Vì sao không dùng muối iốt

       Muối iốt là một vi chất dinh dưỡng quan trọng cần thiết cho cơ thể con người, góp phần quan trọng vào quá trình hình thành, phát triển và duy trì các hoạt động của con người, giúp ngăn ngừa nhiều loại bệnh tật. Nếu cơ thể chúng ta bị thiếu hụt iốt sẽ dễ bị bướu cổ, cơ thể thường xuyên mệt mỏi, làm giảm tư duy sáng tạo, giảm khả năng học tập và làm cho năng suất lao động kém đi. Thế nên, trong chế biến thức ăn hàng ngày chúng ta cần sử dụng muối iốt để nấu nướng, đảm bảo cung cấp đủ iốt cho cơ thể.

       Muối iốt là muối thường nhưng được trộn thêm chất iốt với một tỉ lệ nhất định theo tiêu chuẩn 40±5 mcg/10g muối iốt nên an toàn cho sức khỏe. Việc sử dụng muối iốt hỗ trợ sản sinh ra hormone (Hóc môn) tuyến giáp, có vai trò rất lớn giúp điều hòa các chức năng trong cơ thể như:

       - Điều hòa nhiệt độ cơ thể;

       - Điều chỉnh sự phát triển của hệ thần kinh trung ương;

       - Giúp phát triển tốt hệ sinh dục;

       - Tốt cho tim mạch bằng cách tăng co bóp của tim, tác động trực tiếp đến tần số và lượng oxy tiêu thụ của tim;

       - Tác động đến chức năng sản sinh hồng cầu, các tế bào;

       - Tăng khả năng lọc ở thận;

       - Giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt;

       - Tổng hợp, phân giải chất béo và chuyển hóa chất đường;

       - Tăng tổng hợp protein khi nồng độ ở mức bình thường và phá hủy protein khi ở nồng độ cao;

       - Duy trì năng lượng cho cơ thể;

       Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai nếu thiếu hụt iốt dẫn đến những biến chứng thai kì nguy hiểm như: sảy thai, lưu thai, sinh non, con sinh ra dễ có khả năng bị dị tật, chậm phát triển. Thiếu iốt ở trẻ em làm cho trẻ chậm phát triển trí tuệ, nói ngọng, chậm lớn…Đối với người lớn, thiếu iốt gây ra bệnh bướu cổ, giảm khả năng lao động, hay mệt mỏi, cơ thể suy nhược, ảnh hưởng đến hoạt động thường ngày.

       Vì vậy, để tránh mua phải muối iốt giả gây ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta cần lựa chọn mua muối có đủ tiêu chuẩn và hàm lượng iốt, trên bao bì ghi rõ là loại muối iốt, chỉ số và hàm lượng được ghi cụ thể, có đầy đủ nhãn mác, xuất xứ và ngày sản xuất, hạn sử dụng, trên bao bì có đăng ký chất lượng sản phẩm, bao bì phải nguyên vẹn, sạch sẽ, muối không được có các tạp chất bẩn.

       Nên dùng muối thường xuyên trong chế biến thức ăn. Không nên sử dụng các chế phẩm từ muối như nước mắm để thay thế…vì trong nước mắm không có muối iốt. Vì vậy, sử dụng muối iốt trong bữa ăn hàng ngày là rất cần thiết.

       Tuy nhiên, mọi người cần lưu ý không nên rang muối, không nên để muối gần bếp lửa hoặc nơi có nắng nóng vì ở những nơi như vậy sẽ làm iốt dễ bị bay hơi.

       I ốt là vi chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tổng hợp hormon tuyến giáp. Các hormon đóng vai trò quan trọng trong các quá trình chuyển hóa của cơ thể, đặc biệt quan trọng là giai đoạn hình thành và phát triển hệ thần kinh trung ương từ giai đoạn bào thai đến trẻ nhỏ. Do vậy, thiếu I ốt gây ra nhiều hậu quả khác nhau tùy theo từng giai đoạn phát triển của cơ thể. Bướu cổ là mức độ nhẹ nhất của các rối loạn do thiếu I ốt, các mức độ nặng hơn, phổ biến hơn nhưng khó nhận biết là suy giáp, giảm trí thông minh, đần độn. Nhưng hiện nay nhiều gia đình đang sao nhãng việc sử dụng muối I ốt trong các bữa ăn hàng ngày dẫn đến nguy cơ thiếu I ốt đang quay trở lại, từ đó tiềm ẩn những ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ và tăng trưởng, diễn biến này diễn ra âm thầm gây ảnh hưởng đối với sức khỏe.

       Tác hại của việc thiếu I ốt

       Trẻ em và phụ nữ mang thai là những đối tượng rất dễ bị thiếu Iốt do nhu cầu tăng cao. Thiếu I ốt ở phụ nữ mang thai dễ gây ra sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non. Nếu thiếu I ốt nặng trong giai đoạn mang thai trẻ sinh ra sẽ bị đần độn, câm, điếc và các dị tật bẩm sinh khác.

       Thiếu I ốt ở trẻ em sẽ gây chậm phát triển trí tuệ, chậm lớn, nói ngọng, nghễnh ngãng,... Ngoài ra còn gây bướu cổ, thiểu năng tuyến giáp ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và hoạt động của cơ thể, giảm khả năng lao động, mệt mỏi...

       Tuy nhiên, mỗi ngày mỗi người chúng ta chỉ cần khoảng 90 đến 200 microgram I ốt vào cơ thể được tính theo “Bảng nhu cầu dinh dưỡng cho người Việt”. I ốt sẽ theo nguồn thức ăn vào ruột, hấp thu vào máu. Nếu lượng I ốt được cung cấp quá nhiều cũng sẽ gây nên hội chứng cường giáp hay gặp nhất là bệnh Basedow, u tuyến giáp, viêm tuyến giáp...

       Biện pháp phòng chống thiếu I ốt

       Có nhiều biện pháp phòng chống thiếu I ốt, một trong những biện pháp đó là bổ sung I ốt vào muối ăn. Các nghiên cứu trong và ngoài nước đều cho thấy đây là biện pháp phòng bệnh có hiệu quả nhất, đơn giản nhất và chi phí thấp nhất. Việc bổ sung Iốt phải diễn ra thường xuyên đều đặn hàng ngày và trong suốt cả cuộc đời. Ngoài bổ sung Iốt vào muối ăn còn có các thực phẩm gia vị mặn khác được Iốt hóa như bột canh, nước mắm, bành mì...

       Lưu ý: Do I ốt dễ bị bay hơi, chính vì thế sau khi mua về và khi sử dụng cần để trong lọ có nắp đậy kín. Không để muối I ốt gần bếp lửa nóng hay nơi hoặc có ánh nắng trực tiếp chiếu vào. Dùng xong mỗi lần rửa lọ sạch, phơi khô xong lại dùng tiếp đợt khác.

Khi trẻ thiếu iốt

Tương tự với kẽm, thiếu iốt thường xuyên sẽ có những ảnh hưởng khó lường:

Thiếu iốt sẽ dẫn tới giảm hoạt tuyến giáp, được đặc trưng bởi dấu hiệu rụng lông, táo bón, vàng da, sợ lạnh, tăng cholesterol… Ở trẻ em, nếu được cung cấp bổ sung iốt kịp thời sẽ cải thiện được hoạt động trí tuệ và không có dấu hiệu của giảm hoạt giáp.

Trẻ thời kỳ thiếu niên bị thiếu iốt, sự phát triển thể chất cũng như trí não không bình thường, có thể bị thiểu năng trí tuệ, chậm lớn...

Bướu cổ và đần độn là hai biểu hiện hay gặp nhất liên quan đến thiếu iốt. Bướu cổ có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc đời.

Phụ nữ mang thai thiếu iốt, sự phát triển bào thai bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là bộ não của đứa trẻ. Người ta đã chứng minh, thiếu iốt ở mẹ từ mức trung bình đến nặng có thể gây chậm phát triển não của thai nhi và sinh ra đứa trẻ chậm phát triển trí tuệ, thậm chí đần độn hoặc mang khuyết tật.

Phòng ngừa thiếu iốt cho trẻ

Với trẻ từ 0 - 6 tháng tuổi bú mẹ hoàn toàn thì mẹ nên ăn nhiều hải sản và dùng muối iốt hoặc nước mắm có iốt để nguồn dưỡng chất quan trọng này tiết qua sữa bổ sung cho bé.

Với trẻ đã ăn dặm thì cần bổ sung iốt qua ăn uống hàng ngày. Iốt có nhiều trong hải sản: cá, tôm, cua và có nhiều trong các loại rau như rong, tảo biển, rau câu, rau xanh...

Iốt có nhiều trong hải sản: cá, tôm, cua

Trứng và các thực phẩm từ sữa cũng là một nguồn cung cấp iốt khá tốt. Vì vậy, các bà mẹ chú ý thêm vào thực đơn cho bé từ nguồn thức ăn giàu iốt này.

Nhu cầu iốt của trẻ/ngày là: Trẻ còn bú từ 0 - 6 tháng cần 40mcg; trẻ còn bú từ 6 - 12 tháng cần 50mcg; trẻ từ 1 - 3 tuổi cần 70mcg; trẻ từ 4 - 9 tuổi cần 120mcg; trẻ từ 10 - 12 tuổi cần 140mcg; từ 14 tuổi đến khi trưởng thành là 150mcg/ngày; phụ nữ có thai và đang cho con bú nên tăng thêm 50mcg/ngày.

Nếu lượng iốt được cung cấp quá nhiều do cung nhiều hơn nhu cầu hoặc uống thuốc chứa iốt thường xuyên... sẽ gây nên hội chứng cường giáp (bệnh Basedow), ngoài ra còn có thể bị u độc tuyến giáp (Toxic Adenoma), viêm tuyến giáp (Thyroiditis).

Lượng iốt có trong 100g thực phẩm: muối iốt: 555mcg, rau dền: 50mcg, nước mắm: 950mcg, rau cải xoong: 45mcg, cá thu: 45mcg, nấm mỡ: 18mcg, cá trích: 52mcg, khoai tây: 4,5mcg, bầu dục: 36,7mcg, súp lơ: 12mcg...

Sử dụng muối iốt thay cho muối thường trong ăn uống và chế biến thức ăn hàng ngày là đủ nhu cầu iốt cho cơ thể trẻ và phòng được các rối loạn do thiếu i-ốt.

BS. Thanh Châu