kinh tế của nhà nước, vay nợ, viện trợ, đóng góp của công chúng,…. Do đó, việc công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước rất quan trọng, đảm bảo việc sử dụng ngân sách nhà nước đúng mục đích, đúng trình tự, thủ tục, tránh tình trạng tham nhũng, thất thoát, lãng phí. Việc công khai cũng chính là việc hiện thực hóa quyền giám sát của công dân với những công việc quan trọng của đất nước, mà cụ thể hoạt động sử dụng ngân sách nhà nước của các cá nhân cơ quan nhà nước có thẩm quyền. “Thế nào là nguyên tắc công khai trong hoạt động ngân sách? Nguyên tắc công khai trong hoạt động ngân sách có ý nghĩa thế nào? Bằng cách phân tích các quy định và liên hệ thực tiễn chứng minh luật ngân sách nhà nước năm 2015 đã thể hiện tốt hơn nguyên tắc công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước” để đi sâu tìm hiểu hoạt động công khai ngân sách nhà nước.

Về vấn đề này tổng đài Luật Quang Huy chúng tôi sẽ tìm hiểu và giải quyết vấn đề như sau:

Danh sách tài liệu tham khảo

• Giáo trình luật Ngân sách nhà nước năm 2015 nhà xuất bản lao động
• Thông tư Số: 61/2017/TT-BTC hướng dẫn về công khai ngân sách đối với đơn vị dự toán ngân sách

Một số khái quát về công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước

Ngân sách nhà nước

Theo Khoản 14 Điều 4 Luật Ngân sách nhà nước 2015 quy định: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”

Với các định nghĩa này, các nhà làm luật đã đề cập tới ba vấn đề cơ bản khi quan niệm về Ngân sách nhà nước:

Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu và chi của Nhà nước nằm trong dự toán đã được quyết định bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

Các khoản thu, chi này chỉ được thực hiện trong thời hạn 1 năm, tính từ ngày 01 tháng 01 cho đến ngày 31 tháng 12 năm dương lịch;

Các khoản thu, chi này được xây dựng và thực hiện nhằm mục tiêu bảo đảm về mặt tài chính cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

Định nghĩa này, tuy có rõ ràng và cụ thể hơn so với định nghĩa ngân sách nhà nước về phương diện kinh tế nhưng vẫn chưa làm nổi bật được khía cạnh pháp lí của thuật ngữ “ngân sách nhà nước”.

Trong khoa học pháp lí, ngân sách nhà nước được định nghĩa là “một đạo luật đặc biệt, do Quốc Hội thông qua để cho phép Chính Phủ thi hành trong một thời hạn xác định, thường là một năm”. Với định nghĩa này, các luật gia đã nhìn nhận Ngân sách nhà nước ở một góc độ khác, như là “một đạo luật đặc biệt”, chứ không phải là một bản dự toán các khoản thu và chi tiền tệ của Nhà nước như cách quan niệm của các nhà kinh tế hay các nhà làm luật.

Ngân sách nhà nước là một đạo luật đặc biệt, do cơ quan lập pháp làm ra theo một trình tự riêng, không hoàn toàn giống với trình tự lập pháp thông thường.

Hiệu lực về thời gian của đạo luật ngân sách bao giờ cũng được xác định rõ là một năm, không giống với hiệu lực không xác định thời hạn của các đạo luật thông thường khác. Chính vì có hai yếu tố này mà người ta đã từng quan niệm rằng Ngân sách nhà nước là một “đạo luật ngân sách thường niên”, để phân biệt với Luật Ngân sách nhà nước được ban hành năm 2002. Tuy vậy, cũng cần phải hiểu một cách đầy đủ rằng đạo luật ngân sách thường niên không chỉ bao gồm bản dự toán các khoản thu chi tiền tệ của quốc gia đã được Quốc Hội biểu quyết thông qua mà còn bao gồm cả văn bản nghị quyết của Quốc Hội về việc thi hành bản dự toán ngân sách đó.

thế nào là nguyên tắc công khai trong hoạt động ngân sách

Công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước

Công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước được quy định tại luật ngân sách nhà nước như sau:

Theo quy định của Điều 15 luật ngân sách nhà nước 2015 về công khai ngân sách nhà nước: “. Dự toán ngân sách nhà nước trình Quốc hội, Hội đồng nhân dân; dự toán ngân sách nhà nước đã được cấp có thẩm quyền quyết định; báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước; quyết toán ngân sách nhà nước được Quốc hội, Hội đồng nhân dân phê chuẩn; dự toán, tình hình thực hiện, quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán ngân sách, các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ và các chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước được công khai theo quy định sau đây:

a) Nội dung công khai bao gồm: số liệu và báo cáo thuyết minh dự toán ngân sách nhà nước trình Quốc hội, Hội đồng nhân dân, dự toán đã được cấp có thẩm quyền quyết định, tình hình thực hiện ngân sách nhà nước và quyết toán ngân sách nhà nước; kết quả thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán nhà nước; trừ số liệu chi tiết, báo cáo thuyết minh thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh, dự trữ quốc gia;

b) Việc công khai ngân sách nhà nước được thực hiện bằng một hoặc một số hình thức: công bố tại kỳ họp, niêm yết tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị; phát hành ấn phẩm; thông báo bằng văn bản đến các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan; đưa lên trang thông tin điện tử; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng;

c) Báo cáo dự toán ngân sách nhà nước phải được công khai chậm nhất là 05 ngày làm việc kể từ ngày Chính phủ gửi đại biểu Quốc hội, Ủy ban nhân dân gửi đại biểu Hội đồng nhân dân.

Báo cáo dự toán ngân sách nhà nước đã được cấp có thẩm quyền quyết định, báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước đã được cấp có thẩm quyền phê chuẩn, kết quả kiểm toán ngân sách nhà nước, kết quả thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán nhà nước phải được công khai chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày văn bản được ban hành.

Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước hằng quý, 06 tháng phải được công khai chậm nhất là 15 ngày kể từ ngày kết thúc quý và 06 tháng.

Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước hằng năm được công khai khi Chính phủ trình Quốc hội vào kỳ họp giữa năm sau.

Công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước

Công khai thủ tục ngân sách nhà nước:

a) Đối tượng phải thực hiện công khai gồm các cơ quan thu, cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước;

b) Nội dung công khai bao gồm: các quy định về quy trình, thủ tục kê khai, thu, nộp, miễn giảm, gia hạn, hoàn lại các khoản thu; tạm ứng, cấp phát, thanh toán ngân sách nhà nước;

c) Việc công khai được thực hiện bằng các hình thức niêm yết tại nơi giao dịch và công bố trên trang thông tin điện tử của cơ quan.

Nội dung công khai phải bảo đảm đầy đủ theo các chỉ tiêu, biểu mẫu do Bộ Tài chính quy định.

Các đối tượng có trách nhiệm phải thực hiện công khai theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, nếu không thực hiện công khai đầy đủ, đúng hạn thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Chính phủ quy định chi tiết về công khai ngân sách nhà nước.”

Các quy định về vấn đề công khai trong hoạt động ngân sách nhà nước

Theo điều 3 luật ngân sách nhà nước 2015 đã quy định rõ: chính sách nhà nước được quản lý thống nhất theo nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai, minh bạch có phân công, phân cấp quản lý, gắn quyền hạn và trách nhiệm.

Như vậy nguyên tắc công khai trong hoạt động ngân sách chính là một trong những nguyên tắc quan trọng của hoạt động ngân sách, nguyên tắc này nhằm phát huy quyền làm chủ của cán bộ, công chức nhà nước, tập thể người lao động và nhân dân trong việc thực hiện kiểm tra,giám sát quá trình quản lý và sử dụng vốn, tài sản nhà nước; huy động, quản lý và sử dụng các hoạt động của tổ góp của nhân dân theo quy định của pháp luật; phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật bảo đảm sử dụng có hiệu quả ngân sách nhà nước, thực hành tiết kiệm chống lãng phí

Công khai ngân sách là việc cung cấp đầy đủ, kịp thời, chính xác các thông tin tài chính, công khai, phù hợp với từng đối tượng cung cấp và tiếp nhận thông tin qua những hình thức pháp luật quy định như công bố trong các kỳ họp thường niên, phát hành ấn phẩm, thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng, cung cấp thông tin theo yêu cầu của cơ quan tior chức cá nhân.

Trừ những tài liệu, số liệu thuộc bí mật nhà nước. Được gửi các báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước các cấp, báo cáo kế toán tài chính của các đơn vị dự toán ngân sách nhà nước, các tổ chức được nhà nước hỗ trợ, các doanh nghiệp nhà nước thực hiện theo chế độ báo cáo tài chính và kế toán hiện hành( theo Điều 2 Quyết định 192/2004 /QD-TTg)

Công khai tài chính đối với các cấp ngân sách nhà nước

Đối với ngân sách nhà nước và ngân sách trung ương nội dung công khai bao gồm: cân đối dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước đã được Quốc Hội quyết định, phê chuẩn.

Cân đối dự toán quyết toán ngân sách trung ương và ngân sách địa phương đã được Quốc Hội quyết định phê chuẩn

Dự toán, quyết toán thu cân đối ngân sách nhà nước theo lĩnh vực đã được Quốc Hội quyết định phê chuẩn

Dự toán phải quyết toán chi ngân sách nhà nước, chi ngân sách trung ương và chi ngân sách địa phương theo cơ cấu chi đã được Quốc Hội quyết định, phê chuẩn

Dự toán, quyết toán các khoản thu quản lý qua ngân sách nhà nước được Quốc Hội quyết định phê chuẩn.

Dự đoán quyết toán chi ngân sách trung ương theo từng lĩnh vực đã được Quốc Hội quyết định phê chuẩn

Dự án tổng số và chi tiết theo từng lĩnh vực dự toán chi ngân sách trung ương cho từng bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ, cơ quan khác ở trung ương đã được Quốc Hội quyết định, Thủ tướng chính phủ giao; tổng số và chi tiết theo từng lĩnh vực quyết toán chi ngân sách trung ương cho từng bộ ,cơ quan Ngang bộ cơ quan thuộc chính phủ, cơ quan khác ở trung ương đã được Quốc hội phê chuẩn

Dự toán, kế toán chi ngân sách trung ương cho các dự án, chương trình mục tiêu quốc gia đã được Quốc Hội quyết định, thủ tướng chính phủ Giao đối với dự toán, Quốc hội phê chuẩn đối với quyết toán

Dự toán, quyết toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn, chị cân đối ngân sách địa phương, số bổ sung cần đổi, bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho ngân sách từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã được Quốc Hội quyết định, Thủ tướng chính phủ giao đối với dự toán, đã được Quốc hội phê chuẩn bộ tài chính thẩm định đối với quyết toán: tỷ lệ (%)chia các khoản thu ngân dự ngân sách trung ương và ngân sách từng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã được ủy ban thường Thường vụ Quốc hội quyết định, Thủ tướng chính phủ giao.

Cơ quan thực hiện việc công khai ngân sách nhà nước và ngân sách trung ương là bộ tài chính. Việc công khai phải được thực hiện hằng năm, chậm nhất sau 60 ngày kể từ ngày Quốc Hội ban hành nghị quyết về quyết định dự toán ngân sách nhà nước Phân bổ ngân sách trung ương, fish chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước, dưới các hình thức thông báo bằng văn bản cho các bộ, Cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: phát hành ấn phẩm; công bố trên trang thông tin điện tử của bộ tài chính.

Đối với ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và ngân sách cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

Việc công khai đối với ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương lào và ngân sách cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cũng bao gồm những nội dung như việc công khai đối với ngân sách trung ương. Bao gồm: cân đối dự toán, quyết toán ngân sách tỉnh: dự toán quyết toán thu, chi ngân sách cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện, quận ,thị xã thành phố thuộc tỉnh;dự toán, quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước và ngân sách tỉnh trên địa bàn theo từng lĩnh vực;

Dự toán, quyết toán chi phí xây dựng cơ bản cho từng dự án, công trình, chia cho các dự án, chương trình mục tiêu quốc gia., Dự toán, quyết toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn, chi cân đối ngân sách huyện, thị xã, quận, thành phố thuộc tỉnh, bổ sung cân đối và bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp tỉnh cho ngân sách từng huyện, thị xã, quận, thành phố trực thuộc tỉnh và tỷ lệ phần trăm phân chia các khoản thu phân chia giữa các ngân sách các cấp chính quyền Địa phương cho ngân sách từ huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh trong thời kỳ ổn định sách.

Chủ tịch vì ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện công khai ngân sách hằng năm những nội dung trên chậm nhất sau sáu mươi ngày kể từ ngày hội đồng nhân dân cấp tỉnh ban hành nghị quyết về quyết định dự toán, phê chuẩn quyết toán ngân sách giữa các hình thức sau: thông báo bằng văn bản cho các cơ quan, đơn vị thuộc cấp tỉnh, hội đồng nhân dân, ban nhân dân các huyện quận thị xã thành phố thuộc tỉnh., phát hành ấn phẩm; công bố trên trang thông tin điện tử (đối với những tỉnh thành phố trực thuộc trung ương có trang thông tin điện tử)

Đối với ngân sách huyện, quận, chị xã thành phố thuộc tỉnh và ngân sách cấp huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và ngân sách xã phường thị trấn, những nội dung công khai cũng tương tự đối với hai ngân sách cấp trên và đều phải được công khai. Nhất là 60 ngày kể từ ngày hội đồng nhân dân cấp huyện, xã ban hành nghị quyết về quyết định dự toán, phê chuẩn quyết toán ngân sách và các hoạt động tài chính khác do Chủ tịch uỷ ban nhân dân huyện và chủ tịch uỷ ban nhân dân xã chịu trách nhiệm thực hiện. Về hình thức công khai, đối với ngân sách huyện việc công khai được thực hiện bằng hình thức sau: thông báo bằng văn bản cho các cơ quan, đơn vị thuộc cấp huyện, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân các xã, phường, thị trấn thuộc cấp huyện; Phát hành ấn phẩm . Đối với ngân sách cấp xã những nội dung này phải được nên viết công khai tại trụ sở ủy ban nhân dân cấp xã ít nhất trong thời hạn 90 ngày , Kể từ ngày niêm yết: thông báo bằng văn bản cho đảng ủy, các tổ chức chính trị xã hội ở cấp xã và trưởng làng giúp bạn buồn sóc ở xã và tổ dân phố một phường thị trấn thông báo trên hệ thống truyền thanh của cấp xã.

Các tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc đối tượng được tiếp nhận thông tin công khai ngân sách nhà nước có quyền tra tấn cơ quan, tổ chức, đơn vị về các nội dung công khai dưới các hình thức bằng văn bản hoặc chất vấn trực tiếp trong các kỳ họp. Người có trách nhiệm thực hiện công khai phải trả lời chất vấn về các nội dung đã được công bố công khai. Việc trả lời chất vấn phải được thực hiện bằng hình thức trả lời trực tiếp hoặc bằng văn bản gửi tới người chất vấn, người ta thường thức chất vấn và nội dung chất vấn chậm nhất sau 10 ngày kể từ ngày tiếp nhận nội dung chất vấn . Nhưng không qua 45 ngày kể từ ngày nhận được nội dung chất vấn.

Tính công khai tài chính đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng vốn ngân sách nhà nước

Theo quy định của pháp luật hiện hành thì có cười án đầu tư và xây dựng có sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước được các cơ quan có thẩm quyền quyết định giao kế hoạch vốn đầu tư của nhà nước trong dự toán ngân sách nhà nước hằng năm đều phải được thực hiện công khai tài chính, bao gồm các dự án đang được đầu tư 100 % bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước và dự án được hỗ trợ đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Hằng năm cơ quan cấp trên của chủ đầu tư phải thực hiện công khai tài chính các nội dung thuộc thẩm quyền như: Tổng mức vốn đầu tư được nhà nước giao theo kế hoạch trong dự toán ngân sách nhà nước hằng năm và triển khai phân bộ kế hoạch vốn đầu tư cho từng dự án thuộc cấp mình quản lý kết quả lựa chọn nhà thầu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt của từng lĩnh vực dự án; số liệu quyết toán vốn đầu tư theo niên độ ngân sách hằng năm của từng dự án. Vậy số liệu kế toán vốn đầu tư khi dự án hoàn thành đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Nhất là 30 ngày, kể từ ngày ký quyết định phân bổ, Điều chỉnh kế hoạch và đầu tư, ký gửi báo cáo quyết toán niên độ ngân sách và ký quyết định định về việc quyết toán vốn đầu tư hoàn thành hoặc chậm nhất là mười lăm ngày, kể từ ngày có kết quả lựa chọn nhà thầu được phiên dịch với nội dung về kết quả lựa chọn nhà thầu.

Các chủ đầu tư phải thực hiện công khai tài chính các nội dung thuộc quyền quản lý như tổng mức vốn đầu tư, tổng dự toán được duyệt của từng dự án đầu tư của Lưu tư để tạo ra điều chỉnh bổ sung được cơ quan cấp trên của chủ đầu tư giờ trong năm cho từng dự án đầu tư kết quả lựa chọn nhà thầu đã được cấp có tổ chức của từng dự án; Số liệu quyết toán vốn đầu tư theo chế độ ngân sách hằng năm của từng dự án.đối với dự án có yêu cầu kiểm toán thì phải công khai kết quả kiểm toán chi tiêu hàng năm; số liệu kế toán vốn đầu tư khi dự án hoàn thành đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Các nội dung công khai trên phải được công khai. Nhất là 30 ngày, kể từ khi ngày dự án đầu tư và quyết toán vốn đầu tư được cấp có thẩm quyền phê duyệt hoặc hoặc sau khi chủ đầu tư lập, gửi báo cáo tài chính năm theo chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư. Riêng nội dung về kết quả lựa chọn nhà thầu thì phải được thực hiện chậm nhất là mười lăm ngày, kể từ ngày có kết quả lựa chọn nhà thầu được cái dịch và được niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan và công bố trong hội nghị của cơ quan đơn vị.

Các đơn vị thực hiện công khai tài chính việc phân bổ và sử dụng vốn đầu đầu tư xây dựng cơ bản thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước phải trả lời chất vấn về các nội dung công khai tài chính.

Phải được thực hiện bằng văn bản và gửi tới người chất vấn. Thời gian trả lời chất vấn chậm nhất là 10 ngày sau khi nhận được văn bản chất vấn, trường hợp nội dung chất vấn phức tạp thì phải có giấy hẹn và trả lời không còn 45 ngày.

Công khai tài chính đối với các đơn vị dự toán ngân sách, các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ

Các đơn vị dự toán ngân sách nhà nước có trách nhiệm công khai phân bổ dự toán ngân sách hằng năm, quyết toán ngân sách nhà nước. Thủ tướng đơn vị dự toán cấp trên công bố công khai:

Dự toán thu-chi ngân sách nhà nước, kể cả phần điều chỉnh giảm hoặc bổ sung (nếu có )được cấp có thẩm quyền giao; nguồn kinh phí khác và phân bổ cho các đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc (trong đó có dự toán của đơn vị mình trực tiếp sử dụng), các đơn vị ủy quyền (phần kinh phí ủy quyền nếu có)

Quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước, chính xác. Và niêm yết công khai tại trụ sở làm việc của đơn vị thời gian nhiều nhất là 90 ngày. Đồng thời báo bằng văn bản cho các đơn vị cấp dưới chụp thuộc vào các đơn vị được Như Quỳnh nếu có chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày được cấp có thẩm quyền giao đầu năm và Điều chỉnh giảm học bổ sung trong năm hoặc từ ngày được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thủ tướng các đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước cũng công bố công khai dự toán thu -chi ngân sách nhà nước, kể cả phần điều chỉnh giảm hoặc bổ sung đã được cấp có thẩm quyền giao và nguồn kinh phí khác và công khai quyết toán một số nội dung chủ yếu như chi mua sắm trang thiết bị, phương tiện làm việc. Những nội dung này cần phải được niêm yết công khai tại trụ sở làm việc của đơn vị thời gian niềm ít ít nhất 90 ngày, kể từ ngày niêm yết; đồng thời công bố trong hội nghị cán bộ, công chức, viên chức của đơn vị, chậm nhất sau 30 ngày, kể từ ngày được đơn vị dự toán cấp trên hoặc cấp có thẩm quyền giao đầu năm và điều trị giảm hoặc bổ sung trong năm hoặc kể từ ngày được đơn vị dự toán cấp trên hoặc cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Với các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ, những đơn vị này phải công khai với phân bổ dự toán kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ và quyết toán ngân sách nhà nước hỗ trợ. Trách nhiệm tổ chức thực hiện việc công khai ngân sách thuộc về thủ tướng tổ chức đó. Những nội dung này phải được niêm yết công khai tại trụ sở làm việc của đơn vị thời gian đi picnic nhất là 90 ngày kể từ ngày niêm yết; đồng thời thông báo giá bằng bạn bằng văn bản cho các đơn vị cấp dưới trực thuộc chậm nhất sau 30 ngày, kể từ ngày Được cấp có thẩm quyền phê duyệt

Công khai tài chính với các doanh nghiệp nhà nước

Hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước hiện nay đang giành được mối quan tâm lớn từ xã hội. Các doanh nghiệp nhà nước đã chứng minh được vai trò là chủ cột của nền kinh tế, nhưng thực tế đã cho thấy một vấn đề rất đáng lưu tâm đó là hiệu quả việc sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước của các doanh nghiệp này, C mà nhiều doanh nghiệp nhà nước lâm vào tình trạng thua lỗ, nợ nần tự trọng, hơn nữa tinh thần sử dụng chùa, tham nhũng quan liêu cũng gây bức xúc trong dư luận. Do đó, hơn lúc nào hết, việc công khai tài chính của các doanh nghiệp này là hết sức quan trọng.

Theo quy định của pháp luật điện ảnh thì ngoài những doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, do tính chất đặc thù kinh doanh mà không phải thực hiện việc công khai tài chính, thì các doanh nghiệp khác đều phải thực hiện việc công khai tài chính.

Các doanh nghiệp nhà nước có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, kịp thời, chính xác các thông tin tài chính phải đóng phải công khai tại hệ thống báo cáo tài chính hằng năm, bao gồm các thông tin về tài sản, tiền vốn, kết quả sản xuất kinh doanh, tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nước, lưu chuyển tiền tệ và thông tin thuyết minh về báo cáo tài chính cho các cơ quan quản lý nhà nước theo chức năng; hoặc các thông tin tài chính về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh, việc trích lập sử dụng thuỷ tinh nghiệp, các khoản đóng cho ngân sách nhà nước của doanh nghiệp, các khoản thu nhập và thu nhập bình quân của người lao động với số vốn góp và hiệu quả góp vốn của nhà nước tại doanh nghiệp cho người lao động trong doanh nghiệp, tổ chức công đoàn, đoàn thanh niên, động vào các đối tượng khác. Hội đồng quản trị, tổng giám đốc công ty phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của nội dung công khai.tùy theo tình hình kinh tế mà các doanh nghiệp nhà nước có thể công khai các thông tin trên các hình thức người báo cáo tài chính, hình thức cổ đông hoặc người góp vốn thông qua báo cáo tài chính tại hội đồng cổ đông hoặc đại hội nghị thành viên hoặc phần anh anh phẩm; nhưng ít bạn doanh nghiệp, công bố trong hội nghị cán bộ, công nhân, biến chất của doanh nghiệp. Nhất là trong vòng 120 ngày kể từ ngày kết thúc năm tháng chính

Các tổ chức, cá nhân được tiếp nhận thông tin công khai tài chính có quyền chất vấn về các nội dung công khai tài chính. Hội đồng quản trị tổng giám đốc công ty thực hiện công khai tài chính có trách nhiệm trả lời chất vấn về các nội dung công khai tài chính. Các chất vấn phải được trả lời cho người chất vẫn chấp nhận sau 10 ngày kể từ ngày tiếp nhận nội dung chất vấn. Trường hợp nội dung chất vấn phức tạp, cần nhiều thời gian để chuẩn bị trả lời thì phải hẹn ngày trả lời cụ thể trong từng người cách phấn nhưng tối đa không quá 45 ngày kể từ ngày tiếp nhận Chất vấn

Công khai tài chính với các quỹ có nguồn từ ngân sách nhà nước

Cách nghĩ của nguồn từ ngân sách nhà nước cũng là một đối tượng rất cần sự công khai minh bạch về tài chính. Các quý này được thành lập và hoạt động trên cơ sở nguồn vốn do ngân sách nhà nước cấp nhằm thực hiện một nhiệm vụ nhất định, thường là những nhiệm vụ mang tính xã hội, cộng đồng. Việc công khai minh bạch đảm bảo những quỷ này sử dụng nguồn vốn trên một cách có hiệu quả, tránh tình trạng bưng bít thông tin, trục lợi, tham nhũng

Theo quy định của pháp luật hiện hành, các quỹ do ngân sách nhà nước cấp toàn bộ vốn điều lệ, cấp một phần vốn điều lệ hoặc cấp hỗ trợ nguồn kinh phí hằng năm để thực hiện nhiệm vụ được giao; các quý được hình thành và sử dụng theo các mục tiêu của nhà nước; các quý mang tính chất bảo hiểm bắt buộc và các quý khách có nguồn từ ngân sách nhà nước đều phải công khai tài chính nội dung công khai bao gồm:

Các văn bản điều lệ tổ chức và hoạt động; quy trình nghiệp vụ; của chị tài chính; các điều kiện, tiêu chuẩn, quyền lợi và nghĩa vụ của đối tượng được vay hoặc tại chỗ. Những nội dung này phải được công khai chậm Nhất là 30 ngày kể từ ngày văn bản được ban hành mới hoặc sửa đổi bổ sung

Kế hoạch tài chính hằng năm, trong đó có chi tiết các khoản thu, chi có quan hệ với ngân sách nhà nước. Chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày ký hoạch tài chính năm được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chủ thể có thẩm quyền phải thực hiện việc công khai tài chính theo những hình thức một pháp luật quy định.

Kết quả hoạt động và tài trợ bao gồm cả cho vay và có không tôi mua một vĩ và quyết toán tài chính năm được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Việc công khai tài chính phải được tiến hành chậm nhất là 120 ngày sau khi năm dương lịch Kết thúc

Công khai tài chính với các quỹ có nguồn từ ngân sách nhà nước

Công tác công khai tài chính sẽ lo chủ tịch hội đồng quản trị hoặc tổng giám đốc Nguyễn chữ trách nhiệm, và được thực hiện dưới các hình thức như phát hành các ấn phẩm của Mỹ nhưng ít bằng văn bản tại trụ sở chính của Mỹ và các đơn vị trực thuộc và công bố công khai trong hội nghị cán bộ, công nhân, viên chức. Tôi tên hội đồng quản trị hoặc tổng giám đốc., Người có trách nhiệm quản lý Quỹ; chủ tịch vì ban nhân dân các xã thị trấn có tổ chức nguyên động đóng góp của Nhân dân cho đầu tư xây dựng công trình cơ sở hạ tầng, chủ tịch hội đồng xét thầu có trách nhiệm trả lời chất vấn về các nội dung công khai. Việc trả lời chất vấn được thực hiện bằng văn bản và gửi tới người chết bệnh. Trong thời gian trả lời chất vấn chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày nhận chất vấn trong trường hợp nội dung trên bàn phức tạp thì phải có giấy hẹn mà trả lời chậm nhất là 45 ngày kể từ ngày nhận chất vấn

Xử lý vi phạm

Theo quy định của điều 3 mục III Thông tư số 21/2005/TT-BTC hướng dẫn thực hiện qui chế công khai tài chính đối với các đơn vị dự toán ngân sách và các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ, những hành vi sau coi là hành vi vi phạm quy định của pháp luật về công khai tài chính

“Các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về công khai tài chính là những hành vi sau đây:

Công khai không đầy đủ nội dung, hình thức, thời gian quy định.

Công khai số liệu sai sự thật;

Công khai những số liệu thuộc bí mật nhà nước theo quy định của pháp luật

Không thực hiện báo cáo hoặc báo cáo chậm thời gian, báo cáo sai sự thật.

Tổ chức, đơn vị, cá nhân vi phạm các quy định của pháp luật về công khai tài chính thì tùy theo tính chất, mức độ mà xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật về xử lý kỷ luật và trách nhiệm vật chất của công chức; xử phạt hành chính đối với các hành vi vi phạm về báo cáo và công khai tài chính theo quy định tại Nghị định số 185/2004/NĐ-CP ngày 4/11/2004 của Chính phủ về xử lý phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán, Thông tư số 120/2004/TT-BTC ngày 15/12/2004 của Bộ Tài chính về hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 185/2004/NĐ-CP ngày 4/11/2004 của Chính phủ và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan; hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.”

Ý nghĩa và thực trạng của công khai hoạt động ngân sách nhà nước

Ý nghĩa của công khai hoạt động ngân sách nhà nước.

Đối với hoạt động quản lý nhà nước thì việc công khai, minh bạch trong chi tiêu tài chính, ngân sách là rất quan trọng. Đây là thước đo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nền dân chủ, tiến bộ của một quốc gia.

Ở nước ta, trước đây việc công khai tài chính được quy định tại một số văn bản pháp luật như Luật Ngân sách nhà nước; Luật Phòng chống tham nhũng… Tuy nhiên, do chưa được hướng dẫn cụ thể, rõ ràng nên việc công khai ngân sách chưa được thực hiện nghiêm túc, thậm chí đối phó, hình thức. Hầu hết các cơ quan chỉ thực hiện việc công khai các khoản chi tiêu theo dự toán kinh phí không kèm theo bất cứ lời giải thích, chi tiết về các khoản chi tiêu như chi cho ai, làm việc gì, thời gian nào… Vì vậy, có thể nói với quy định này, việc công khai ngân sách đã có bước tiến khá dài hướng đến nền hành chính minh bạch, vì dân một cách toàn diện.

Công khai, minh bạch kết quả kiểm toán cũng giúp người dân tham gia giám sát các hoạt động của Chính phủ tốt hơn. Họ có thể đánh giá mức độ đạt được của các cam kết từ phía Chính phủ trong việc thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội xét trên khía cạnh những con số về kinh tế, ngân sách.

Hiện nay, chúng ta đang ra sức nỗ lực đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhưng đạt kết quả thấp. Trong đó có nguyên nhân việc cấp, quản lý, sử dụng, chi tiêu ngân sách của một số cơ quan nhà nước còn mập mờ, thiếu minh bạch. Điều này đã tạo kẽ hở cho những người có chức, có quyền trong quản lý ngân sách nhưng thoái hóa biến chất có điều kiện, cơ hội để thực hiện hành vi chiếm đoạt, lãng phí.

Công khai kết quả kiểm toán góp phần giáo dục, nâng cao ý thức chấp hành quy định pháp luật của các đơn vị, tổ chức tham gia quản lý, sử dụng tiền, tài sản, ngân sách nhà nước và các cá nhân có liên quan. Công khai thông tin kết quả kiểm toán liên quan trực tiếp đến uy tín của cá nhân lãnh đạo và tập thể đơn vị được kiểm toán. Đây là yếu tố có tác động gây áp lực cả bên trong và bên ngoài đối với các đơn vị trong nỗ lực tuân thủ pháp luật, nâng cao hiệu quả quản lý. Bên cạnh đó, kết quả kiểm toán công khai thể hiện cả những mặt tích cực và những yếu kém của đơn vị được kiểm toán, nêu cụ thể vi phạm và xác định rõ trách nhiệm của một số cá nhân – là kênh thông tin giúp công tác phòng chống tham nhũng lãng phí trong quản lý sử dụng ngân sách.

Thực trạng của nguyên tắc công khai hoạt động ngân sách nhà nước

Việc công khai ngân sách nhà nước bước đầu đã phát huy được tác dụng; công tác kiểm tra nội bộ, cấp trên cấp dưới được tăng cường và từng bước phát huy vai trò giám sát của các đoàn thể, quần chúng nhân dân, người lao động, đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng. Đồng thời, đã tạo được kênh thông tin quan trọng phục vụ cho việc phân tích, đánh giá, nghiên cứu về tài chính ngân sách của các tổ chức, cá nhân, được các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước ủng hộ.

Thời gian qua, việc công khai minh bạch ngân sách nhà nước thể hiện trên các phương diện như:

Về phân định rõ vai trò quyền hạn: luật ngân sách nhà nước đã phân định rõ vai trò, quyền hạn giữa Quốc hội và hội đồng nhân dân các cấp; quy định rõ, công khai, minh bạch việc phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi rứa ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, quy định rõ trách nhiệm và nâng cao quyền chủ động, trách nhiệm quản lý, sử dụng ngân sách của các bộ, địa phương đơn vị sử dụng ngân sách.

Việc công bố thông tin: việc công khai số liệu thu, chi ngân sách nhà nước ngày càng được tăng cường. Năm 1998 là năm đầu tiên Việt Nam công bố số liệu thu, chi ngân sách trong quận Liên giám thống kê do tổng cục thống kê phát hành vào hằng năm. Cũng trong năm 1998, Việt Nam lần đầu tiên đã công bố số lượng thu, Chi ngân sách nhà nước của Việt Nam trong niên giám thống kê tài chính của chính phủ của quỹ tiền tệ quốc tế. Ngoài việc quy định công bố công khai số liệu dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước đã được Quốc hội và hội đồng nhân dân các cấp quyết định phê chuẩn còn mở rộng nội dung công khai ngân sách và kinh phí của các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ kinh phí; công khai các quý có nguồn từ ngân sách nhà nước và các quỹ có nguồn từ các khoản đóng góp của nhân dân; các dự án, công trình đầu tư xây dựng cơ bản thuộc nguồn ngân sách nhà nước; công khai các khoản hỗ trợ của ngân sách nhà nước cho các cá nhân dân cư

Việc công khai quy trình ngân sách, công khai dự toán, thực hiện dự toán và quyết toán ngân sách, công khai kết quả kiểm toán ngân sách hằng năm cũng được đầy mạnh. Dự toán ngân sách được công khai từ các định hướng chính sách ngân hàng của nhà nước đối với năm lập dự toán ngân sách; công khai số lượng dự toán sau khi được Quốc hội và hội đồng nhân dân các cấp phải diệt. Theo đó hàng quý, bộ tài chính thực hiện công khai số lượng ngân sách nhà nước theo mẫu báo cáo thống kê tài chính chính phủ. Số liệu về thực hiện ngân sách hằng năm được công khai hai lần, lần thứ nhất vào thời điểm tháng mười một của năm đó và lần thứ hai vào thời điểm tháng năm của năm sau. Xóa các số liệu quyết toán ngân sách và báo cáo kiểm toán cũng được công khai theo quy định. Từ năm hai không linh sáu đến nay để tăng cường hơn nữa công tác công khai minh bạch trong quản lý tài chính công, hằng năm bộ tài chính công khai báo cáo đánh giá thực hiện ngân sách nhà nước hiện hành và dự toán ngân sách nhà nước store năm sau con với thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ kinh tế xã hội.

Với sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng nhân dân có thể dễ dàng tiếp cận được với những nội dung công khai ngân sách của các cấp ngân sách được in thành ấn phẩm hoặc đăng trên các phương tiện thông tin đại chúng của Đặc biệt là trên trên những trang thông tin điện tử của vụ tài chính của các tỉnh thành phố trực thuộc trung ương

Tuy nhiên công tác công khai ngân sách vẫn còn nhớ những bất cập đòi hỏi phải có sự thay đổi kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả của công việc công khai ngân sách. Hạn chế chủ yếu vẫn là các số liệu thống kê công khai còn hạn chế hiện nay các quy định của pháp luật mới chỉ dừng lại ở việc quy định nội dung công khai đối tượng công khai trách nhiệm công khai thời hạn và hình thức công khai mà chưa chú trọng đến chất lượng của công khai. Điều này đã dẫn đến tình trạng các đối tượng mặc dù không công khai số lượng sách sự thật do đã có chế tài xử lý hành vi này nhưng là công khai những số liệu chung chung chưa cụ thể nhờ số lượng còn thiếu độ chính xác cao.

Công tác công khai hoạt động ngân sách nhà nước chưa tạo được những hiệu quả thực tế thật sự ấn tượng chưa tạo được những chuyển biến tích cực trong hoạt động của các đơn vị sử dụng ngân sách đặc biệt là các tổng công ty nhà nước các doanh nghiệp nhà nước, các chị sử dụng ngân sách nhà nước. Nguyên nhân là do công tác công khai ngân sách nhà nước mới chỉ dừng lại ở công khai số liệu mà chưa gắn với kiểm tra thanh tra chất vấn làm rõ những số liệu chưa rõ ràng phát hiện sai những sai phạm và xử lý theo các quy định của pháp luật

 Đề xuất phương hướng hoàn thiện

Để nâng cao hơn nữa tính công khai, minh bạch nhà nước, cần:

Tiếp tục hoàn thiện quy trình ngân sách, nhất là các thủ tục nộp cũng như thanh toán danh sách đơn giản hơn, rõ ràng trắng chồng cháu còn quyền hạn và trách nhiệm nhất là trách nhiệm của cá nhân của người đứng đầu được giao giải quyết công việc;

Xây dựng một hệ thống kế toán nhà nước hoàn chỉnh và sát với hệ thống quốc tế sử dụng chung cho tất cả các đơn vị sử dụng ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, nghiên cứu và hoàn thiện thống nhất lại ngân sách hiện hành phù hợp với hệ thống thông lệ quốc tế nhằm phục vụ tốt hơn trong tổ chức quản lý ngân sách cũng như công khai minh bạch và hội nhập quốc tế

Cơ chế luật pháp cần phải mượn tới việc điều chỉnh việc chi tiêu, mua sắm của chính phủ. Những vấn đề cần lưu tâm là chính phủ phân bổ các nguồn lực như thế nào cơ chế đầu tư của chi tiêu công sau khi đầu tư, mua sắm tài sản đó thuộc về ai, ai sử dụng? Cần kiểm tra, kiểm toán tài sản quốc gia, kể cả tài sản định lượm được và tài sản không định lượng được. Việc nâng cao chất lượng chi tiêu của chính phủ sẽ góp phần tích cực nâng cao chất lượng hoạt động tài chính và ngân sách tạo dựng và củng cố lòng tin của nhân dân.

Cần gắn chặt công tác Công khai hoạt động với ngân sách hoạt động chất vấn, kiểm tra, giám sát, để tăng cường hiệu quả thực tế của công tác công khai ngân sách

Tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến sâu rộng quy chế công khai tài chính ngân sách trong các tầng lớp nhân dân để người dân hiểu biết về tình hình công khai ở địa phương từ đó thực hiện tốt vai trò kiểm tra giám sát trong quá trình sử dụng ngân sách nhà nước

Tiếp tục xây dựng, ban hành và áp dụng các bộ quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp gắn với bồi thường về tính liêm chính đối với cán bộ, công chức

Bên cạnh đó, việc thường xuyên giáo dục, nâng cao ý thức của cán bộ, công chức về công khai, minh bạch và tính liêm chính cũng cần được coi trọng. Mỗi cán bộ, công chức phải coi việc thực hiện công khai, minh bạch trong khi thi hành công vụ, nhiệm vụ là trách nhiệm của mình. Tính liêm chính thể hiện phẩm chất của mỗi người, song cần được coi như một yêu cầu bắt buộc đối với cán bộ, công chức – những người là công bộc của nhân dân và phải gương mẫu trước nhân dân để họ “nói không với tham nhũng” và phát huy tinh thần trách nhiệm trong đấu tranh với những hành vi hoặc biểu hiện tiêu cực đó. Như vậy, việc nâng cao tính liêm chính trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện và nâng cao hiệu quả phòng ngừa, phát hiện tham nhũng từ bên trong mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị. Đồng thời, cần đẩy mạnh thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về công khai, minh bạch, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân; có chính sách truyền thông đúng đắn, hiệu quả về công khai, minh bạch và tác dụng của nó đối với công tác phòng, chống tham nhũng; tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong việc cung cấp thông tin cho các cơ quan báo chí.

Điểm mới của luật ngân sách nhà nước 2015 so với luật ngân sách nhà nước 2005

Dự thảo Luật ngân sách nhà nước sửa đổi đã có nhiều điểm tiến bộ so với với Luật ngân sách nhà nước năm 2002. Dự thảo Luật ngân sách nhà nước sửa đổi, đã hướng đến giải quyết những hạn chế, bất cập của Luật ngân sách nhà nước 2002. Đặc biệt, các điểm dự kiến sửa đổi, bổ sung này đều hướng đến mục tiêu làm rõ hơn mối quan hệ giữa ngân sách các cấp và đẩy mạnh phân cấp cho địa phương để chủ động thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội theo hướng phân cấp ngân sách gắn với nhiệm vụ chi ngân sách.

Thứ nhất, dự thảo luật ngân sách nhà nước sửa đổi 2015 nhấn mạnh tính công khai, minh bạch của ngân sách nhà nước và vai trò của giám sát ngân sách nhà nước . So với Luật ngân sách nhà nước năm 2002, Dự thảo lần này có riêng Điều 15 để quy định về nội dung, hình thức, thời hạn công khai quá trình lập dự toán, dự thảo ngân sách, dự toán, chấp hành, quyết toán, kết quả kiểm toán ngân sách nhà nước .

Thứ hai, dự thảo đã nới rộng mức dư nợ tối đa vốn vay cho các địa phương có nguồn thu lớn, đặc biệt là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

Thứ ba, dự thảo qui định cụ thể hơn về nguồn thu ngân sách nhà nước từ đầu tư ra nước ngoài, thu từ cổ tức, thu lợi nhuận còn lại sau khi trích lập các quỹ, thu còn lại sau cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Quy định này có thể sẽ là tăng thu ngân sách nhà nước từ các doanh nghiệp, đồng thời quản lý chặt chẽ các nguồn lực của nhà nước ở các doanh nghiệp.

Thứ tư, dự thảo cũng quy định cụ thể nhiệm vụ chi cho đầu tư xây dựng hệ thống giao thông đường bộ, thuỷ lợi phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội có tính chất liên vùng, khu vực thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương.

Thứ năm, dự thảo quy định rõ ràng và cụ thể hơn về quản lý quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, đặc biệt là ngân sách nhà nước không cấp hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Nhà nước chỉ cấp hỗ trợ vốn điều lệ cho các quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Trên đây là phần giải đáp thắc mắc của chúng tôi về vấn đề: thế nào là nguyên tắc công khai trong hoạt động ngân sách? Nếu trong quá trình giải quyết còn gì thắc mắc bạn có thể liên hệ chúng tôi qua tổng đài tư vấn luật qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy để được giải đáp.

Trân trọng./.