Hai năm qua là thời gian hết sức khó khó khăn với thế giới nói chung và Hội đồng Bảo an (HĐBA) nói riêng do những chuyển biến phức tạp khó lường, chưa có tiền lệ của cục diện quốc tế; cạnh tranh, xung đột, bất ổn vẫn diễn ra ở nhiều khu vực, thậm chí bùng phát ở nhiều điểm mới trên thế giới; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, hành vi chính trị cường quyền, không tuân thủ Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế… làm cản trở các nỗ lực xử lý các thách thức chung. Trong khi đó, các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, khủng bố… ngày càng phức tạp. Đặc biệt, tác động sâu rộng của đại dịch Covid-19 khiến nhiều nước phải điều chỉnh ưu tiên cả về đối nội và đối ngoại để ứng phó với phục hồi và phát triẻn kinh tế. Bản thân Liên Hợp Quốc cũng phải đóng cửa và chuyển sang hoạt động trực tuyến trong một thời gian dài.
Trong bối cảnh như vậy, HĐBA đã thích ứng rất nhanh, duy trì tốt các hoạt động và phát huy vai trò là cơ chế quan trọng hàng đầu, không thể thay thế trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Trong 2 năm HĐBA đã có hơn 840 cuộc họp cấp đại sứ trở lên và hàng nghìn cuộc tham vấn các cấp, đã thông qua được 254 văn kiện dưới các hình thức khác nhau.
HĐBA đã có chương trình nghị sự phong phú, nội dung rộng khắp, bao quát tất cả các châu lục, nhiều điểm nóng và vấn đề quốc tế quan tâm từ Covid-19 đến biến đổi khí hậu, an ninh biển, hoạt động gìn giữ hòa bình, bảo vệ thường dân, chống khủng bố đến tình hình xung đột bất ổn ở Libya, Yemen, Israel Palestin, Ethiopia, Myanmar…
HĐBA cũng ngày càng tranh thủ tốt hơn vai trò của các tổ chức khu vực trong đó có EU, AU, đặc biệt là ASEAN.
Tại họp báo chiều 17/1, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định, Việt Nam hết sức coi trọng việc tham gia HĐBA với mong muốn đóng góp tiếng nói của mình để thúc đẩy công việc của HĐBA nói chung, vì lợi ích chung của các quốc gia thành viên LHQ, đồng thời góp phần duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Với thông điệp xuyên suốt “Đối tác vì hòa bình và bền vững”, Việt Nam tham gia vào HĐBA với tinh thần chủ động, tích cực, có trách nhiệm, đề xuất nhiều sáng kiến, đóng góp thực chất vào công việc của HĐBA, phát huy vai trò của HĐBA trong việc tìm kiếm các giải pháp ngăn ngừa, xử lý xung đột, ứng phó với các thách thức đối với hòa bình và an ninh quốc tế trên cơ sở tuân thủ hiến chương Liên Hợp Quốc (LHQ) và luật pháp quốc tế.
Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh Việt Nam đã hoàn thành nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc 2020-2021 với nhiều dấu ấn.
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn tại cuộc họp báo chiều 17/1.10 dấu ấn của Việt Nam
Thúc đẩy cách tiếp cận đa phương, kiên trì đề cao luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ.
Trên cương vị Chủ tịch HĐBA tháng 1/2020, Việt Nam chủ trì thảo luận mở và thúc đẩy HĐBA thông qua Tuyên bố Chủ tịch và Hiến chương LHQ, góp phần đề cao giá trị dài hạn và các nguyên tắc lớn bảo đảm thống nhất hành động của HĐBA, LHQ và cộng đồng quốc tế. Phiên thảo luận có sự tham dự và phát biểu của 111 đại diện các nước, các tổ chức quốc tế, một con số kỷ lục đối với một cuộc họp của HĐBA, cho thấy quan tâm của Việt Nam có sự hài hòa, đồng điệu với quan tâm, lợi ích chung của cộng đồng quốc tế.Thúc đẩy việc tìm kiếm giải pháp bền vững, toàn diện cho xung đột,
từ ngăn ngừa, kiềm chế, đến giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của xung đột, xử lý hậu quả xung đột, trên cơ sở các nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, không can thiệp vào công việc nội bộ, giải quyết hòa bình tranh chấp, tính đến lợi ích chính đáng của các bên, thúc đẩy cứu trợ nhân đạo, bảo vệ thường dân, đối thoại, thương lượng vì hoà bình và sự phát triển lâu dài của các quốc gia.Tăng cường hành động nhân đạo, bảo vệ thường dân trong xung đột
một cách thực chất. Việt Nam đã chủ trì thúc đẩy thông qua Nghị quyết 2573 - Nghị quyết riêng đầu tiên của HĐBA về bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu đối với người dân trong xung đột, khẳng định các hành động tấn công nhằm vào trường học, bệnh viện, hạ tầng điện nước... là vi phạm luật nhân đạo quốc tế. Đây cũng là một trong số rất ít các Nghị quyết được tất cả 15 nước thành viên HĐBA đồng bảo trợ, phản ánh đồng thuận cao của HĐBA.Làm nổi bật hơn và hướng sự quan tâm của HĐBA và cộng đồng quốc tế đến những hậu quả lâu dài của xung đột, chiến tranh đối với cuộc sống của người dân và an ninh, phát triển của các quốc gia, trong đó có vấn đề bom mìn còn sót lại sau xung đột.
Trong vai trò Chủ tịch HĐBA tháng 4/2021, Việt Nam đã thúc đẩy thông qua Tuyên bố Chủ tịch của HĐBA nhấn mạnh nhu cầu tăng cường hợp tác quốc tế để chung tay giải quyết những hệ lụy nhức nhối của bom mìn sau chiến tranh đối với an toàn và sinh kế bền vững của người dân, cộng đồng.Làm cầu nối và nỗ lực thúc đẩy thực chất việc tăng cường hợp tác giữa LHQ, HĐBA với các tổ chức khu vực trong duy trì hoà bình và an ninh quốc tế, nổi bật là việc tổ chức Phiên thảo luận đầu tiên của HĐBA về hợp tác giữa LHQ với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng như thúc đẩy vai trò trung tâm và sự hiện diện của ASEAN tại HĐBA trong giải quyết các vấn đề khu vực, trong đó có vấn đề Myanmar.
Thúc đẩy sự quan tâm và giải pháp chính sách hướng tới các nhóm dễ bị tổn thương trong xung đột, nhất là phụ nữ và trẻ em,trong đó có việc tổ chức Hội nghị và thông qua Cam kết hành động Hà Nội về phụ nữ, hòa bình, an ninh (tháng 12/2020), tổ chức Phiên thảo luận mở về tình trạng bạo lực tình dục trong xung đột đối với phụ nữ và trẻ em gái (tháng 4/2021), và tổ chức Phiên họp theo thể thức Arria đầu tiên về vấn đề trẻ em không có sự chăm sóc của cha mẹ trong xung đột (tháng 12/2021).
Tích cực thúc đẩy hành động chung về các vấn đề an ninh phi truyền thống bức thiết với cộng đồng quốc tế,như ứng phó với đại dịch COVID-19, an ninh biển và nhất là về biến đổi khí hậu, trong đó có việc tích cực tham gia Nhóm nòng cốt của các nước thành viên HĐBA về biến đổi khí hậu (LMG) và Nhóm chuyên gia không chính thức của HĐBA về biến đổi khí hậu (IEG).
Thể hiện sự cân bằng, minh bạch, trách nhiệm trong điều hành, xử lý các công việc chung, góp phần giảm thiểu khác biệt, thúc đẩy đối thoại, hợp tác, nhất là trong vai trò Chủ tịch HĐBA (tháng 1/2020 và 4/2021) và Chủ tịch Ủy ban về Nam Sudan, Chủ tịch Nhóm làm việc về các vấn đề tồn đọng liên quan đến các tòa án hình sự quốc tế, trong đó có việc chủ trì xây dựng NQ gia hạn định kỳ 2 năm/lần đối với cơ chế này.
Góp phần đề cao tiếng nói của các nước Uỷ viên không thường trực HĐBA là đại diện cho tất cả các nước thành viên LHQ, nổi bật là đã chủ trị tổ chức phiên họp hàng năm (tháng 11/2020) giữa 10 nước Uỷ viên không thường trực (E10) và 5 nước mới được bầu làm thành viên HDBA nhiệm kỷ 2021-2022 để trao đổi thông tin, phối hợp công việc.
Trong vai trò UVKTT HĐBA, đóng góp thiết thực cho công việc chung của LHQ thông qua việc tăng cường cử lực lượng làm nhiệm vụ tại các Phái bộ gìn giữ hòa bình LHQ, chủ trì Nghị quyết định kỳ về hợp tác LHQ ASEAN; đề xuất sáng kiến về Nghị quyết của Đại hội đồng LHQ về Ngày quốc tế phòng chống dịch bệnh, khởi xưởng thành lập Nhóm Bạn bè của Công ước Luật biển UNCLOS 1982./.
Đại hội đồng LHQ nhất trí thông qua nghị quyết về quyền phủ quyết của Hội đồng Bảo an
(ĐCSVN) – Ngày 26/4, 193 nước thành viên Đại hội đồng Liên hợp quốc đã nhất trí thông qua nghị quyết nhằm yêu cầu 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an phải giải trình khi họ sử dụng tới quyền phủ quyết để cản trở các quyết định của Hội đồng Bảo an.
Nghị quyết do Liechtenstein đề xuất được gần 100 nước ủng hộ và bảo trợ trước khi được đưa ra Đại hội đồng lấy ý kiến. Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh và Mỹ có quyền phủ quyết các nghị quyết của Hội đồng Bảo an, một quyền được ghi trong Hiến chương Liên hợp quốc và được trao cho họ vì vai trò chủ chốt của họ trong việc thành lập Tổ chức. Sau khi nghị quyết được đồng thuận thông qua vào ngày 26/4, bất kỳ hành động nào như vậy sẽ kích hoạt một cuộc họp của Đại hội đồng, nơi tất cả các thành viên của Liên hợp quốc có thể xem xét và bình luận về quyền phủ quyết.
Phát biểu thay mặt cho 83 quốc gia đồng bảo trợ nghị quyết, Đại sứ Liechtenstein tại Liên hợp quốc, Christian Wenaweser, đã trình bày dự thảo có tên “Quyền hạn thường trực đối với cuộc tranh luận của Đại hội đồng khi có quyền phủ quyết đối với Hội đồng Bảo an”, được thông qua mà không có biểu quyết.
Nghị quyết, sẽ có hiệu lực ngay lập tức, đặc biệt ưu tiên cho các quốc gia có quyền phủ quyết trong danh sách các diễn giả cho cuộc tranh luận sau đó của Đại hội đồng, do đó mời họ báo cáo về các tình huống khiến quốc gia có quyền phủ quyết.
Mặc dù không thay đổi được quyền phủ quyết của các nước ủy viên thường trực HĐBA nhưng nghị quyết này được kỳ vọng sẽ nâng cao tính minh bạch của HĐBA và buộc các nước có quyền phủ quyết phải thận trọng hơn khi sử dụng tới quyền lực này.
Kể từ năm 1946 tới nay, quyền phủ quyết của ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an đã được sử dụng 295 lần, trong đó Nga là nước sử dụng quyền này nhiều nhất với 143 lần. Trong cơ chế hiện nay của Liên hợp quốc, chỉ cần một trong 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an dùng tới quyền phủ quyết thì Hội đồng Bảo an không thể ra được quyết sách gì cho dù đối với vấn đề khẩn cấp.
| Phiên họp thứ 76 của Đại hội đồng LHQ đã thông qua nghị quyết với điều kiện là Đại hội đồng sẽ họp trong trường hợp có sự phủ quyết của Hội đồng Bảo an. (Ảnh: UN) |
Quyền phủ quyết đi kèm với trách nhiệm làm việc
Liechtenstein bắt đầu thực hiện sáng kiến xem xét lại quyền phủ quyết hơn hai năm trước, với một nhóm các quốc gia được lựa chọn. Đại sứ Wenaweser cho biết "do lo ngại ngày càng tăng" mà Hội đồng nhận thấy "ngày càng khó khăn" để thực hiện công việc theo nhiệm vụ của mình theo Hiến chương Liên hợp quốc, "trong đó việc tăng cường sử dụng quyền phủ quyết chỉ là biểu hiện rõ ràng nhất".
Lưu ý rằng tất cả các quốc gia thành viên đã giao cho Hội đồng Bảo an chịu trách nhiệm chính trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế và đã đồng ý rằng Hội đồng hành động thay mặt họ, Đại sứ nhấn mạnh rằng với quyền phủ quyết, Hội đồng Bảo an có trách nhiệm làm việc để hiện thực hóa “mục đích và nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc tại mọi thời điểm”.
“Do đó, chúng tôi có quan điểm rằng toàn thể thành viên có thể lên tiếng khi Hội đồng Bảo an không thể hoạt động, phù hợp với chức năng và quyền hạn của Hội đồng này như được phản ánh trong Điều lệ” bao gồm cả mục 10 – Đại sứ Liechtenstein tại Liên hợp quốc, Christian Wenaweser nêu rõ.
Mục 10 quy định rằng Hội đồng có thể thảo luận về bất kỳ câu hỏi hoặc vấn đề nào trong phạm vi của Hiến chương hoặc quyền hạn và chức năng của bất kỳ cơ quan nào được cung cấp trong đó, và theo các quy định của Mục 12, "có thể đưa ra khuyến nghị cho các thành viên của Liên hợp quốc hoặc cho Hội đồng Bảo an hoặc cho cả hai về các câu hỏi hoặc vấn đề như vậy”.
Cam kết đa phương
Đại sứ của Liechtenstein tại Liên hợp quốc gọi văn bản là “sự thể hiện cam kết của chúng tôi đối với chủ nghĩa đa phương, với Tổ chức này và các cơ quan chính đi đầu”.
Ông nói thêm rằng "chưa bao giờ nhu cầu về chủ nghĩa đa phương hiệu quả lại mạnh mẽ như hiện nay", cũng như "nhu cầu đổi mới mạnh mẽ như vậy để bảo đảm vai trò trung tâm và tiếng nói của Liên hợp quốc trong vấn đề này".
Ông Wenaweser giải thích rằng văn bản lần đầu tiên được lưu hành tới các quốc gia thành viên vào ngày 3/3 và được cung cấp cho nhiều đối tượng hơn vào ngày 12/4, sau công tác vận động chính sách và tham vấn cá nhân và tập thể, trong khuôn khổ song phương và trong các nhóm khác nhau.
Vào ngày 19/4, văn bản này đã được thảo luận ở định dạng mở với tất cả các quốc gia quan tâm, những người đã giúp tinh chỉnh và cải thiện bản dự thảo.
Theo Đại sứ của Liechtenstein tại Liên hợp quốc, văn bản được thông qua là một nghị quyết "đơn giản, hợp lý và có ý nghĩa chính trị", sẽ làm sáng tỏ việc sử dụng quyền phủ quyết trong tương lai và cho phép tất cả các quốc gia thành viên đóng góp ý kiến./
Khánh Linh (Theo UN, AFP, Xinhua)
TIN LIÊN QUAN
- Thúc đẩy hợp tác kết nối lưới điện giữa Singapore và Việt Nam
- Tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
- Tạo hành lang pháp lý giúp cán bộ quản lý cơ sở y tế yên tâm làm chuyên môn
- BV dã chiến Việt Nam khám, chữa bệnh thiện nguyện cho người dân Nam Sudan
- Chào mừng kỷ niệm 77 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (1945 - 2022)
- Chào mừng kỷ niệm 77 năm ngày Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (1945 - 2022)
- Chào mừng kỷ niệm 77 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (2/9/1945 - 2/9/2022)