Cbt là gì

Cbt là gì

Những thông tin bạn có thể tham khảo trong bài viết này:

===

Bác sĩ tham vấn thông tin và hỗ trợ khám bệnh:

✍ Sài Gòn: Các bác sĩ Bv Tâm Thần HCM, Đại Học Y Dược, Đại học Phạm Ngọc Thạch

✍ Hà Nội: Viện Tâm Thần Bạch Mai- Đại Học Quốc Gia (khoa Y) - Đại Học Y Hà Nội.

✍ Đà Nẵng: Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng.

☎ Gọi điện tư vấn miễn phí và hẹn khám Bác sĩ: 19001246

⌨ CHAT FACEBOOK

===

1. Liệu pháp tâm lý hành vi là gì?

Liệu pháp tâm lý hành vi (Cognitive behavior therapy (CBT) là một phương pháp tâm lý trị liệu giúp bệnh nhân nhận thức rõ sự ảnh hưởng của cảm xúc và suy nghĩ lên hành vi. CBT thường được sử dụng để điều trị rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu, sợ hãi, … CBT được áp dụng trong thời gian ngắn và tập trung giúp bệnh nhân đối phó với tình trạng bản thân. Suốt quá trình điều trị, bệnh nhân sẽ học được cách kiểm soát và thay đổi suy nghĩ tiêu cực ảnh hưởng đến hành vi của mình.

Để hiểu rõ hơn các bệnh tâm thần là gì, bạn có thể tra cứu thêm thông tin tại đây.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

HỖ TRỢ TRÊN FACEBOOK: CLICK LINK

(Liên lạc qua điện thoại, trước khi đến trực tiếp cơ quan y tế, để tránh lây nhiễm Covid-19)

_____________________________

2. Cơ sở khoa học của liệu pháp tâm lý hành vi?

CBT được dựa trên khái niệm rằng suy nghĩ, cảm xúc, cảm giác và hành động của bạn được kết nối với nhau, và những suy nghĩ tiêu cực và cảm xúc đó có thể bẫy bạn trong một vòng luẩn quẩn, cảm thấy đau khổ, trong một số trường hợp, có thể bóp méo nhận thức của một người về thực tại.

Ví dụ, một người phụ nữ chán nản có thể nghĩ, “Tôi không thể đối mặt với việc đi làm hôm nay: tôi không thể làm được. Không có gì sẽ đi đúng. Tôi sẽ cảm thấy khủng khiếp. ” Bằng cách cư xử như thế này, cô ấy sẽ không có cơ hội để phát hiện ra rằng dự đoán của mình là sai. Cô ấy có thể đã tìm thấy một số điều cô ấy có thể làm, và ít nhất một số thứ đã ổn. Nhưng thay vào đó, cô ở nhà, nghĩ về sự thất bại và kết thúc với suy nghĩ: “Tôi đã để mọi người thất vọng. Họ sẽ tức giận với tôi. Tại sao tôi không thể làm những gì mọi người khác làm? Tôi yếu đuối và vô dụng. ”Người phụ nữ đó có lẽ sẽ cảm thấy tồi tệ hơn, và thậm chí còn khó khăn hơn để làm việc vào ngày hôm sau. Suy nghĩ, hành xử và cảm giác như thế này có thể bắt đầu một vòng xoắn.

Rõ ràng, những điều tiêu cực có thể và xảy ra. Nhưng khi chúng ta đang ở trong trạng thái rối loạn tâm trí, chúng ta có thể dựa vào những dự đoán và diễn giải một quan điểm thiên vị về tình hình khó khăn mà chúng ta phải đối mặt có vẻ tệ hơn nhiều. CBT giúp mọi người sửa những thông tin sai lệch này.

Mục tiêu của CBT là dạy cho bệnh nhân rằng mặc dù không thể điều khiển tất cả mọi thứ nhưng họ có thể kiểm soát cách mà họ hiểu, tiếp nhận và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống của chính họ. 

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

HỖ TRỢ TRÊN FACEBOOK: CLICK LINK

(Liên lạc qua điện thoại, trước khi đến trực tiếp cơ quan y tế, để tránh lây nhiễm Covid-19)

_____________________________

3. Một số ưu nhược điểm của liệu pháp tâm lý hành vi

Ưu điểm

  • Điều trị phối hợp khi bệnh nhân không đáp ứng điều trị thuốc đơn thuần
  • Khoảng thời gian áp dụng tương đối ngắn
  • Nhiều hình thức có thể áp dụng như tham gia buổi nói chuyện, sách hướng dẫn
  • Nội dung bao gồm các chiến lược hữu ích và thiết thực áp dụng được trong cuộc sống hàng ngày, kể cả ngay sau khi việc điều trị kết thúc.

Nhược điểm

  • Cần sự tuân thủ đúng quy trình để có hiệu quả tốt nhất, do đó cần sự hợp tác của người bệnh
  • Tham dự các buổi nói chuyện thường xuyên hoặc bài tập phụ thêm có thể mất nhiều thời gian của người bệnh
  • Người bệnh phải trực tiếp đối mặt với cảm xúc và lo lắng, do đó giai đoạn ban đầu vô cùng khó khăn
  • Nội dung của liệu pháp tập trung chủ yếu và khả năng thay đổi bản thân (suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của họ)- điều này không bao gồm việc giải quyết các vấn đề xã hội khác.
  • Giải quyết các vấn đề hiện tại và tập trung vào các vấn đề cụ thể, nó không giải quyết các nguyên nhân tiềm ẩn có thể gây ra bệnh lý sức khỏe tâm thần, như tuổi thơ không hạnh phúc.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

HỖ TRỢ TRÊN FACEBOOK: CLICK LINK

(Liên lạc qua điện thoại, trước khi đến trực tiếp cơ quan y tế, để tránh lây nhiễm Covid-19)

_____________________________

4. Nội dung liệu pháp tâm lý hành vi

Bạn sẽ có một buổi trị liệu với bác sĩ chuyên khoa mỗi tuần một lần hoặc hai tuần một lần.

Quá trình điều trị thường kéo dài từ 5 đến 20 buổi, với mỗi phiên kéo dài 30 đến 60 phút.

Trong các buổi học, bạn sẽ làm việc với chuyên gia trị liệu để chia nhỏ các vấn đề của mình thành các phần riêng biệt, chẳng hạn như suy nghĩ, cảm xúc và hành động của bạn. Bác sĩ sẽ khuyến khích bạn nói về những suy nghĩ và cảm xúc và điều gì khiến bạn khó chịu. Đừng lo lắng nếu bạn cảm thấy khó mở ra cảm xúc của mình, họ có thể giúp bạn tự tin và thoải mái hơn.

Hai bên sẽ cùng nhau phân tích vấn đề nào không thực tế và không có ích với bản thân bạn, ảnh hưởng đến cuộc sống như thế nào. Sau đó bác sĩ sẽ giúp bạn tìm cách thay đổi suy nghĩ và hành vi tiêu cực.

Mục đích cuối cùng của điều trị là để dạy cho bạn áp dụng các kỹ năng bạn đã học được trong quá trình điều trị vào cuộc sống hàng ngày. Điều này sẽ giúp bạn quản lý các vấn đề và ngăn chặn chúng có tác động tiêu cực đến cuộc sống, ngay cả sau khi quá trình điều trị kết thúc.

_____________________________

    HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG

BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246

HỖ TRỢ TRÊN FACEBOOK: CLICK LINK

(Liên lạc qua điện thoại, trước khi đến trực tiếp cơ quan y tế, để tránh lây nhiễm Covid-19)

_____________________________

5. Lợi ích của chữa bệnh bằng phương pháp tâm lý hành vi

Liệu pháp tâm lý hành vi có thể không chữa khỏi tình trạng của bạn hoặc làm cho một tình huống khó chịu biến mất hoàn toàn, nhưng nó có thể cung cấp cho bạn sức mạnh để đối phó với tình trạng bản thân một cách lành mạnh và cảm thấy cuộc sống tốt đẹp hơn.

>>> Nên đọc thêm:


Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là biện pháp can thiệp tâm lý xã hội với mục đích cải thiện sức khỏe tâm thần cho con người. CBT thường sẽ được sử dụng trong một khoảng thời gian ngắn, chủ yếu sẽ tập trung hỗ trợ người bệnh đương đầu với một vấn đề nhất định.

Cbt là gì
Liệu pháp nhận thức hành vi còn được gọi tắt là CBT – Cognitive Behavioral Therapy

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là gì?

Liệu pháp nhận thức hành vi hay còn được gọi tắt là CBT – Cognitive Behavioral Therapy là một trong các biện pháp can thiệp xã hội tập trung chủ yếu vào việc thách thức và tiếp nhận các biến dạng nhận thức không có ích (như thái độ, niềm tin, suy nghĩ và hành vi), giúp cải thiện điều tiết cảm xúc và phát triển những chiến lược để đối phó cá nhân nhằm khắc phục và giải quyết những vấn đề của hiện tại.

Lúc đầu liệu pháp này được nghiên cứu và thiết kế nhằm cải thiện các triệu chứng của bệnh trầm cảm nhưng về sau được mở rộng và sử dụng phổ biến hơn trong quá trình cải thiện một số vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó có lo âu. Nói một cách dễ hiểu hơn thì CBT chính là một liệu pháp được sử dụng để tìm kiếm và cải thiện các dạng suy nghĩ, hành vi tiêu cực trong nhận thức của mỗi người về một sự kiện hay tình huống nào đó tạo ra các vấn đề về tâm lý, những mối quan hệ hoặc rối nhiễu về khía cạnh tinh thần của cá nhân đó.

Khi một sự kiện, tình huống nào đó bắt đầu xảy ra sẽ kích thích suy nghĩ của một cá nhân. Suy nghĩ này sẽ tác động lên cảm xúc dẫn đến việc cá nhân đó sẽ thực hiện một hành động ra bên ngoài. Và hành động, suy nghĩ, cảm xúc đó sẽ ảnh hưởng lên thể lý của cá nhân đó. Đôi lúc chúng ta cũng sẽ chịu sự tác động của một số bệnh thực thể đối với suy nghĩ và cảm xúc, hành động của chính mình. Do đó, có thể nhận thấy hành vi, cảm xúc, suy nghĩ, thể lý có sự tác động và tương tác qua lại lẫn nhau.

Liệu pháp nhận thức hành vi thường sẽ được áp dụng trong thời gian ngắn và hỗ trợ người bệnh đối mặt với những vấn đề cụ thể đang xảy ra trong hiện tại. Trong suốt thời gian chữa trị, người bệnh sẽ được hướng dẫn cách xác định và thay đổi các suy nghĩ sai lệch làm ảnh hưởng xấu đến cảm xúc và hành vi của chính mình.

Có 3 điểm cơ bản để xây dựng nên lý thuyết về nhận thức:

  • Hiểu và biết rõ về quan điểm mà bản thân lựa chọn tác động đến tâm trạng của chính mình.
  • Tâm trạng và cách thức suy nghĩ có mối liên hệ mật thiết với nhau vì thế nếu suy nghĩ được thay đổi thì tâm trạng cũng sẽ biến đổi theo và ngược lại.
  • Học cách làm việc dựa vào niềm tin và suy nghĩ của bản thân.

Các chuyên gia cho biết rằng, mô hình của CBT sẽ dựa trên sự kết hợp của những nguyên tắc cơ bản có từ tâm lý học hành vi, nhận thức. Liệu pháp này hoàn toàn khác với cách tiếp cận lịch sử của tâm lý trị liệu. Ví dụ như khi sử dụng liệu pháp phân tâm học các nhà trị liệu sẽ khai thác và tìm kiếm ý nghĩa vô thức phía sau những hành vi và bắt đầu hình thành một chẩn đoán. Còn đối với CBT thì sẽ tập trung vào vấn đề và giúp người bệnh định hướng hành động, tức là nó sẽ áp dụng để giải quyết các vấn đề cụ thể có liên quan đến một số rối loạn tâm thần đã được chẩn đoán.

Các nhà trị liệu sẽ đóng vai trò là một người hỗ trợ khách hàng để giúp họ tìm kiếm và thực hiện những chiến lược tốt nhằm giải quyết những mục tiêu đã được xác định, bên cạnh đó giúp thuyên giảm các triệu chứng mà rối loạn tâm thần gây ra. Liệu pháp nhận thức hành vi sẽ dựa trên niềm tin rằng những biến dạng hành vi và nhận thức không tích cực đóng một vai trò trong quá trình duy trì và phát triển các rối loạn tâm lý, đồng thời các triệu chứng có liên quan cũng sẽ được khắc phục bằng biện pháp dạy những kỹ năng xử lý thông tin cùng cơ chế đối phó.

Lịch sử hình thành và phát triển của liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Theo thông tin được chia sẻ trong cuốn Tiếp cận trị liệu nhận thức hành vi được sáng tác bởi Lê Thị Thanh Tâm thì liệu pháp nhận thức hành vi đã xuất hiện từ thập niên 1950, cho đến khoảng năm 1990 thì được sử dụng phổ biến và rộng rãi trên toàn thế giới.

Lý thuyết hành vi và nhận thức có nguồn gốc chủ yếu từ lý thuyết học tập cổ điển và lý thuyết tập nhiễm xã hội. Sau đó, Watson đã khởi xướng các thành tựu của tâm lý học hành vi. Từ những cơ sở này,  J.Wolpe (1952) đã nghiên cứu để phát triển và hoàn thành trọn vẹn liệu pháp hành vi.

Cùng với đó, liệu pháp nhận thức cũng có sự tiến triển vượt bậc nhờ vào các ảnh hưởng lớn đến từ  Aaron Beck, Ellis, Bandura và Meichenbaum. Từ đó mà nhận thức đã được gia tăng mạnh mẽ và đóng vai trò chủ chốt trong những mô hình tâm bệnh học.

Cbt là gì
Nhà tâm thần học Aaron T.Beck được xem là cha đẻ của liệu pháp nhận thức hành vi

Vào những năm về sau, các nhà khoa học tiến hành ứng dụng cả 2 liệu pháp nhận thức và hành vi vì nhận thấy sự hỗ trợ và bổ sung lẫn nhau giữa những kỹ thuật này. Bắt đầu từ đó họ đã gộp chung lại và lấy tên gọi là liệu pháp nhận thức hành vi. Theo thời gian, liệu pháp này cũng nhận được sự quan tâm của nhiều người và đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Những ứng dụng từ CBT Aron Beck đã phát triển rộng rãi vào những năm 1950 và vào khoảng đầu năm 1960 thì được lấy tên là trị liệu nhận thức và áp dụng cho các bệnh nhân trầm cảm. Hiện cho đến nay, phần lớn những đối tượng đi theo hướng tiếp cận này đều dùng với tên gọi chung là nhận thức hành vi.

Hiện nay, liệu pháp này đã được sử dụng rộng rãi tại các nước như Pháp, Mỹ, Anh và những nước phát triển khác. CBT được ứng dụng trong những dịch vụ sức khỏe tinh thần tại trường học, bệnh viện, các chương trình hướng nghiệp,…

Tiến sĩ Stephen Briers tại Anh vào năm 2009 thì chính phủ đã chấp nhận về việc tiến hành đào tạo 10.000 nhà trị liệu hành vi nhận thức trong toàn nước. Cũng bởi đã có rất nhiều các nghiên cứu khoa học đã chứng minh cụ thể rằng biện pháp này có thể được xếp vào danh sách các liệu pháp dùng cho quá trình chữa trị những vấn đề về sức khỏe tinh thần.

Tính đến thời điểm hiện tại thì CBT đã được điều chỉnh và cải tiến để có thể áp dụng được cho hầu hết mọi đối tượng khác nhau, không phân biệt văn hóa, độ tuổi, học vấn, giới tính. Tại Việt Nam, liệu pháp này cũng đã trở nên phổ biến trong khoảng vài năm trở lại đây. Đây là một lựa chọn điều trị ngắn hạn giúp bệnh nhân tiết kiệm được một phần chi phí so với các liệu pháp khác. CBT cũng đã được công nhận và chứng minh hiệu quả nhờ vào các thực nghiệm.

Hiệp Hội Tâm Lý Trị Liệu Nhận Thức Hành Vi Anh Quốc cũng cho biết rằng, “Liệu pháp nhận thức hành vi bao gồm một loạt các liệu pháp dựa trên các khái niệm và nguyên tắc xuất phát từ các hình mẫu tâm lý về cảm xúc và hành vi của con người. Liệu pháp bao gồm hình thức tiếp cận điều trị cho các rối loạn cảm xúc cùng với chuỗi các biện pháp hỗ trợ liên tục từ các liệu pháp tâm lý cá nhân đến các tài liệu tự lực.”

Một số cách tiếp cận có liên quan đến CBT như:

  • Liệu pháp nhận thức.
  • Liệu pháp Hành Vi Cảm Xúc hợp lý.
  • Liệu pháp Hành vi Biện Chứng.
  • Liệu pháp đa kiểu mẫu.
  • Các thành tố của CBT.

Đa phần các trường hợp thì CBT là một quá trình từng bước giúp cho mỗi người dần tiến đến những sự thay đổi về hành vi. Một vài đối tượng mắc phải chứng rối loạn lo âu mang tính chất xã hội thường sẽ được hướng dẫn bắt đầu liệu pháp bằng cách tưởng tượng bản thân đang đối diện với một tình huống xã hội chứa đựng nhiều yếu tố lo âu.

Sau đó, người bệnh sẽ tiến hành trò chuyện, giao tiếp với người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp. Bằng cách từng bước tiếp cận để có thể đạt được các mục tiêu ban đầu, điều này sẽ giúp bệnh nhân dễ dàng đạt được hơn và không bị ám ảnh quá mức.

Cụ thể, liệu pháp nhận thức hành vi sẽ có 6 hướng tiếp cận trị liệu khác nhau. Mỗi hướng sẽ dựa trên các giả thuyết, triết lý cơ bản và các điểm chính yếu cần thiết. Việc có thể nắm vững các nguyên tắc, cách thức tiếp cận, nhìn nhân gây ra những vấn đề tâm lý của thân chủ cùng các triệu chứng mà họ gặp phải sẽ giúp cho nhà trị liệu, tham vấn dễ dàng hơn trong việc xây dựng chiến lược và hướng đi khi làm việc với người bệnh.

Cách mà một người hiểu các sự việc xảy ra trong cuộc sống có vai trò rất quan trọng đối với quá trình xác định cách thức họ phản ứng với sự việc đó. Vì thế, từ khi bắt đầu, nhà tham vấn nên nhận diện tốt các suy nghĩ thực tại của thân chủ. Sau đó, nhà tham vấn cần nhận biết các yếu tố có liên quan đến quan điểm của thân chủ. Và cuối cùng là phát hiện ra những sự việc đang xảy ra đối với thân chủ của mình cùng cách thức mà thân chủ lý giải về nó.

Thân chủ sẽ được xem là đang bị tiêu cực một cách thái quá trong những niềm tin của bản thân. Họ thường phải tự chịu đựng những tổn thương, nỗi đau khổ đến từ việc sử dụng các thông tin kém thích nghi trong suốt quá trình xây dựng và áp dụng chiến lược.

CBT sẽ tập trung chủ yếu vào việc hợp tác và tham gia một cách chủ động vào những buổi tham vấn. Liệu pháp nhận thức hành vi sẽ trực tiếp đưa ra các lời đề nghị, bài tập về nhà, cách thức thảo luận và luôn khuyến khích, tạo động lực cho thân chủ thoải mái chia sẻ về vấn đề quan tâm của họ. Việc hoàn thành tốt các bài tập về nhà được đưa ra sẽ thể hiện sự chủ động và hợp tác của thân chủ.

CBT sẽ nhấn mạnh và tập trung chủ yếu vào việc giải quyết vấn đề và hạn chế các rủi ro có thể xảy ra. Do đó, ngay từ khi bắt đầu sẽ đề cập đến vấn đề hiện tại và tìm hướng giải quyết nó. Vì thế rất cần thiết trong việc xây dựng mục tiêu, tìm ra nguyên nhân, hướng dẫn thân chủ nhìn nhận về các niềm tin sai lệch, động viên thân chủ tích cực tham gia vào những chuỗi thực nghiệm.

Tiến hành trị liệu nhận thức hành vi dựa vào cách giáo dục tâm lý với mục đích hướng dẫn cho thân chủ thành người dẫn đường của chính bản thân họ, điều này sẽ phòng ngừa tốt tình trạng tái phát về sau.

Các buổi tham vấn áp dụng liệu pháp nhận thức hành vi sẽ được xây dựng và thiết kế theo một cấu trúc rõ ràng. Các bước cụ thể như đặt mục tiêu, nội dung hoạt động, kết thúc liệu trình, lượng giá.

Nguyên lý của liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Đối với liệu pháp nhận thức hành vi thì cách nhìn nhận của mỗi người về hiện tượng, sự vật sẽ có liên quan và quyết định đến hành vi mà họ đối với hiện tượng hoặc sự vật đó. Ví dụ như một người đang cảm thấy bất an, lo lắng họ sẽ có xu hướng nghĩ rằng mọi việc hôm đó sẽ diễn ra một cách tồi tệ. Các suy nghĩ tiêu cực này là yếu tố khiến cho con người nhìn nhận và đánh giá mọi thứ theo hướng bi quan.

Đặc biệt, khi có một hành động nào đó trái ngược với niềm tin ban đầu, họ sẽ có xu hướng muốn ngăn chặn và né tránh. Và khi ngày hôm đó mọi thứ đều diễn ra suôn sẻ và tốt đẹp thì họ lại càng trở nên lo lắng và bất an cho những ngày tiếp theo và dần bị mắc kẹt trong suy nghĩ đó.

Cbt là gì
Hiện nay, CBT đã được ứng dụng trong nhiều dịch vụ sức khỏe tinh thần dành cho mọi lứa tuổi

Theo liệu pháp CBT tin rằng, mỗi người chúng ta đều có khả năng thay đổi và điều chỉnh nhận thức của bản thân, từ đó có thể biến đổi hành vi, cảm xúc của chính mình. Các chuyên gia thường gọi đây là quá trình Tái cấu trúc Nhận thức (Cognitive Restructuring). Cha đẻ của liệu pháp nhận thức – Nhà tâm thần học Aaron T.Beck tin rằng, lối suy nghĩ của mỗi người có thể hình thành ngay từ khi còn bé thơ. Ông nhận thấy một vài “điểm mù” trong nhận thức con người có thể gây ra các tác nhân trầm cảm hoặc những nhận thức sai lệch. 

Một số “điểm mù” thường gặp trong nhận thức và các nhận thức sai lệch kèm theo như:

  • Tự tham chiếu: Những người xung quanh luôn chú ý đến tôi, nhất là khi họ nhìn thấy tôi thất bại.
  • Phản ánh có chọn lọc: Họ chỉ quan tâm đến những thất bại của tôi và đánh giá tôi qua những thất bại.
  • Ôm đồm trách nhiệm: Tất cả những thất bại và những sự việc tồi tệ xảy ra đều là do lỗi của tôi.
  • Khái quát hóa quá mức: Nếu việc đó đúng trong tình huống này thì nó cũng sẽ đúng trong tất cả các trường hợp khác.
  • Tư duy phân cực: Mọi thứ đều là tuyệt đối, không có bất kì điều gì ở giữa.

Liệu pháp CBT sẽ được thực hiện dựa theo mô hình giáo dục. Đối tượng được áp dụng trị liệu sẽ dần loại bỏ các suy nghĩ, hành vi sai lệch và điều chỉnh chúng thành những hành động, suy nghĩ tích cực hơn. Đối với các vấn đề tưởng như vượt xa khả năng thì liệu pháp nhận thức hành vi cũng có thể hỗ trợ người bệnh học được cách chia tách thành các vấn đề nhỏ và dần giải quyết chúng. Những nhà trị liệu sẽ giúp người bệnh đặt ra mục tiêu của mình và thực hiện chúng với thời gian ngắn nhất. Nhờ đó, mà các cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của người bệnh được hình thành theo hướng tích cực, đặc biệt là khi gặp phải các tình huống khó khăn.

Kỹ thuật điều trị của liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Liệu pháp nhận thức hành vi không chỉ đơn giản là hình thức thảo luận về các vấn đề xảy ra đối với tâm trí mà nó còn là biện pháp giúp tiếp cận có tổ chức. Mỗi buổi trị liệu tâm lý đều mang mục đích riêng biệt nhằm đảm bảo được tính hiệu quả và mối quan hệ tương trợ về yếu tố lợi ích. Những đối tượng được tiến hành trị liệu sẽ được bày tỏ các vấn đề của bản thân mà không sợ bị chê trách hay phán xét, nhờ đó mà các nhà trị liệu cũng sẽ nắm rõ được những vấn đề cần phải giải quyết. Tuy vậy, người bệnh không được yêu cầu phải đưa ra bất kì một quyết định cụ thể nào trong phạm vi các buổi trị liệu.

Với kỹ thuật trị liệu này sẽ áp dụng rất nhiều các công cụ nhằm hỗ trợ thân chủ có thể phỏng đoán về những trạng thái hay hình mẫu của cảm xúc. Một số kỹ thuật được áp dụng phổ biến trong CBT như:

  • Thư giãn
  • Viết nhật ký
  • Luyện tập chánh niệm
  • Thách thức niềm tin
  • Một số bài tập về tư duy, thể chất, xã giao.

Để giúp cho quá trình trị liệu được thành công hơn, thì các “bài tập về nhà” được đánh giá là điều rất cần thiết. Cũng bởi nó sẽ đảm bảo được sự chủ động và tự giác trong việc chữa trị của từng bệnh nhân ngay cả khi kết thúc liệu trình. Thông thường, người bệnh sẽ phải trải qua trung bình khoảng 16 buổi trị liệu, mỗi buổi sẽ kéo dài 60 phút. Sau khi kết thúc quá trình điều trị, người bệnh sẽ được cải thiện và phát triển niềm tin, hành vi một cách tích cực hơn. Ngoài ra, họ còn có thể tự giải quyết các vấn đề dài hạn xảy ra trong cuộc sống của chính mình.

Những vấn về tâm lý có thể điều trị với CBT

Hiện nay, liệu pháp nhận thức hành vi đã được áp dụng rộng rãi trên nhiều quốc gia và có thể hỗ trợ tốt cho rất nhiều các vấn đề tâm lý. Cụ thể như:

  • Trầm cảm
  • Rối loạn lo âu
  • Rối loạn ám ảnh cưỡng chế – OCD
  • Hội chứng ruột kích thích – IBS
  • Các vấn đề có liên quan đến tâm trạng
  • Rối loạn căng thẳng sau chấn thương – PTSD
  • Hội chứng mệt mỏi mãn tính – CFS
  • Các chứng ám sợ
  • Tình trạng lạm dụng các chất kích thích
  • Rối loạn ăn uống
  • Rối loạn liên quan đến tình dục
  • Đau mãn tính
  • Rối loạn giấc ngủ
  • Các vấn đề liên quan đến kiểm soát sự tức giận

Liệu pháp nhận thức hành vi được hoạt động dựa trên cốt lỗi cảm xúc và suy nghĩ sẽ có tính quyết định hành vi của con người. Mục đích chính của liệu pháp này đó chính là hỗ trợ cho người bệnh nhìn nhận được việc bản thân hoàn toàn có thể kiểm soát và thay đổi cách thức của chính mình, từ đó có thể dễ dàng đối mặt và giải quyết các vấn đề xảy ra trong cuộc sống.

Trong công tác điều trị, tham vấn trị liệu tâm lý thì cách thức mà chuyên gia sử dụng để tiếp cận và tương tác với thân chủ có vai trò chủ chốt bởi hoạt động này sẽ diễn ra liên tục và xuyên suốt trong thời gian trị liệu. Suốt quá trình trị liệu, các chuyên gia không chỉ rèn luyện kiến thức chuyên ngành mà còn tăng cường việc nâng cao, trau dồi thêm kỹ năng. Đây cũng là bài học cơ bản mà bất kì nhà trị liệu nào cũng phải nắm rõ.

Cbt là gì
CBT được hoạt động dựa trên cốt lỗi cảm xúc và suy nghĩ sẽ có tính quyết định hành vi của con người.

Ngoài ra, những phản hồi đến từ thân chủ cũng có vai trò rất quan trọng. Nhờ vào những chia sẻ cởi mở và chân thực này mà các chuyên gia cũng sẽ biết cách chủ động để điều chỉnh về liều trình cũng như nâng cao trình độ, năng lực của bản thân. Trong suốt quá trình trị liệu cho thân chủ, chuyên gia cũng sẽ học cách lắng nghe và thấu hiểu để chấp nhận người bệnh một cách trọn vẹn nhất.

Hiện nay, liệu pháp nhận thức hành vi đã được ứng dụng rộng rãi trong việc trị liệu tâm lý dành cho các đối tượng bị trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn ám ảnh sợ hãi, sử dụng các chất gây nghiện,….Ngoài ra, kỹ thuật này cũng sẽ phù hợp với những đối tượng muốn tìm kiếm một liệu trị chữa bệnh ngắn hạn và không cần đến sự can thiệp của thuốc.

Một số ưu nhược điểm của liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Cũng giống như các liệu pháp điều trị khác, CBT cũng có những ưu và nhược điểm khi được áp dụng trong quá trình hỗ trợ cải thiện các vấn đề về tâm lý. Cụ thể như:

Ưu điểm

Liệu pháp nhận thức hành vi đã được chứng minh cụ thể về công dụng làm thuyên giảm các triệu chứng của những vấn đề thần kinh, tâm lý bởi hơn 500 thử nghiệm lâm sàng. Hiện nay, các chuyên gia trong lĩnh vực này cũng đã đầu tư nghiên cứu chuyên sâu về việc kết hợp giữa CBT và việc điều trị bằng thuốc tây đối với những trường hợp bệnh ảo giác, hoang tưởng hoặc các vấn đề kinh niên khó giải quyết.

Một số ưu điểm có thể kể đến của CBT như:

  • Có khả năng kết hợp tốt với nhiều phương pháp điều trị khác nhau khi người bệnh không thể đáp ứng tốt với thuốc điều trị riêng lẻ.
  • Liệu trình điều trị tương đối ngắn.
  • Được tiến hành với nhiều hình thức khác nhau và có thể linh hoạt thay đổi.
  • Nội dung của quá trình trị liệu sẽ được tiến hành bởi nhiều chiến lược thiết thực và có thể áp dụng tốt cho cuộc sống.

Nhược điểm

Theo đánh giá từ các chuyên gia và quá trình áp dụng thực tế thì liệu pháp nhận thức hành vi sẽ ít khi gặp phải rủi ro. Lúc đầu người bệnh sẽ cảm thấy không được thoải mái khi phải đối diện với nhiều cảm xúc, trải nghiệm hà khắc, phũ phàng nếu họ trực tiếp tham gia vào liệu pháp tiếp xúc.

Ngoài ra, trong quá trình trị liệu người bệnh cũng có thể trải qua hàng loạt các cảm xúc như tức giận, buồn bã, khóc lóc. Bên cạnh đó, đôi lúc họ cũng sẽ rơi vào tình trạng kiệt sức về thể chất lẫn tinh thần. Hơn thế, người bệnh cũng cần hiểu rằng liệu pháp này không thể áp dụng cho tất cả các trường hợp bệnh lý.

Ngoài tay nghề và kinh nghiệm của các nhà trị liệu thì người bệnh cũng cần cam kết mở lòng, kiên trì và theo đuổi liệu trình. Một số yêu cầu đối với thân chủ như:

  • Hợp tác tích cực với nhà trị liệu tâm lý và tuân thủ đúng theo chỉ định và phác đồ trị liệu.
  • Tham gia đầy đủ các buổi trao đổi với chuyên gia và chủ động hoàn thành tốt các bài tập về nhà
  • Kiên cường và mạnh mẽ đối  mặt với những nỗi sợ hãi, lo lắng, các cảm xúc tiêu cực của bản thân.

Bên cạnh đó, nội dụng trị liệu bởi CBT sẽ tập trung vào sự thay đổi và phát triển khả năng của bản thân vì thế không thể giải quyết được vấn đề xã hội khác. Ngoài ra, liệu pháp này chỉ chú trọng vào việc xử lý vấn đề cụ thể của hiện tại và không thể loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gốc rễ gây ra những triệu chứng của bệnh tinh thần.

Thông tin của bài viết trên đây đã giúp cho bạn đọc hiểu thêm về liệu pháp nhận thức hành vi (CBT). Nếu có nhu cầu muốn trị liệu tâm lý, bạn cần phải trao đổi cụ thể với chuyên gia về nhu cầu, mục đích, tình trạng của bản thân để có thể lựa chọn được liệu pháp điều trị phù hợp nhất.

Tham khảo thêm: