Vắc xin đạt hiệu quả cao nhất khi được thực hiện tiêm chủng “đủ mũi, đúng lịch”, đúng theo độ tuổi và khoảng cách được khuyến cáo. Vậy tiêm trễ lịch có sao không? Độ tuổi nào được khuyến cáo an toàn, hiệu quả? Giới hạn độ tuổi tối đa, tối thiểu khi chủng ngừa là bao nhiêu? Trừ nước sạch, không có bất cứ can thiệp y tế nào khác, kể cả kháng sinh có hiệu quả phòng bệnh to lớn như vắc xin. Tiêm chủng là hoạt động đầu tư sức khỏe giá trị và hiệu quả cao, giúp giảm tỷ lệ tử vong, gánh nặng bệnh tật và sự phát triển sức khỏe cộng đồng. Do vậy, tiêm chủng đủ liều, đúng lịch là biện pháp đơn giản, hiệu quả, tiết kiệm và an toàn nhất để phòng bệnh cho cả trẻ em và người lớn. Độ tuổi tối thiểu và tối đa trong chủng ngừaLịch hẹn tiêm chủng là khoảng thời gian tốt nhất để cơ thể sản sinh ra kháng thể miễn dịch đặc hiệu bảo vệ người được tiêm khỏi nguy cơ bệnh tật. Mỗi loại vắc xin đưa vào sử dụng đều đã được nghiên cứu về tính an toàn, hiệu lực, hiệu quả, liều lượng, đường tiêm, lịch tiêm theo những quy định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bộ Y tế. Vắc xin là chế phẩm sinh học cần tuân thủ các yếu tố về tuổi tối thiểu (tuổi Min), tuổi tối đa (tuổi Max), tuổi khuyến cáo, khoảng cách tối thiểu, tương tác giữa các vắc xin, cụ thể: 1. Tuổi tối thiểu (tuổi Min): là tuổi nhỏ nhất mà tiêm chủng vắc xin an toàn và hiệu quả đã được chứng minh qua các nghiên cứu lâm sàng. Ví dụ: Tuổi tối thiểu của vắc xin Infanrix Hexa (Bỉ) là 6 tuần tuổi (theo Thông tin kê toa). 2. Tuổi tối đa (tuổi Max): là tuổi lớn nhất mà tiêm chủng vắc xin an toàn và hiệu quả đã được chứng minh qua các nghiên cứu lâm sàng. 3. Tuổi khuyến cáo: là tuổi quy định theo từng quốc gia/địa phương theo tình hình dịch tễ, đảm bảo hiệu quả nhất. Ví dụ: Tuổi khuyến cáo của vắc xin Infanrix Hexa (Bỉ) là 2 tháng (theo hướng dẫn của Chương trình TCMR Việt Nam). Vì vậy phác đồ Infanrix Hexa (Bỉ) tại VNVC trẻ bắt đầu tiêm lúc 2 tháng tuổi, nếu trẻ đi sớm hơn 2 tháng tuổi và không sớm hơn 6 tuần tuổi thì trẻ vẫn được tiêm (trường hợp bất khả kháng). 4. Khoảng cách tối thiểu: là khoảng cách ngắn nhất cho phép tiêm chủng giữa các liều vắc xin trong lịch, dựa vào các nghiên cứu lâm sàng về hiệu quả và tính an toàn. 5. Tương tác giữa các vắc xin: là hiện tượng một loại vắc xin này có ảnh hưởng đến vắc xin khác, có khả năng ảnh hưởng đến tính sinh miễn dịch hoặc có thể gây ra các tác dụng phụ tại chỗ hoặc toàn thân. Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Về cơ bản, các loại vắc xin không được tiêm sớm hơn tuổi tối thiểu hoặc khoảng cách tối thiểu. Tuy nhiên, trong tiêm chủng thực tế ở trường hợp bất khả kháng có thể giảm tuổi tối thiểu/khoảng cách tối thiểu nhưng đáp ứng miễn dịch vẫn an toàn và hiệu quả.” Theo đó, khoảng cách tối thiểu giữa các vắc xin áp dụng theo nguyên tắc chung: Khách hàng có thể đi sớm ≤ 2 ngày so với lịch hẹn tối thiểu được quy định trong phác đồ của VNVC (bao gồm cả các vắc xin tương tác nhưng phải thỏa điều kiện tuổi tối thiểu): Ví dụ 1: Theo phác đồ 2 mũi vắc xin VA-Mengoc BC cách nhau 45 ngày, bác sĩ có thể chỉ định sớm hơn 2 ngày, nghĩa là 2 mũi có thể cách nhau 43 ngày. Ví dụ 2: Khoảng cách giữa 2 loại vắc xin tương tác là VA-Mengoc-BC và Menactra tối thiểu là 2 tháng, khách hàng có thể đến sớm hơn lịch hẹn ≤ 2 ngày vẫn được chỉ định. Tuy nhiên, có các vắc xin bắt buộc phải đi đúng theo ngày hẹn, không đi sớm hơn gồm:
Về giới hạn độ tuổi tiêm chủng, trong một số trường hợp bất khả kháng, người tiêm có thể đi tiêm sớm hơn tuổi tối thiểu ≤ 3 ngày đối với một số loại vắc xin. Mặt khác, một số loại vắc xin bắt buộc đi đúng tuổi tối thiểu theo phác đồ (không sớm hơn tuổi tối thiểu). Danh mục giới hạn độ tuổi và khoảng cách an toàn của các loại vắc xin trong tiêm chủng
Trễ lịch tiêm nên tiêm tiếp hay tiêm lại từ đầu?Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, nguyên tắc khi tiêm vắc xin là không tiêm sớm hơn khoảng cách tối thiểu. Trong những trường hợp tiêm trễ mũi thì bác sĩ vẫn tiếp tục tính theo mũi tiêm gần nhất, và hiệu quả bảo vệ của vắc xin sẽ không ảnh hưởng. Tuy nhiên, ở trạng thái “sống chung an toàn với Covid-19”, nếu trẻ không được tiêm bù, tiêm đuổi sớm sẽ khiến trẻ có nguy cơ cao bị mắc bệnh do không có miễn dịch đầy đủ. “Những trẻ dưới 2 tuổi chưa được tiêm các mũi vắc xin cơ bản như: bạch hầu, uốn ván, ho gà, bại liệt, sởi… thì nên đi tiêm càng sớm càng tốt trong điều kiện có thể. Còn đối với trẻ lớn hơn, chưa được tiêm mũi vắc xin nhắc lại cũng nên tranh thủ đi tiêm. Các phụ huynh nên tháo bỏ tâm lý e ngại dịch bệnh, tại các điểm tiêm chủng đều đảm bảo quy định phòng dịch nghiêm ngặt, các nhân viên y tế sẽ hướng dẫn người dân tuân thủ nguyên tắc 5K+5T của Bộ Y tế”, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Nguyên Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng I, TP.HCM chia sẻ. Hiện nay phần lớn nguồn lực xã hội, nhà nước đều dồn cho phòng chống Covid-19, khiến nguồn lực cho tiêm chủng bị hạn chế. Nhiều người chưa hiểu rõ tầm quan trọng của việc tiêm xin, hậu quả là làm tăng nguy cơ bùng phát nhiều dịch bệnh nguy hiểm khác. Bác sĩ Khanh cho biết thêm trong thời gian giãn cách xã hội, trẻ không tiếp xúc với thế giới bên ngoài nên nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm sẽ giảm. Tuy nhiên, khi mở cửa trở lại trẻ sẽ vui chơi, học tập và tiếp xúc nhiều mầm bệnh, do vậy trẻ sẽ dễ mắc phải các bệnh có thể phòng ngừa được bằng các loại vắc xin. Cần thực hiện tiêm chủng trở lại sớm nhất sau khi bị trễ lịch. Việc tiêm phòng đúng lịch sẽ giúp phát huy tối ưu hiệu quả của vắc xin, đặc biệt tiêm đủ liều sẽ giúp cơ thể đạt mức đề kháng bảo vệ gần như tuyệt đối để phòng, chống các bệnh sau này. Để theo dõi tình hình dịch bệnh, các thông tin bổ ích về bệnh truyền nhiễm, vắc xin và tiêm chủng, vui lòng thường xuyên cập nhật Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn và website vnvc.vn. Để đặt lịch tiêm chủng và đăng ký vắc xin, vui lòng gọi hotline 028 7300 6595 hoặc đến trực tiếp Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại https://vnvc.vn/he-thong-trung-tam-tiem-chung/ |