Show
Sự trao đổi chất, hay còn gọi quá trình chuyển hóa ở những người mắc tiểu đường khác với người khỏe mạnh. Trong bệnh tiểu đường tuýp 2, hiệu quả của insulin bị giảm và ở bệnh tiểu đường tuýp 1, nồng độ insulin trong cơ thể rất thấp.
Vì lý do này, người mắc tiểu đường tuýp 1 sẽ cần được bổ sung insulin từ bên ngoài. Còn người tiền đái tháo đường, tiểu đường tuýp 2 bị tình trạng kháng insulin, sẽ giảm khả năng chuyển hóa glucose của cơ thể. Do đó, lượng đường trong máu trở nên cao hơn vì cơ thể không sử dụng được insulin hiệu quả. Quá trình chuyển hóa là gì?Quá trình chuyển hóa hoặc trao đổi chất đề cập đến các phản ứng hóa học diễn ra bên trong cơ thể, cần thiết cho sự sống. Bài viết này sử dụng cụm từ “sự trao đổi chất” và “quá trình chuyển hóa” để đề cập đến những thay đổi xảy ra khi thức ăn được đưa vào cơ thể. Sự trao đổi chất của những người mắc tiểu đường gần giống với quá trình của những người khỏe mạnh. Sự khác biệt duy nhất là khối lượng và/hoặc hiệu quả của insulin do cơ thể sản xuất. Quá trình chuyển hóa đường trong cơ thể diễn ra như sau:
Quá trình chuyển hóa glucose trong cơ thể những người mắc tiểu đường tuýp 2 liên quan đến béo phìNhững người thừa cân mắc tiền đái tháo đường hoặc tiểu đường tuýp 2 thường sản xuất nhiều insulin hơn so với những người khỏe mạnh do tỷ lệ mỡ cơ thể so với cơ bắp cao hơn.
Nguyên nhân cho tình trạng này là do kháng insulin, nghĩa là cơ thể không thể sử dụng insulin hiệu quả. Do đó, cơ thể sẽ sản xuất nhiều insulin hơn để bù đắp. Tuy nhiên, điều này sẽ làm các tế bào beta hoạt động quá mức và theo thời gian sẽ bắt đầu suy giảm chức năng. Kháng insulin ở người tiểu đường tuýp 2 gây ra mức đường huyết cao như thế nào?Nếu tình trạng kháng insulin xảy ra sẽ làm giảm hiệu quả của phản ứng insulin giai đoạn 1. Tuyến tụy sẽ giải phóng tất cả các insulin mà nó có nhưng có khả năng sẽ không đủ vì insulin kém hiệu quả. Để đối phó với vấn đề này, cơ thể phải dựa vào phản ứng insulin giai đoạn 2, nhưng sẽ mất một thời gian. Trong thời gian này, cơ thể không có đủ insulin, lượng đường trong máu ở người mắc tiểu đường tuýp 2 hoặc tiền đái tháo đường rất có khả năng tăng cao hơn bình thường. Nếu bữa ăn tiếp theo đủ xa, cơ thể có thể có thời gian để bắt kịp và sản xuất đủ insulin mới (giai đoạn 2) và đưa lượng đường trong máu trở lại bình thường. Nhưng nếu ăn quá sớm thì bữa ăn này bị thiếu insulin và sau ăn đường huyết cũng tăng lên. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, điều này có thể làm giảm chức năng của các tế bào beta do đó làm giảm số lượng tế bào sản xuất insulin. Quá trình sản xuất insulin chậm sẽ làm tăng thêm nhiều vấn đề khác. Nếu bệnh nhân tiểu đường hoặc tiền đái tháo tiêu thụ nhiều carbohydrate thì vấn đề sẽ nghiêm trọng hơn. Bạn cũng lưu ý rằng lượng đường huyết cao hơn sẽ có xu hướng làm cho mọi người cảm thấy vừa mệt mỏi, buồn ngủ, vừa đói vì không có đủ glucose chuyển hóa thành năng lượng cho các tế bào. Nếu người bệnh ăn nhiều thực phẩm do đói thì lượng calo dư thừa sẽ bắt đầu được lưu trữ dưới dạng các lớp mỡ, điều này có thể góp phần vào việc kháng insulin thêm. Quá trình chuyển hóa glucose thành năng lượng ở người mắc tiểu đường tuýp 1Trong bệnh tiểu đường tuýp 1, hoạt động trao đổi chất sẽ diễn ra bình thường phụ thuộc vào việc tiêm hoặc bơm trực tiếp insulin.
Insulin tác dụng nhanh sẽ hoạt động theo cách tương tự như phản ứng insulin giai đoạn 1. Trong khi đó, insulin tác dụng kéo dài sẽ hoạt động theo cách tương tự như phản ứng giai đoạn 2. Nếu số lượng insulin được cung cấp chính xác và tốc độ hoạt động của nó bắt kịp với tốc độ glucose được hấp thụ từ thức ăn, thì quá trình chuyển hóa ở người mắc tiểu đường tuýp 1 sẽ diễn ra khá tốt như quá trình của người bình thường. Tuy nhiên, điều này thường khó thực hiện và do đó sẽ có những lúc mức đường huyết cao hoặc thấp, dẫn đến việc phải điều chỉnh phác đồ điều trị bệnh cho phù hợp. Vì insulin đóng vai trò trong việc lưu trữ chất béo trong cơ thể, những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 cũng có thể mắc tình trạng kháng insulin. Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Tỉ lệ người mắc thừa cân/béo phì đang tăng nhanh ở khu vực Đông Nam Á, trong đó dẫn đầu về tốc độ là Việt Nam. Thừa cân/béo phì kéo theo nhiều rủi ro về sức khỏe như huyết áp cao, bệnh tim, tiểu đường, ngưng thở khi ngủ, các vấn đề về hô hấp… nhưng có vẻ nhiều người vẫn rất thờ ơ về nó. Có bao giờ bạn tự hỏi mỡ là gì? Khi chúng ta “béo lên” – tăng cân – điều gì thực sự xảy ra bên trong cơ thể? Làm gì để giải quyết số lượng mỡ thừa này? Thế nào là thừa cân/béo phì?Thừa cân/béo phì được định nghĩa là sự tích tụ mỡ bất thường hoặc quá mức làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Thông qua chỉ số khối cơ thể (Body mass index_BMI) bạn có thể biết chính xác mình đang mắc bệnh béo phì, thừa cân hay suy dinh dưỡng. BMI được tính bằng cách lấy trọng lượng của một người tính bằng kg chia cho bình phương chiều cao của người đó theo mét (kg/m2). Theo Tổ chức Y tế Thế giới, BMI ≥ 25 là thừa cân, BMI ≥ 30 là béo phì. Bạn có thể xem thêm ý nghĩa của các chỉ số BMI qua bảng dưới đây: Thừa cân và béo phì là nguy cơ đứng hàng thứ sáu về số trường hợp tử vong trên toàn cầu, ít nhất 3,4 triệu người lớn tử vong mỗi năm do hậu quả của tình trạng thừa cân hoặc béo phì. Ngoài ra, 44 % gánh nặng do bệnh tiểu đường, 23% gánh nặng bệnh tim thiếu máu cục bộ và từ 7% – 41% gánh nặng về một số bệnh ung thư là do thừa cân và béo phì. Mỡ trong cơ thể là gì?Mỡ được tìm thấy ở một số nơi trong cơ thể như bên dưới da (mỡ dưới da ), trên đầu thận, trong gan, trong các cơ bắp… Giới tính nam hay nữ cũng quyết định đến việc mỡ tập trung nhiều ở đâu: ✔ Một người đàn ông trưởng thành có xu hướng tập trung mỡ ở ngực, bụng và mông, tạo thành hình “quả táo”. ✔ Một phụ nữ trưởng thành có xu hướng tập trung mỡ ở ngực, hông, eo và mông, tạo thành hình “quả lê”. Sự khác biệt về vị trí tập trung mỡ đến từ hormone giới tính estrogen và testosterone. Các tế bào mỡ được hình thành ở thai nhi đang phát triển trong thai kì thứ ba. Khi bắt đầu dậy thì, các hormone giới tính “khởi động”, sự khác biệt trong việc tích mỡ giữa nam và nữ bắt đầu hình thành. Một sự thật đáng ngạc nhiên là các tế bào mỡ thường không được tạo ra thêm sau tuổi dậy thì, số lượng tế bào mỡ vẫn giữ nguyên. Mỗi tế bào mỡ chỉ đơn giản là lớn hơn! *Có hai trường hợp ngoại lệ: cơ thể có thể tạo ra nhiều tế bào mỡ hơn nếu người trưởng thành tăng cân đáng kể hoặc thực hiện hút mỡ. Gọi ngay tới tổng đài miễn cước 1800 1591 hoặc kết nối Zalo 0339129576 để được TS.BS Bùi Nguyên Kiểm và các dược sĩ chuyên môn tư vấn về tình trạng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch bạn đang gặp phải. Phân loại mỡ trong cơ thểCơ thể con người chứa hai loại mô mỡ: Mỡ trắngTế bào mỡ trắng như một túi nhựa nhỏ chứa một giọt chất béo. Tế bào mỡ trắng là những tế bào lớn có rất ít tế bào chất, chỉ có 15% thể tích tế bào, một nhân nhỏ và một giọt chất béo lớn chiếm tới 85% thể tích tế bào. Mỡ trắng ít ty thể và mạch máu, do đó có màu trắng nhạt hoặc màu vàng. Mỡ trắng chiếm tỷ lệ nhiều nhất trong cơ thể, được tìm thấy ở dưới da, bụng, đùi và nội tạng. Mỡ trắng có nhiệm vụ lưu trữ năng lượng cần thiết cho các hoạt động hàng ngày trong các giọt chất béo tích tụ xung quanh cơ thể; giúp giữ ấm và là tấm đệm cơ học cho cơ thể. Mỡ trắng thường tăng nhiều trong cơ thể do năng lượng calo nhập vào quá nhiều do ăn uống thừa mứa, và tiêu tốn quá ít do lười vận động. Việc tích tụ quá nhiều mỡ trắng không tốt vì có thể dẫn đến béo phì. Chất béo trắng tích tụ nhiều ở bụng còn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường và các bệnh khác. Mỡ nâuMỡ nâu gồm những giọt nhỏ chất béo và một số lượng lớn ty thể có chứa sắt, cùng với rất nhiều mạch máu khiến mỡ có màu nâu. Mỡ nâu thường tích tụ quanh vai và cổ. Mỡ nâu chiếm khoảng 5% tổng khối lượng cơ thể trẻ sơ sinh. Sau khi sinh ra lượng mỡ nâu giảm dần khiến người trưởng thành có nồng độ mỡ nâu thường thấp hơn trẻ con. Khi được kích hoạt, mỡ nâu đốt cháy mỡ trắng sinh ra năng lượng, vì thế mỡ nâu thường được gọi là chất béo “tốt”, hỗ trợ điều trị bệnh béo phì, giúp kiểm soát lượng đường trong máu, cải thiện nồng độ insulin, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường týp 2… Loại mỡ này cũng có thể giúp bạn loại bỏ chất béo trong máu và giảm nguy cơ tăng mỡ máu. Vì người trưởng thành có ít hoặc không có mỡ nâu, bài viết này sẽ tập trung vào mỡ trắng là chủ yếu. Khi chúng tôi đề cập đến mỡ trong cơ thể, nó có nghĩa là mỡ trắng. Mỡ từ thức ăn đi vào cơ thể như thế nào?Khi bạn ăn thực phẩm có chứa mỡ, chủ yếu là chất béo trung tính triglyceride, nó sẽ đi qua dạ dày và ruột của bạn. Tại ruột sẽ diễn ra quá trình sau: ✔ Các giọt chất béo lớn được trộn với muối mật từ túi mật trong một quá trình gọi là nhũ hóa. Hỗn hợp phá vỡ các giọt lớn thành nhiều giọt nhỏ hơn gọi là micelles, làm tăng diện tích bề mặt của chất béo. ✔ Tuyến tụy tiết ra các enzyme gọi là lipase tấn công bề mặt của mỗi micelle và phá vỡ chất béo thành các phần nhỏ hơn là glycerol và axit béo. ✔ Những phần này được hấp thụ vào các tế bào niêm mạc ruột. ✔ Trong tế bào ruột, những phần này được ghép lại thành các gói phân tử chất béo (triglyceride) với lớp phủ protein gọi là chylomicrons. Lớp phủ protein làm cho chất béo hòa tan dễ dàng hơn trong nước. ✔ Các chylomicron được giải phóng vào hệ bạch huyết – chúng không đi trực tiếp vào máu vì chúng quá lớn để đi qua thành mao mạch. ✔ Hệ thống bạch huyết cuối cùng hợp nhất với các tĩnh mạch, tại đó các chylomicron đi vào máu. Mỡ được tích tụ trong cơ thể như thế nào?Các Chylomicron không tồn tại lâu trong máu – chỉ khoảng tám phút – bởi vì các enzyme gọi là lipoprotein lipase phá vỡ chất béo thành axit béo. Lipase lipoprotein được tìm thấy trong các thành mạch máu trong mô mỡ, mô cơ và cơ tim. Khi bạn ăn, sự hiện diện của glucose, axit amin hoặc axit béo trong ruột kích thích tuyến tụy tiết ra một loại hormone gọi là insulin. Insulin tác động lên nhiều tế bào trong cơ thể bạn, đặc biệt là những tế bào ở gan, cơ và mô mỡ. Insulin bảo các tế bào làm như sau:
Hoạt động của lipoprotein lipase phụ thuộc vào mức độ insulin trong cơ thể. Nếu insulin cao, thì lipase có hoạt tính cao; nếu insulin thấp, lipase không hoạt động. Các axit béo sau đó được hấp thụ từ máu vào các tế bào mỡ, tế bào cơ và tế bào gan. Trong các tế bào này, dưới sự kích thích của insulin, các axit béo được tạo thành các phân tử chất béo và được lưu trữ dưới dạng các giọt chất béo. Các tế bào mỡ cũng có thể hấp thụ glucose và axit amin đã được hấp thụ vào máu sau bữa ăn và chuyển chúng thành các phân tử chất béo. Việc chuyển đổi carbohydrate hoặc protein thành chất béo kém hiệu quả gấp 10 lần so với việc lưu trữ chất béo trong tế bào mỡ, nhưng cơ thể có thể làm được. Gọi ngay tới tổng đài miễn cước 1800 1591 hoặc kết nối Zalo 0339129576 để được TS.BS Bùi Nguyên Kiểm và các dược sĩ chuyên môn tư vấn về tình trạng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch bạn đang gặp phải. Mỡ được tiêu thụ trong cơ thể như thế nào?Khi bạn không ăn, cơ thể bạn không hấp thụ thức ăn. Nếu cơ thể bạn không hấp thụ thức ăn, có rất ít insulin trong máu. Tuy nhiên, cơ thể bạn luôn sử dụng năng lượng; và nếu bạn không hấp thụ thức ăn, năng lượng này phải đến từ carbohydrate, chất béo và protein phức tạp. Trong hoàn cảnh này, các cơ quan khác nhau trong cơ thể bạn tiết ra hormone: ★tuyến tụy – glucagon ★tuyến yên – hormone tăng trưởng ★tuyến yên – ACTH (hormone vỏ thượng thận) ★tuyến thượng thận – epinephrine (adrenaline) ★tuyến giáp – hormone tuyến giáp Những hormone này hoạt động trên các tế bào của gan, cơ và mô mỡ và có tác dụng ngược lại với insulin. Khi bạn không ăn, hoặc bạn đang tập thể dục, cơ thể bạn phải rút ra các kho dự trữ năng lượng bên trong. Nguồn năng lượng chính của cơ thể bạn là glucose. Trên thực tế, một số tế bào trong cơ thể bạn, chẳng hạn như tế bào não, chỉ có thể lấy năng lượng từ glucose. Tuyến phòng thủ đầu tiên trong việc duy trì năng lượng là phá vỡ carbohydrate, hay glycogen, thành các phân tử glucose đơn giản – quá trình này được gọi là glycogenolysis. Tiếp theo, cơ thể bạn phân hủy chất béo thành glycerol và axit béo trong quá trình lipolysis. Các axit béo sau đó có thể được phân hủy trực tiếp để lấy năng lượng, hoặc có thể được sử dụng để tạo glucose thông qua một quá trình gồm nhiều bước gọi là gluconeogenesis. Trong gluconeogenesis, axit amin cũng có thể được sử dụng để tạo glucose. Trong tế bào chất béo, các loại lipase khác có tác dụng phân hủy chất béo thành axit béo và glycerol. Những lipase này được kích hoạt bởi các hormone khác nhau, chẳng hạn như glucagon, epinephrine và hormone tăng trưởng. Kết quả là glycerol và axit béo được giải phóng vào máu và đi đến gan qua đường máu. Khi ở trong gan, glycerol và axit béo có thể được phân hủy hoặc sử dụng để tạo glucose. Nguyên tắc duy trì cân nặng khỏe mạnhCân nặng của bạn được xác định bởi tốc độ bạn lưu trữ năng lượng từ thực phẩm bạn ăn, và tốc độ sử dụng năng lượng đó. Hãy nhớ rằng khi cơ thể bạn phân hủy chất béo, số lượng tế bào mỡ vẫn giữ nguyên; mỗi tế bào mỡ chỉ đơn giản là nhỏ hơn. Hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng cách để duy trì cân nặng khỏe mạnh là: Ăn một chế độ ăn uống cân bằng – lượng carbohydrate, chất béo và protein thích hợp Không ăn quá nhiều – đối với hầu hết mọi người, chế độ ăn từ 1.500 đến 2.000 calo mỗi ngày là đủ để duy trì cân nặng khỏe mạnh Tập thể dục thể thao đều đặn. Mỡ là loại chất béo vô cùng quan trọng cho cơ thể. Hiểu về quá trình hình thành và chuyển hóa mỡ sẽ giúp bạn duy trì được cân nặng khỏe mạnh đúng phương pháp và khoa học hơn. Theo Giammomau.net.vn Nguồn tham khảo: https://science.howstuffworks.com/life/cellular-microscopic/fat-cell.htm |
