Ngày 7/1, hàng trăm công nhân của Công ty TNHH PouChen Việt Nam (phường Hóa An, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) bất ngờ ngừng làm việc, yêu cầu giữ nguyên mức thưởng Tết như năm 2021. Thông tin ban đầu, khoảng 10h30 cùng ngày, công nhân của công ty bất ngờ ngừng làm việc và nhiều người đã tràn ra Quốc lộ 1K ngay trước cổng công ty phản đối đòi quyền lợi. Những người này còn đứng chặn ngang Quốc lộ 1K, khiến phương tiện lưu thông qua đây đều phải dừng lại. Nhiều người đã tụ tập, đứng tràn xuống Quốc lộ 1K gây tắc nghẽn giao thông. Khoảng 30 phút sau, lực lượng chức năng đã có mặt để vận động công nhân giữ trật tự, sau đó đám đông công nhân giải tán trở về công ty. Lực lượng chức năng yêu cầu những người đứng tràn trên đường giải tán để xe cộ lưu thông, nếu không sẽ bị xử lý. Nhiều công nhân cho biết, do thưởng Tết Nguyên đán năm 2022 bị giảm từ 7 - 10 triệu đồng so với tiền thưởng Tết Nguyên đán năm 2021 nên công nhân ngừng làm việc. Nhiều người bức xúc vì tiền giảm nhưng thời gian qua khối lượng công việc phải làm nhiều hơn trước. Vì thế hàng trăm công nhân đã ngừng việc tập thể, kéo theo hơn 16.000 công nhân trong công ty phải nghỉ việc theo. Lực lượng chức năng đã có mặt để vận động công nhân giữ trật tự. Trước đó, ngày 6/1, Công ty TNHH Pouchen Việt Nam đã thông báo tiền thưởng Tết năm 2022. Theo đó, tiền thưởng Tết cao nhất là 1,5 tháng lương. Công ty TNHH PouChen Việt Nam hiện có 16.000 công nhân. Đây là công ty có số công nhân lớn tại Đồng Nai. Tháng 10/2021, công ty mới mở cửa hoạt động sản xuất trở lại. Trước đó, tháng 7/2021 công ty này phát sinh ổ dịch COVID-19 đầu tiên tại khu vực chợ Hóa An nên phải đóng cửa để phòng, chống dịch.
 Công nhân công ty PouYuen giờ tan ca - Ảnh: QUANG ĐỊNH Ông Củ Phát Nghiệp, chủ tịch công đoàn PouYuen, cho biết trước đó công ty dự tính cắt giảm khoảng 6.000 lao động tại các bộ phận không có đơn hàng. Tuy nhiên, sau khi tính toán, sắp xếp lại nhân sự theo hướng hạn chế số lượng lao động cắt giảm, PouYuen quyết định chấm dứt HĐLĐ với khoảng 3.000 người. Trước đó, ngày 18-6, Pou Yuen đã có văn bản gửi cơ quan chức năng quận Bình Tân thông báo về việc chấm dứt hợp đồng lao động. Theo đó, do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, đơn hàng của công ty đã liên tục giảm mạnh, không xác định sẽ kéo dài đến khi nào. Để ứng phó, công ty phải điều chỉnh sản xuất, nhân lực và các chi phí khác để duy trì. Từ tháng 2-2020, công ty đã thực hiện nhiều biện pháp như điều độ sản xuất, sắp xếp công nhân nghỉ luân phiên chờ nguyên liệu cũng như phục hồi đơn hàng. Tuy nhiên, đến quý 3, quý 4 tình hình đơn hàng vẫn không khả quan, công ty buộc phải thu hẹp sản xuất, giảm chỗ làm việc. Theo đó, công ty sẽ chi trả cho toàn bộ thời gian người lao động làm việc tại công ty mỗi năm một tháng tiền lương (bình quân 6 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động trước khi chấm dứt hợp đồng lao động), kể cả thời gian đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) từ năm 2009 đến nay. Trường hợp có tháng lẻ trên 6 tháng sẽ tính là một năm, dưới 6 tháng tính là nửa năm. Bên cạnh đó, kể từ ngày nhận thông báo chấm dứt hợp đồng lao động, người lao động sẽ không phải đến làm việc nhưng vẫn được trả lương đầy đủ (mức lương theo hợp đồng lao động) tương ứng với thời gian báo trước với loại hợp đồng mà người lao động đã giao kết. Số tiền này sẽ được chi trả vào kỳ trả lương hằng tháng. Tiền phép năm (nếu có), tiền lương những ngày còn lại trong tháng chấm dứt hợp đồng lao động sẽ được thanh toán trong vòng 7 ngày kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động. Cụ thể, lương tháng 6, 7 và 8 chi trả vào ngày 7 đến ngày 9 của các tháng kế tiếp, khoảng 11-8 sẽ chi trả toàn bộ trợ cấp thôi việc. Theo thông tin chia sẻ từ một số lao động, nhiều người đã làm việc 17-18 năm và đã nhận được thông báo trợ cấp thôi việc tương đương 17-18 tháng tiền lương với số tiền sau khi trừ thuế khoảng 150-180 triệu đồng. Nhiều người khác có số năm làm việc ít hơn sẽ nhận trợ cấp cấp vài chục triệu đồng. Cty TNHH PouYuen Việt Nam thuộc tập đoàn PouChen hoạt động từ năm 1996 với ngành nghề sản xuất chính là giày thể thao. Hiện nay công ty có khoảng 60.000 lao động.
Công ty TNHH Pou Yuen Việt Nam là một điển hình doanh nghiệp (DN) FDI đầu tư thành công ở Việt Nam. Pou Yuen đang sở hữu gần 100.000 lao động. Các thương hiệu Pou Yuen đang gia công được cả thế giới biết đến như Nike, adidas, New Balance... Thế nhưng, trong khi doanh thu mỗi năm của Pou Yuen lên đến hàng chục ngàn tỷ đồng, thì tỷ lệ nộp thuế trên doanh thu lại chưa đầy 1%! Trong khi đó, xã hội phải gánh nhiều hệ lụy…
Nghỉ hưu, mang về… bệnh nghề nghiệp Pou Yuen liên tục phát triển mở rộng với nhiều đơn vị trực thuộc có mặt ở các tỉnh thành, doanh số tăng liên tục với hàng ngàn tỷ đồng/năm. Pou Yuen cũng đứng đầu về DN FDI sử dụng lao động địa phương. Tại TPHCM Pou Yuen có khoảng 90.000 lao động… Vậy với một DN sản xuất các thương hiệu đẳng cấp quốc tế, người lao động tạo ra sản phẩm đó có thu nhập thế nào? Chúng tôi đến trụ sở chính của Pou Yuen ở quận Bình Tân (TPHCM) để tìm hiểu thực tế. Cơ ngơi Pou Yuen bề thế trong khuôn viên rộng 50 - 60ha, nhưng các công trình bên trong không hiện đại như chúng tôi tưởng tượng. Tìm đến các dãy nhà trọ trong khu dân cư xung quanh nhà máy, chúng tôi thật sự bất ngờ với đời sống cơ cực của công nhân, hầu hết là phụ nữ. Nhiều công nhân thuê ở chung 1 phòng, giá rẻ cũng 1,5 - 3 triệu đồng/phòng, trong khi với mức lương chỉ khoảng 5 triệu đồng/tháng thì việc làm tăng ca để kiếm thêm thu nhập là chuyện thường xuyên. Vì nếu không làm thêm sẽ không đủ trang trải cho việc ở trọ, ăn uống và nuôi con. Công nhân Nguyễn Thị N. than rằng đã làm việc ở đây khá lâu, nhưng đến nay chỉ dư được vài chục triệu đồng, giờ muốn nghỉ nhưng lo lắng về quê không biết làm gì. Tôi hỏi, sao chị không về mở tiệm đóng giày, làm hơn chục năm có kinh nghiệm rồi. Chị N. cười lớn: “Tôi chỉ làm khâu nhỏ về lót giày thôi, không thể đóng hoàn chỉnh được chiếc giày. Cũng như công nhân bên may mặc, dù làm cả đời nhưng thấy có ai may được cái áo đâu, vì mỗi người chỉ biết làm một khâu. Người này làm khuy, người kia ráp cổ áo… nên về hưu cũng chẳng thể làm được gì”. Còn chị Nguyễn T.T. cho biết, công nhân vào đây làm rất nhiều nhưng nghỉ việc cũng không ít, vì chẳng ai “trụ” nổi đến tuổi về hưu do hay đau cột sống và suy nhược cơ thể. Nhiều công nhân khi rời nhà máy, tích lũy không nhiều lắm nhưng phải mang bệnh nghề nghiệp về già. Hỏi thăm chuyện ăn uống, các chị trải lòng, món ăn “truyền thống” là tàu hủ, cá và rau muống vì vừa rẻ vừa dễ chế biến. Không ai có thể ngờ, những sản phẩm mà các công nhân ở đây làm ra, được bán trên thị trường thế giới với giá hơn 100 USD/sản phẩm, trong khi cuộc sống của người làm ra sản phẩm đó lại cơ cực như thế! Dẫu vậy, thương hiệu Pou Yuen vẫn liên tục phát triển. Năm 1994, Tập đoàn Pou Yuen đầu tư vào Việt Nam với nhà máy đầu tiên tại tỉnh Đồng Nai, sau 20 năm, Pou Yuen có thêm nhiều nhà máy quy mô lớn ở nhiều tỉnh thành như TPHCM, Tiền Giang, Tây Ninh… Tổng vốn đầu tư của tập đoàn này tại Việt Nam hơn 1 tỷ USD, sử dụng gần 200.000 lao động. Theo báo cáo của Pou Yuen mới đây với đoàn công tác của Thành ủy TPHCM đến thăm nhà máy, năm 2017, doanh thu của toàn tập đoàn đạt 6,3 tỷ USD. Sản phẩm do tập đoàn gia công cho các thương hiệu chiếm hơn 20% thị phần giày của thế giới. Tại Việt Nam, Pou Yuen chỉ tận dụng sử dụng lao động giá rẻ, không dùng nguồn nguyên liệu trong nước. Tập đoàn này tự xây dựng các đơn vị trực thuộc như PouHung, PouLi (Tây Ninh); PouChen, PouSung (Đồng Nai); Duy Khang (Long An) chuyên sản xuất phụ kiện cung ứng cho nhau. Do vậy, tại Việt Nam, tập đoàn có doanh thu xuất khẩu lên đến 1,5 tỷ USD, nhưng nhà nước sở tại thật sự chẳng nhận được gì nhiều khi số thuế nộp nhỏ giọt, không xứng với nguồn tài nguyên họ sử dụng. Thu chục ngàn tỷ đồng, nộp chỉ 0,8% Giới chuyên gia cho rằng, chính hoạt động gia công này đã tạo ra kim ngạch xuất nhập khẩu ảo cho Việt Nam. Bởi các DN gia công hầu hết dùng nguồn nguyên liệu nhập khẩu - làm tăng kim ngạch nhập khẩu; sau gia công để xuất khẩu hàng hóa thì làm tăng kim ngạch xuất khẩu. Chỉ tính riêng Pou Yuen, mỗi năm xuất khẩu hàng chục ngàn tỷ đồng, nhưng sự đóng góp của họ cho ngân sách lại quá ít. Năm 2008 và 2009, doanh thu của Pou Yuen tại Việt Nam đạt mức chục ngàn tỷ đồng, nhưng không phải nộp thuế cho nhà nước. Năm 2010 trở đi, doanh thu của tập đoàn này liên tục tăng, lên 16.000 - 17.000 tỷ đồng nhưng số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp chỉ 40 - 60 tỷ đồng (tỷ suất nộp thuế bằng 0,3% doanh thu). Kể từ năm 2013, doanh thu đã chạm mức 20.000 tỷ đồng và liên tục tăng lên, đến năm 2017 là hơn 28.000 tỷ đồng nhưng số thuế phải nộp chỉ ở mức hơn 200 tỷ đồng/năm (bằng 0,8% doanh thu). Tại sao một doanh nghiệp lớn, sử dụng rất nhiều nguồn tài nguyên xã hội, đường sá, điện, nước, lao động giá rẻ… nhưng nhà nước chẳng thu được bao nhiêu? Trong khi đó, xã hội lại phải gánh bao hệ lụy từ quá tải hạ tầng, quá tải nơi ăn ở, bệnh nghề nghiệp… Chỉ tính riêng về an ninh trật tư, việc hàng chục ngàn công nhân ở các tỉnh về sinh sống tập trung trên địa bàn, đã khiến khu vực quanh nhà máy Pou Yuen trở thành điểm nóng về an ninh trật tự. Đến việc phòng cháy chữa cháy (PCCC) cũng thế, cháy nổ đã nhiều lần xảy ra ở Pou Yuen khiến thành phố phải huy động hàng trăm cán bộ, chiến sĩ, hàng chục xe đến chữa cháy. Mặc dù, Cảnh sát PCCC TPHCM, UBND quận Bình Tân và các đơn vị liên quan đã nhiều lần nhắc nhở đối với Pou Yuen, nhưng vi phạm vẫn phát sinh và nối tiếp. Trong 2 năm 2016 và 2017, qua 5 lần kiểm tra định kỳ về PCCC tại Pou Yuen, cơ quan chức năng phát hiện 76 lỗi vi phạm, như không đảm bảo điều kiện thoát nạn, không vệ sinh công nghiệp, phương tiện PCCC không đảm bảo (thiếu, hoặc có nhưng không sử dụng được…). Trong khi lao động giá rẻ Việt Nam hiện nay không còn là lợi thế như trước nữa, nhưng Pou Yuen vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng tại Việt Nam. Được biết, Công ty IDEA thuộc Tập đoàn Pou Yuen (lãnh thổ Đài Loan) vừa ký thỏa thuận thuê 20ha đất tại Khu công nghiệp Tân Tạo, quận Bình Tân, TPHCM, để triển khai xây dựng thêm nhà máy sản xuất, tiếp tục sử dụng lao động và để lại nhiều hệ lụy xã hội phải gánh chịu, trong khi số thuế họ nộp chẳng thể bù đắp được…
công ty giầy Pou Yuen công nhân nhà trọ thuế nộp thuế |
