Hướng dẫn trò chơi vuốt hột nổ

Cùng thể loại:

• Nghé bầu nghé bạn

  Nghé bầu nghé bạn
  Trâu cày ruộng cạn
  Mẹ cày ruộng sâu
  Lúa tốt bằng đầu
  Cò bay thẳng cánh
  Một sào năm gánh
  Một mẫu năm trăm
  Một bông lúa chăm
  Một trăm hạt thóc
  Hạt bằng đấu bảy
  Hạt bằng đấu ba
  Hạt bằng trứng gà
  Hạt bằng trứng vịt
  Hạt bằng trái mít
  Hạt bằng bình vôi
  Hạt nào vỡ đôi
  Bằng nồi gánh nước
  Nghé ơi…

• Trẩu trẩu trầu trầu

  Trẩu trẩu trầu trầu
  Mày làm chúa tao
  Tao làm chúa mày
  Tao không hái ngày
  Thì tao hái đêm

• Cô Lý Lệ Hoa

  Cô Lý Lệ Hoa
  Mang giày Bata
  Đi xe Vespa
  Trên đường Catinat…

• Xuy xoa xuy xuýt

  Xuy xoa xuy xuýt
  Bán quýt chợ Đông
  Bán hồng chợ Tây
  Bán mây chợ Huyện
  Bán xuyến chợ Đoài
  Ai vào mà mua

• Rủ nhau lên núi hái chè

  Rủ nhau lên núi hái chè
  Hái năm ba ngọn, xuống khe ta ngồi
  Ta ngồi ta bắt con ốc lặn
  Bắt con ốc lội, ta đem lên bờ
  Ta đập đánh chát
  Ta hút đánh chụt
  Ta lên trên ngàn hái nắm rau mơ
  Ta lên trên bờ hái lá rau răm

• Vuốt nổ, vuốt nổ

  Vuốt nổ, vuốt nổ
  Tay vỗ vào tay
  Nghe rộn ràng thay
  Tuê toay, tuê tóa
  Ăn trái gãy răng
  Ăn măng gãy đũa
  Ăn của nhà trời
  Ai ngồi xuống đây
  Bỏ lúa ai xay
  Bỏ mây ai chẻ
  Bỏ trẻ ai bồng
  Bỏ lồng ai ấp
  Mà đập tay vỗ
  Vuốt nổ vuốt nổ

• Nôm na là cha mách qué

  Nôm na là cha mách qué
  Mách qué là mẹ mách xiên
  Mách qué là mẹ mách xiên
  Ta cho đồng tiền, mách nữa ta nghe.

• Ông trẳng ông trăng

  Ông trẳng ông trăng
  Xuống chơi với tôi,
  Có bầu có bạn,
  Có bát cơm xôi,
  Có nồi cơm nếp,
  Có nệp bánh chưng,
  Có lưng hũ rượu,
  Có khướu đánh đu,
  Thằng cu vỗ chài,
  Bắt trai bỏ giỏ,
  Cái đỏ ẵm em,
  Đi xem đánh cá,
  Có rá vo gạo,
  Có gáo múc nước,
  Có lược chải đầu,
  Có trâu cày ruộng,
  Có muống thả ao,
  Ông sao trên trời.

• Ông giẳng ông giăng

  Ông giẳng ông giăng
  Ông giằng búi tóc,
  Ông khóc ông cười,
  Mười ông một cỗ,
  Đánh nhau lỗ đầu,
  Đi cầu nhà huyện,
  Đi kiện nhà quan,
  Đi bàn nhà phủ,
  Một lũ ông già,
  Mười ba ông điếc,
  Con hiệc hai chân,
  Đưa giăng về giời.

• Úp chén úp dĩa

  Úp chén úp dĩa
  Dĩa ngu dĩa ngốc
  Con cóc cụt đuôi
  Ở bờ ở bụi
  Ai nuôi mày lớn,
  Dạ thưa thầy, con lớn mình ên.

Có cùng từ khóa:

• Sinh ra trên tổng Đông Ngàn

  Sinh ra trên tổng Đông Ngàn
  Không ham vật võ khó làm thân trai

• Chồng muống, chồng cà

  Trồng muống, trồng cà
  Mày xòa hoa khế
  Khế ngâm, khế chua
  Cột đình, cột chùa
  Nhà vua mới làm
  Cây cam, cây quít
  Cây mít, cây hồng
  Cành thông, lá nhãn
  Ai có chân thì rụt!

• Dún mình như thể dún đu

  Dún mình như thể dún đu
  Càng dún càng dẻo, càng đu càng mềm

• Bợm vật nghe tiếng máy gân

  Bợm vật nghe tiếng máy gân
  Bợm hò nghe tiếng xa gần cũng đi

• Hú dê dê

  Hú dê dê
  Về nhà mẹ
  Mẹ cho bú
  Chú cho ăn
  Đừng có đi đâu mà lạc đường.

• Dù ai buôn đâu bán đâu

  Dù ai buôn đâu bán đâu
  Mồng mười tháng tám chọi trâu thì về
  Dù ai buôn bán trăm nghề
  Mồng mười tháng tám trở về chọi trâu

• Bắc kim thang

  Bắc kim thang, cà lang bí rợ
  Cột qua kèo là kèo qua cột
  Chú bán dầu qua cầu mà té
  Chú bán ếch ở lại làm chi
  Con le le đánh trống thổi kèn
  Con bìm bịp thổi tò tí te tò te

  Video

  • 

• Xỉa cá mè

  Xỉa cá mè
  Đè cá chép
  Tay nào đẹp
  Đi bẻ ngô
  Tay nào to
  Đi dỡ củi
  Tay nào nhỏ
  Hái đậu đen
  Tay lọ lem
  Ở nhà mà rửa

  Dị bản

  • Xỉa cá mè
    Đè cá chép
    Chân nào đẹp
    Thì đi buôn men
    Chân nào đen
    Ở nhà làm chó
    Ai mua men?
    Mua men gì?
    Men vàng
    Đem ra ngõ khác
    Ai mua men?
    Mua men gì?
    Men bạc
    Men bạc vác ra ngõ này
    Một quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Hai quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Ba quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Bốn quan bán chăng?
    chừng chừng chẳng bán!
    Năm quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Sáu quan bán chăng?
    chừng chừng chẳng bán!
    Bảy quan bán chăng?
    chừng chừng chẳng bán!
    Tám quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Chín quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Mười quan bán chăng?
    Chừng chừng chẳng bán!
    Tôi gởi đòn gánh
    Tôi đi ăn cỗ
    Đi lấy phần về cho tôi
    Nào phần đâu?
    Phần tôi để ở gốc đa
    Chó ăn mất cả!
    Tôi xin đòn gánh
    Đòn gánh gì?
    Đòn gánh tre!
    Làm bè chó ỉa!
    Đòn gánh gỗ?
    Bổ ra thổi!
    Đòn gánh lim?
    Chìm xuống ao
    Đào chẳng thấy
    Lấy chẳng được!
    Xin cây mía
    Ra vườn mà đẵn.

  Video

  • 

1. Hạt nổMột thứ quả nhỏ, khi già vuốt tay thì nổ bung ra.

3. ThuổngCông cụ đào xới đất, tương tự cái xẻng. Từ này ở miền Trung cũng được gọi chệch thành xuổng.

4. LờDụng cụ đánh bắt cá đồng làm bằng nan tre. Hình dạng của lờ giống như một cái lồng, ở một đầu có chế tạo một miệng tròn gọi là miệng hom sao cho cá chỉ có thể từ ngoài chui vào lờ thông qua miệng hom mà không thể chui ra. Khi đặt lờ thường người đặt thả mồi vào trong để dụ cá bơi vào.

   Lờ có nhiều loại: Loại đại dài từ 0,5 đến 1 m, gọi là “lờ bầu”, thả chỗ nước sâu như sông, hồ để bắt cá diếc, sảnh, dầy. Loại tiểu gọi là “lờ đồng”, thả nơi nước cạn như ao, đìa, ruộng bắt cá trê, rô, sặc, mương, nhét…

   

   Lờ bắt cá

5. NáDụng cụ bắn đá cầm tay, thường làm từ một chạc cây hoặc bằng hai thanh tre ghép với nhau, đầu có dây cao su để căng ra. Từ này có nguồn gốc từ tiếng Khmer sna.

   

   Bắn ná

6. TrốcĐầu, sọ (phương ngữ).

7. NốcCổ ngữ Việt chỉ thuyền, ghe. Ngày nay chỉ thuyền nhỏ, còn dùng ở miền Bắc Trung Bộ.

8. Đây là trò chơi vận động dành cho các em nhỏ tuổi. Bắt đầu chơi, hai em đứng quay mặt vào nhau, hai tay giơ ra phía trước ngực, áp bốn bàn tay vào nhau, vuốt nhẹ một lần, rồi vừa hất vừa đập hai bàn tay mình vào bàn tay bạn, sau đó lại đập chéo một bàn tay mình vào bàn tay bạn (bàn tay trái mình đập vào bàn tay trái bạn, bàn tay phải mình đập vào bàn tay phải bạn). Vừa đập tay, vừa hát. Tay đập càng lúc càng nhanh, em nào không theo kịp hoặc đánh nhầm tay là thua cuộc. Trong khi đánh tay phải ăn khớp với lời xướng ở cuối mỗi câu.

9. SàoMột đơn vị đo diện tích cũ ở nước ta trước đây. Tùy theo vùng miền mà sào có kích thước khác nhau. Một sào ở Bắc Bộ là 360 m2, ở Trung Bộ là 500 m2, còn ở Nam Bộ là 1000 m2.

10. MẫuĐơn vị đo diện tích ruộng đất, bằng 10 sào tức 3.600 mét vuông (mẫu Bắc Bộ) hay 4.970 mét vuông (mẫu Trung Bộ).

11. Chiêm(Lúa hay hoa màu) gieo cấy ở miền Bắc vào đầu mùa lạnh, khô (tháng mười, tháng mười một) và thu hoạch vào đầu mùa nóng, mưa nhiều (tháng năm, tháng sáu), phân biệt với mùa. Đây cũng là cách gọi tắt của "lúa chiêm." Theo sách Vân Đài Loại Ngữ của Lê Quý Đôn, người Việt trước đây đã học cách trồng một số giống lúa gieo vào mùa đông, thu hoạch vào mùa hạ từ người Chiêm Thành, nên gọi là lúa chiêm hay lúa chăm.

    

    Cấy lúa chiêm

12. ĐấuĐồ dùng để đong thóc gạo ngày trước, bằng khoảng một lít hiện nay.

13. Bình vôiNgày xưa nhân dân ta thường hay ăn trầu với cau và vôi. Bình vôi là dụng cụ bằng gốm hay kim loại để đựng vôi ăn trầu, đôi khi được chế tác rất tinh xảo, và tùy theo hình dạng mà cũng gọi là ống vôi.

    

    Bình vôi bằng gốm làng Dưỡng Động (Hải Phòng)

14. Trầu Còn gọi là trầu không, một loại dây leo dùng làm gia vị hoặc làm thuốc. Lá trầu được nhai cùng với vôi tôi hay vôi sống và quả cau, tạo nên một miếng trầu. Ở nước ta có hai loại trầu chính là trầu mỡ và trầu quế. Lá trầu mỡ to bản, dễ trồng. Trầu quế có vị cay, lá nhỏ được ưa chuộng hơn trong tục ăn trầu.

    Người xưa có phong tục mời ăn trầu khi gặp nhau. Trầu cau tượng trưng cho tình yêu đôi lứa, vợ chồng, nên là một lễ vật không thể thiếu trong các dịp cưới hỏi.

    

    Lá trầu không

    

    Một miếng trầu

    Nghe nghệ sĩ nhân dân Thu Hiền hát bài Hoa cau vườn trầu.

15. Lý Lệ HoaTên nữ diễn viên Trung Quốc, nổi tiếng ở miền Nam trước 1975 qua các bộ phim Hồng Công.

    

    Lý Lệ Hoa

16. BataMột hiệu giày của Tiệp Khắc, nổi tiếng với mẫu giày vải rất phổ biến ở nước ta ngày trước, đến nỗi người ta gọi tất cả các loại giày vải là giày bata.

    

    Một mẫu quảng cáo giày Bata trên báo xưa

17. VespaMột nhãn hiệu xe máy nổi tiếng của Ý, khá phổ biến ở miền Nam trước 1975.

    

    Một bãi đỗ toàn xe Vespa ở Sài Gòn xưa

18. CatinatĐọc là ca-ti-na, tên một con đường ở Sài Gòn thời Pháp thuộc, sau 1954 đổi thành đường Tự Do, từ 1975 tới nay là đường Đồng Khởi, thuộc quận 1.

    

    Đường Catinat xưa

19. Cầu ĐôngMột phố cổ của Hà Nội, một trong những khu vực sầm uất nhất của Thăng Long - Hà Nội xưa, tương ứng với phố Hàng Đường ngày nay. Thời xưa, sông Tô Lịch chảy ngang Hà Nội từ sông Hồng, có cây cầu đá bắc qua sông (ở vị trí ngã tư Hàng Đường - Ngõ Gạch ngày nay) gọi là cầu Đông, người dân họp chợ ngay đầu cầu, gọi là chợ Cầu Đông hay chợ Chùa. Đoạn sông này bị lấp hoàn toàn vào năm 1889, cầu cũng không còn, và người Pháp giải tỏa chợ Cầu Đông và chợ Bạch Mã (họp quanh đền Bạch Mã), dời các hàng quán vào Đồng Xuân. Phố Cầu Đông nằm bên cạnh chợ Đồng Xuân ngày nay là một phố mới, đặt tên để kỉ niệm phố Cầu Đông cũ.

    Lọ là oanh yến hẹn hò,
    Cầu Đông sẵn lối cầu Ô đó mà.
    (Bích câu kì ngộ - Vũ Khắc Trân)

20. Chợ TâyCó ý kiến cho rằng đây là một chợ ở khu vực bến xe Kim Mã hiện nay.

21. MâyTên chung của khoảng hơn 600 loài dây leo thuộc họ cọ, thân có nhiều gai, mọc nhiều ở các vùng rừng núi nước ta. Gỗ mây rất dẻo, được khai thác để sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, đồ dùng trong gia đình như bàn, ghế, đan giỏ đựng... Loài mây được trồng và sử dụng nhiều nhất ở nước ta là mây nếp.

    

    Dây mây

22. Chợ HuyệnMột chợ ở huyện Thọ Xương, nay thuộc khu vực Nhà Thờ Lớn, Hà Nội.

23. XuyếnVòng trang sức bằng vàng, ngọc, thường đeo ở cổ tay.

24. Xứ ĐoàiTên gọi nôm na của xứ Sơn Tây, một xứ thừa tuyên (đơn vị hành chính) thời Hậu Lê, nằm về phía tây kinh thành Thăng Long.

    

    Tứ xứ

25. ChèCũng gọi là trà, tên chung của một số loại cây được trồng lấy lá nấu thành nước uống. Một loại có thân mọc cao, lá lớn và dày, có thể hái về vò nát để nấu uống tươi, gọi là chè xanh. Loại thứ hai là chè đồn điền du nhập từ phương Tây, cây thấp, lá nhỏ, thường phải ủ rồi mới nấu nước, hiện được trồng ở nhiều nơi, phổ biến nhất là Thái Nguyên và Bảo Lộc thành một ngành công nghiệp.

    

    Đồi chè Thái Nguyên

26. MơCòn gọi là mơ lông, một loại dây leo bằng thân quấn, sống nhiều năm. Toàn cây có lông mềm, nhất là thân, cành và lá non. Lá vò nát, có mùi khó ngửi, nên cũng có tên là thúi địt hoặc rắm chó. Lá mơ thường được dùng làm thuốc, và là gia vị không thể thiếu trong món thịt chó.

    

    Lá mơ

27. Rau rămMột loại cây nhỏ, lá có vị cay nồng, được trồng làm gia vị hoặc để ăn kèm.

    

    Rau răm

28. Bánh chưngMột loại bánh truyền thống của dân tộc ta, làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, lá dong. Bánh thường được làm vào các dịp Tết cổ truyền của dân tộc Việt và ngày giổ tổ Hùng Vương, nhằm thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với cha ông và đất trời xứ sở. Theo quan niệm phổ biến hiện nay, cùng với bánh giầy, bánh chưng tượng trưng cho quan niệm về vũ trụ của cha ông ta.

    

    Bánh chưng

29. KhướuLoại chim nhỏ, lông dày xốp, thường có màu xỉn, cánh tròn, chân khỏe và cao, thích nghi với việc di chuyển trên mặt đất và các cành cây. Chim khướu có nhiều loài khác nhau, có tiếng hót hay và vang xa nên thường được nuôi làm cảnh.

    

    Chim khướu

31. ChàiLoại lưới hình nón, mép dưới có chì, chóp buộc vào một dây dài, dùng để quăng xuống nước chụp lấy cá mà bắt. Việc đánh cá bằng chài cũng gọi là chài.

    

    Vãi chài trên dòng Nậm Hạt

32. ĐỏCon gái (phương ngữ Bắc Bộ).

33. GiăngTrăng (phương ngữ Bắc Bộ).

    Lòng tôi không giăng gió
    Nhưng gặp người gió giăng
    (Khúc hát - Lưu Quang Vũ)

34. Tỉnh, sứ, huyện, nhaCác cơ quan hành chính từ cao xuống thấp thời trước. Hai câu này có thể diễn đạt là: từ tỉnh, sứ đến huyện, nha.

35. PhủTên gọi một đơn vị hành chính thời xưa, cao hơn cấp huyện nhưng nhỏ hơn cấp tỉnh. Đứng đầu phủ gọi là quan phủ, cũng gọi tắt là phủ.

37. GiờiTrời (phương ngữ Bắc và Bắc Trung Bộ).

38. Mình ênMột mình, đơn độc (phương ngữ Nam Bộ).

39. Đông NgànMột địa danh cổ, tương ứng với diện tích thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, và một phần các huyện Đông Anh, Gia Lâm, thành phố Hà Nội ngày nay.

40. Đây là trò chơi dân gian tương tự trò Nu na nu nống.

42. BợmKẻ chuyên lừa bịp, nhiều mánh khóe (bịp bợm), hoặc kẻ sành sỏi về ăn chơi (bợm nhậu, bợm bạc).

43. Đấu vậtMôn võ cổ truyền, đồng thời cũng là trò chơi dân gian phổ biến trong các dịp hội hè đình đám ở hầu hết các tỉnh Bắc Bộ.

    Xem thêm bài khảo cứu Vật cổ truyền Việt Nam của Phan Quỳnh.

    

    Đấu vật trên tranh dân gian Đông Hồ

44. Máy gânĐường gân rung khẽ, co giật nhẹ ngoài ý thức (thường do trạng thái kích động, hưng phấn).

45. HòMột trong những thể loại âm nhạc dân gian, có nguồn gốc từ lao động sông nước, diễn tả tâm tư tình cảm của người lao động. Hò là nét văn hóa đặc trưng của miền Trung và miền Nam. Hò và lý tuy có phần giống nhau nhưng hò thường gắn liền với với một động tác khi làm việc, còn lý thì không.

    Nghe một bài hò mái nhì.

46. Có nơi hát: Đừng có đi đâu mà lạc đường lạc sá.

47. Đây là trò Hú dê về nhà mẹ hoặc Dê mẹ tìm con. Cách chơi: từ 7 đến 9 em tham gia, em trưởng trò đóng vai dê mẹ, một em đóng vai sói, số còn lại đóng vai dê con. Dê con trốn nơi kín đáo sao cho sói không tìm thấy. Dê mẹ ngồi một nơi hoặc chạy đi chạy lại và hát bài đồng dao này, câu cuối cùng ngân dài. Dê con nghe tiếng mẹ gọi thì rời khỏi chỗ nấp, tìm cách chạy đến chạm vào tay dê mẹ sao cho sói không bắt được. Nếu bị bắt, dê con bị loại khỏi cuộc chơi.

48. Chọi trâuMột môn thể thao truyền thống thường xuất hiện trong các lễ hội dân gian ở nước ta. Trong trận đấu, các "đấu thủ" trâu lao vào húc nhau cho đến khi có con chết hoặc bỏ cuộc. Lễ hội chọi trâu được tổ chức nhiều nơi, nhưng nổi tiếng và quy mô nhất lớn nhất là lễ hội chọi trâu ở Đồ Sơn (Hải Phòng), diễn ra vào ngày 9 tháng 8 âm lịch hàng năm.

    

    Chọi trâu

49. Le leTên một loài chim gần giống vịt trời, hay kiếm ăn ở vùng đồng ruộng hay bưng biền, gặp nhiều ở vùng Đồng Tháp Mười.

    

    Con le le

50. Bìm bịpTên chung để chỉ khoảng 30 loài chim do tiếng kêu của chúng tương tự như "bìm bịp" vào mùa sinh sản. Bìm bịp có lông cánh màu nâu như áo của thầy tu.

    

    Một con bìm bịp

51. Cá mèTên chung của một số loài cá nước ngọt cùng họ với cá chép, có thân dẹp, đầu to, vẩy nhỏ, trắng. Có nhiều loài cá mè, nhưng cá mè trắng và mè hoa là phổ biến hơn cả. Nhân dân ta đánh bắt cá mè để lấy thịt, mỡ và mật cá, vừa để chế biến thức ăn vừa làm thuốc.

    

    Cá mè

52. Cá chépTên Hán Việt là lí ngư, một loại cá nước ngọt rất phổ biến ở nước ta. Ngoài giá trị thực phẩm, cá chép còn được nhắc đến trong sự tích "cá chép vượt vũ môn hóa rồng" của văn hóa dân gian, đồng thời tượng trưng cho sức khỏe, tài lộc, công danh.

    Ở một số địa phương miền Trung, cá chép còn gọi là cá gáy.

    

    Cá chép

53. Bài đồng dao này thường được hát khi chơi trò chơi dân gian. Cách chơi: Đứng (hoặc ngồi) thành vòng tròn quay mặt vào nhau, hai tay chìa ra đọc bài đồng dao. Người điều khiển đứng giữa vòng tròn vừa đi vừa khẽ đập vào bàn tay người chơi theo nhịp bài ca, mỗi tiếng đập vào một tay. Tiếng cuối cùng “Rửa” rơi vào tay ai thì người đó phải ra khỏi hàng hoặc bị phạt phải làm một trò khác rồi mới được vào chơi.

54. QuanĐơn vị tiền tệ cổ của nước ta dùng đến đầu thế kỷ 20. Đối với tiền quý (cổ tiền), một quan bằng 60 tiền (600 đồng kẽm). Với tiền gián (sử tiền), một quan bằng 360 đồng kẽm.

55. LimMột loại cây cho gỗ rất quý. Gỗ lim là một trong bốn loại gỗ "tứ thiết" (cứng như sắt) của nước ta, gồm đinh, lim, sến, táu. Gỗ cứng, chắc, nặng, không bị mối mọt; có màu hơi nâu đến nâu thẫm, nếu để lâu hay ngâm nước bùn thì mặt gỗ chuyển sang màu đen.

    

    Cây lim cổ thụ

    

    Gỗ lim