Cho dù bạn vẫn còn là sinh viên hay đã có một công việc ổn định thì tự học vẫn luôn là chìa khoá để dẫn đến thành công trong lĩnh vực của mình. Khả năng tự học ngoài trường lớp giúp mỗi cá nhân tạo ra sự khác biệt và làm đầy thêm kiến thức cho bản thân. Tuy nhiên, để duy trì quá trình tự học là không hề dễ dàng. Show
1. Duy trì tính hiếu kỳTính hiếu kỳ là động lực chính thúc đẩy sự phát triển trong quá trình học tập. Hãy đặt câu hỏi thật nhiều với bất kỳ điều gì khiến bạn tò mò hoặc chưa sáng tỏ. Việc này giúp bạn nuôi dưỡng tính hiếu kỳ, luôn muốn khám phá thế giới xung quanh và thực sự mở mang hiểu biết. Tuy nhiên, bạn nên nhớ rằng đặt ra câu hỏi quá nhiều với mọi người xung quanh có thể khiến họ cảm thấy khó chịu, đặc biệt là những người chưa có câu trả lời cho bạn.  2. Đọc sách và xem phim tài liệuBạn nên cố gắng mở rộng suy nghĩ của mình bằng cách tìm hiểu cách mà những người khác nghĩ, nhận thức và hiểu về một vấn đề mà bạn cũng đang quan tâm. Thay vì ngồi hàng giờ xem phim tình cảm lãng mạn hoặc hài kịch, bạn nên dành chút thời gian để xem phim tài liệu về lịch sử, văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ. Sinh động hơn, ví dụ nếu bạn đam mê về xe hơi, tại sao không thử đến tham quan bảo tàng xe, xem bản tin, đọc tạp chí về xe, tìm hiểu lịch sử, sự phát triển, những công nghệ tân tiến, thiết kế ấn tượng trong ngành công nghiệp xe bốn bánh.Tương tự, hãy thay truyện tranh giải trí bằng việc tập thói quen đọc các tài liệu nghiên cứu khoa học, sách mang tính học thuật hoặc tiểu thuyết văn học. 3. Nâng cao kiến thức cơ bảnĐọc tài liệu ngoại văn và mở rộng vốn từ vựng. Rất nhiều bộ sách, tài liệu có giá trị học thuật cao được dịch ra thứ ngôn ngữ chung là tiếng Anh. Nếu biết thêm nhiều ngôn ngữ khác, bạn vẫn được khuyến khích đọc để phục vụ cho tri thức của mình. Bạn đừng nên chỉ giới hạn đọc các tài liệu, bộ sách thuộc phạm vi ngôn ngữ mẹ đẻ. Bằng việc đọc sách từ những tác giả đến từ những nền văn hóa khác nhau, có quan điểm khác nhau, kiến thức của bạn cũng được mở rộng một cách đa diện nhiều chiều, sâu sắc và phong phú hơn là chỉ trung thành với một ngôn ngữ hay một tác giả. Và đương nhiên, đọc sách ngoại văn cũng là một quá trình học ngôn ngữ vô cùng bổ ích. 4. Không phụ thuộc vào trường lớp, giáo viênTại trường lớp, bạn được cung cấp các kiến thức nền tảng, cơ bản. Giáo viên không thể có đủ thời gian để dạy nhiều hơn cho học sinh, sinh viên. Chính vì thế, tự bản thân biết mở rộng, nâng cao kiến thức dựa trên tảng kiến thức cơ bản sẽ giúp bạn tạo ra sự khác biệt so với bạn bè trong lớp, giúp giáo viên phân loại học sinh của mình. Đừng quá bị động và phụ thuộc quá nhiều vào trường học và giáo viên mà chỉ học những gì được dạy, được giao. Đây còn là một cách để người học tự đánh giá được năng lực của bản thân và tiến xa hơn họ tưởng. Ngoài ra, những bài tập nâng cao hay những buổi thực hành được xem là một hình thức học tập mang lại nhiều thử thách cho chính bản thân người học. Nó sẽ thú vị hơn nhiều so với những bài học ban đầu. 5. Đọc sách hằng ngàyKhông phải tự nhiên mà sách được ví với “túi khôn” của nhân loại. Đọc sách lịch sử về một vấn đề mà bạn đang quan tâm hoặc lịch sử về các nền văn hóa trên thế giới là một cách học quan trọng. Bởi, hiểu về quá khứ là chìa khóa quan trọng để bạn tiếp thu các thành tựu hiện đại. Đó cũng là lý do vì sao khi học bất kỳ một môn học nào, đặc biệt là bậc đại học, bài học đầu tiên mà các bạn được dạy là nói sơ lược về lịch sử ra đời và phát triển của môn học hoặc ngành học đó. Ngoài tạo ra thói quen đọc sách bổ ích, đọc sách hằng ngày giúp bạn mở mang kiến thức, duy trì tính kiên trì, sự hiếu kỳ với kiến thức và giúp não bộ liên tục hoạt động. 6. Kỷ luật với bản thânNguyên tắc vàng đối với những người muốn phát triển khả năng tự học chính là tính kỷ luật cao. Bởi lẽ, tự học là vấn đề riêng của mỗi người, không có giáo án, không có người giảng dạy, không có quy định thời gian cũng như không có giới hạn hay chuẩn mực nào để đánh giá, kiểm tra. Vậy nên, tính kỷ luật và sự tự giác càng cao, hiệu quả học tập càng lớn. 7. Xây dựng môi trường họcCó rất nhiều cách để tạo cho mình môi trường tự học mà không gây nhàm chán. Bạn có thể đăng ký vào các khóa học với môn hoặc ngành học yêu thích, tham gia các buổi hội thảo, đến triển lãm, đi bảo tàng, thư viện, lập nhóm tự học trực tuyến hoặc quy tụ những người bạn có cùng mục đích học tập giống mình. Thay vì học tập theo thời khóa biểu với thầy cô ở trường, bạn hãy dành thời gian để lắng nghe những câu chuyện và kinh nghiệm của người lớn tuổi, những người có trải qua quá trình tự học. 8. Lắng nghe lời khuyên của người có kinh nghiệmỞ những người này, bạn có thể học thêm được nhiều mẹo học tập có ích, những cuốn sách cổ quý giá hay những bậc thầy mà bạn có thể đến để thỉnh giáo. 9. Học trực tuyếnTrong thời đại công nghệ có mặt ở mọi nơi, bạn có thể tận dụng việc học trực tuyến trên bất kỳ thiết bị nào. Đây là một tài nguyên học tập vô hạn, tiết kiệm được nhiều chi phí và thời gian học tập. Thậm chí nếu chịu khó săn tìm, bạn sẽ tìm thấy những khóa học miễn phí từ xa phù hợp với nhu cầu cá nhân của bạn. Qua các lớp học trực tuyến, bạn cũng có thể tìm kiếm được thêm những người bạn có cùng sở thích và mục đích học tập với mình. Từ đó , quan sát thói quen và hành vi từ người học cao. Những người tự học thường có những thói quen như sau: thường xuyên ghi chép sổ tay, luôn lắng nghe, quan sát kỹ, đến thư viện hoặc hội thảo chuyên đề, đọc sách báo nhiều,… 10. Tìm người truyền cảm hứngQuan trọng, nếu có cơ hội, bạn nên học tập ở những người này cách tư duy logic cho một vấn đề, làm sao ghi chép nhanh được những ý chính, cách phản biện và đặt câu hỏi… Đây là những kỹ năng mà những người tự học hay học dưới sự hướng dẫn của giáo viên đều phải có và phải rèn luyện trong suốt quá trình học tập. Bởi, nếu thuần thục được các kỹ năng này, bạn có thể ứng dụng để tự học tất cả những kiến thức nào mà mình theo đuổi. Người truyền cảm hứng học tập cho mọi người thường là những vị lãnh đạo trong giới chính trị, doanh nhân thành đạt, nhà khoa học hoặc bất kỳ ai, miễn là họ khiến bạn phải chú ý lắng nghe, muốn được trở thành người giống họ, bắt chước việc làm của họ và luôn nghĩ đến họ mỗi khi việc học làm bạn cảm thấy mệt mỏi và không có lối thoát. 11. Biết vận dụng kiến thức tự học: Ứng dụng thực tếKhông phân biệt kiến thức học từ người khác hay kiến thức tự học, giá trị của kiến thức phải được thể hiện qua hành động hoặc sản phẩm. Vì thế để tự đánh giá được thành tựu học tập của mình, bạn nên tìm cách đưa các kiến thức đã học vào cuộc sống. 12. Chia sẻ kiến thức cho mọi ngườiĐể giúp đỡ các thế hệ sau có thể phát triển được khả năng tự học, bạn nên tích cực chia sẻ kiến thức cũng như phương pháp và mẹo học của mình. Trong quá trình phát triển của xã hội loài người, của nền văn minh nhân loại, học tập, làm việc, cống hiến và hưởng thụ của mỗi cá nhân, tập thể ... được xem như một nhu cầu tất yếu, một sự thật hiển nhiên mà không cần bàn cãi. Trong mối quan hệ biện chứng ấy thì “Học tập” và “Học tập suốt đời” của một con người được coi như điểm khởi đầu – và trong một chừng mực nào đó, có thể nói – nó không có hồi kết. Nghĩa là khi người ta còn sống, còn hít thở không khí, thì con người ta vẫn phải ăn, mặc, ở, đi lại, lao động và học hành…
“Học tập suốt đời” – Nhìn từ góc độ giáo dục và đào tạo Trong hành trình của một đời người, điểm xuất phát, điểm khởi đầu là cắp sách đến trường để học chữ, học viết và học nói (tức là học trình bày, phát biểu suy nghĩ của mình trước đám đông, khác với tập nói khi bé còn ở nhà, mới 2-3 tuổi) và học tri thức để nhận thức thế giới quanh ta. Giai đoạn khởi đầu này thường kéo dài khoảng 12-13 năm (từ Mẫu giáo –Tiểu học-Trung học cơ sở – Trung học phổ thông), bình thường thì chiếm khoảng 1/6 hoặc 1/7 đời người, song lại là giai đoạn quan trọng và có ý nghĩa hết sức lớn lao trong quá trình phát triển thể lực, trí lực cũng như hoàn thiện nhân cách, tư cách và tâm hồn, tài năng của mỗi con người. Thực tế đã chứng minh rằng rất nhiều tài năng lớn, danh nhân và người thành đạt trong xã hội đã được học tập, tu dưỡng, rèn luyện và phát triển nhân cách, trí tuệ chủ yếu trong thời gian còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông này. Có giả thuyết cho rằng: Nhiều trẻ em, học sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông ấy đã sớm định hình được tính cách và tài năng, hay bộc lộ những thiên bẩm, trí óc và khả năng xuất chúng về một lĩnh vực nào đó của xã hội; để rồi sau đó, cộng với trường đời và thông qua học tập, tu dưỡng, rèn luyện và phấn đấu thêm để trở thành tài năng, có nhiều đóng góp cho nhân quần, cho xã hội. Điều này có thể lý giải thêm là: cũng trong thời gian 12-13 năm học tập ấy, ngoài sự nỗ lực, cố gắng vượt bậc của các em, các thầy cô giáo còn là những tấm gương sáng, đã chỉ bảo, truyền thụ cho các em nhiều kiến thức bổ ích, hấp dẫn, cần thiết để gợi mở cho các em trí óc sáng tạo, khám phá những chân trời mới, những hiểu biết của thế giới.
“Học tập suốt đời” – Nhìn từ góc độ thư viện Như đã biết, thư viện được coi như một cơ sở giáo dục ngoài nhà trường. Nơi ấy có không gian yên tĩnh, thân thiện, có cảnh quan đẹp và đặc biệt có nhiều sách báo, tài liệu phục vụ cho việc học tập và học tập suốt đời. Đến với bất cứ thư viện nào trên đất nước Việt Nam (kể cả các thư viện trường phổ thông hay thư viện công cộng, thư viện chuyên ngành, đa ngành ở nước ta), độc giả sẽ được đón tiếp thân tình và chu đáo cũng như sẽ được đáp ứng tối đa những nhu cầu về sách báo, thông tin mà chúng ta đang quan tâm. Rồi độc giả sẽ được đọc sách/ tra cứu thông tin một cách thoải mái mà không bị ai quấy rầy. Những phòng đọc tràn ngập ánh sáng với những kệ sách xếp ngay ngắn, khoa học, chắc chắn sẽ giúp bạn thoải mái tư duy, liên tưởng và suy nghĩ về những vấn đề mà bạn đang quan tâm. Đã từ lâu ở nước ta, văn hóa đọc và đọc sách trong các thư viện, phục vụ cho học tập, nghiên cứu và giải trí... là quyền lợi của mỗi công dân, dù người đó còn trẻ hay đã già, dù bạn có là trai hay gái, dù bạn là bộ đội, công nhân hay nông dân, dù bạn là người Kinh hay người đồng bào dân tộc thiểu số, dù bạn ở nông thôn hay thành thị, hay ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo... Vì cơ hội tiếp cận tri thức là cơ hội dành cho tất cả nọi người, là quyền bình đẳng của mỗi công dân Việt Nam (Điều này đã được quy định trong Pháp lệnh Thư viện). Vì thế, ngoài thời gian học tập trên lớp, trên giảng đường, ngoài thời gian lao động, làm việc, chúng ta có thể đến thư viện để đọc thêm sách báo, tham khảo thêm tài liệu, giáo trình v.v... Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói “Học ở trường, học ở trong sách vở và học ở dân” cũng là hàm ý nói rằng, người ta ngoài thời gian học ở trường thì cần đọc và học nhiều ở trong sách báo. Người còn nói: “Trong cách học phải lấy tự học làm cốt; Trường học vĩ đại nhất chính là sách vở v.v…”; Việc đọc rất quan trọng, nếu bạn biết cách đọc, cả thế giới sẽ mở ra cho bạn. Vì sách báo và thư viện là môi trường học tập rất tốt, khá toàn diện và khá đầy đủ về mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội. Sách báo đã được tích lũy từ đời này qua đời khác, gồm nhiều “túi khôn” của nhân loại, nay lại giúp ích cho mỗi chúng ta trong cuộc sống. Và cũng bởi đời người và hiểu biết của mỗi người thì hữu hạn, còn tri thức, kiến thức nhân loại thì mênh mông, không học thật khó nắm bắt và làm việc cho có hiệu quả - cho dù ấy là việc nhỏ nhất.
“Học tập suốt đời” – Nhìn từ góc độ xã hội Nhìn từ góc độ xã hội, Việt Nam chúng ta hàng ngàn năm nay luôn coi trọng việc học, coi học tập là nền tảng cho mọi thành công, mọi thắng lợi. Truyền thống quý báu đó đã được hun đúc và phát triển trong suốt mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Những tấm gương lớn của các danh nhân đất Việt về học tập suốt đời trong lịch sử và cả hiện nay như: Lê Quý Đôn, Đào Duy Từ, Lê Hữu Trác, Hồ Chí Minh, Trần Đại nghĩa, Tạ Quang Bửu, Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Tuân, Nguyễn Hiến Lê, Hữu Ngọc, Trần Văn Giàu, Trần Bạch Đằng, Phan Ngọc, Trần Quốc Vượng, Trần Văn Khê, Ngô Bảo Châu v.v.... là minh chứng cho việc siêng năng, cần cù chịu khó học tập và học tập suốt đời, để có được chỗ đứng trong xã hội, để phục vụ tốt nhất lợi ích dân tộc và lợi ích của nhân dân. V.I. Lênin có nói “Học, học nữa, học mãi”, để ngụ ý nói về nhu cầu và trách nhiệm cao cả của mỗi công dân, trong việc tiếp thu học vấn và tri thức để góp phần xây dựng nước Nga Xô viết ngày càng giàu mạnh. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là một tấm gương sáng cho chúng ta soi chung vì tinh thần học tập suốt đời của Người, vì lợi ích giai cấp, vì lợi ích dân tộc. Người đã từng nói “Thế giới tiến bộ không ngừng, ai không học là lùi”.
Ngày nay, trong thời đại nền kinh tế tri thức, trong tiến trình đổi mới đất nước, trong điều kiện KH&CN phát triển mạnh mẽ đã và đang trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, thì việc học tập và học tập suốt đời đang đặt ra cho chúng ta một thách thức to lớn. Với Slogan “Học tập sốt đời là chìa khóa của mọi thành công”, đã hơn 15 năm nay, phong trào khuyến học phát triển hết sức sâu rộng trong phạm vi cả nước và đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Sự nghiệp “trồng người”, sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã trở thành mối quan tâm chung của toàn Đảng và toàn dân ta. Sự nghiệp ấy đã phát triển mạnh mẽ, ý thức học tập suốt đời đã và đang thấm sâu vào từng gia đình, từng dòng họ, từng khu dân cư, từng cơ sở đào tạo, từng vùng, miền... Bằng chứng là từ nhiều năm nay, nhiều nơi trong cả nước, từ Trung ương đến các địa phương (kể cả ở nhiều gia đình, dòng họ...) đã xây dựng và duy trì có hiệu quả “Quỹ Khuyến học”- một nét đẹp trong cộng đồng, khu dân cư, tạo nên một phong trào to lớn, có sức lan tỏa rộng rãi tới khắp các vùng miền trong cả nước. Phong trào ấy không chỉ là nhu cầu tự thân của từng cá nhân, từng tập thể, từng gia đình, dòng họ, mà nó còn là ý thức và trách nhiệm của cộng đồng và xã hội. Điều thực sự đáng mừng là năm 2016, Bộ VHTTDL đã phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo ký kết “Chương trình Phối hợp công tác số 122/CTPH-BVHTTDL-BGDĐT ngày 15/01/2016 giữa Bộ VHTTDL và Bộ GD&ĐT trong việc “Nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về thư viện và đẩy mạnh các hoạt động giáo dục, học tập suốt đời trong các thư viện, giai đoạn 2016 - 2020”; nhằm thúc đẩy mạnh mẽ phong trào học tập suốt đời theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Chắc chắn rằng trong tương lai không xa, kết quả của phong trào “học tập suốt đời” sẽ còn tiếp tục được nhân rộng & phát triển trong phạm vi cả nước, trở thành nhân tố tích cực và động lực to lớn thúc đẩy nhanh, mạnh cho tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chúng ta hy vọng và trông cậy vào điều đó, bởi nhân dân Việt Nam vốn có truyền thống yêu nước, cần cù và chịu khó; có trí óc thông minh và có nghị lực phi thường để vươn lên trong cuộc sống. Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, chúng ta đã luôn chiến thắng giặc xâm lăng, không lẽ gì hôm nay, chúng ta không chiến thắng được nghèo nàn và lạc hậu ? để “sánh vai với các cường quốc năm châu”, như lời Bác Hồ kính yêu đã từng kỳ vọng ./. Ths. Nguyễn Hữu Giới Nguyên Chủ tịch Công đoàn Bộ VHTTDL |
