Thứ hai, 04/10/2021 11:11 (GMT+7) Show Khí quyển trên Trái Đất được hình thành ra sao?Miền BắcMiền Nam Khí quyển là lớp vỏ ngoài của Trái Đất với ranh giới dưới là bề mặt thuỷ quyển, thạch quyển và ranh giới trên là khoảng không giữa các hành tinh. Khí quyển Trái Đất được hình thành do sự thoát hơi nước, các chất khí từ thuỷ quyển và thạch quyển.Theo các nghiên cứu khoa học, trong thời kỳ đầu, khí quyển chủ yếu gồm hơi nước, amoniac, metan, các loại khí trơ và hydro. Dưới tác dụng phân huỷ của tia sáng mặt trời hơi nước bị phân hủy thành oxy và hydro. Oxy tạo ra tác động với amoniac và metan tạo ra khí nitơ và cacbonic. Quá trình tiếp diễn, một lượng hydro nhẹ mất vào khoảng không vũ trụ, khí quyển còn lại chủ yếu là hơi nước, nitơ, cacbonic, một ít oxy. Ngoài ra, thực vật xuất hiện trên Trái Đất cùng với quá trình quang hợp đã tạo nên một lượng lớn oxy và làm giảm đáng kể nồng độ CO2 trong khí quyển. Sự phát triển mạnh mẽ của động thực vật trên Trái Đất cùng với sự gia tăng bài tiết, phân huỷ xác chết động thực vật, phân huỷ yếm khí của vi sinh vật đã làm cho nồng độ khí N2 trong khí quyển tăng lên nhanh chóng, để đạt tới thành phần khí quyển hiện nay. Khí quyển Trái Đất có cấu trúc phân lớp với các tầng đặc trưng từ dưới lên trên như sau: Tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng trung quyển, tầng nhiệt quyển và tầng ngoại quyển.  Cụ thể, tầng đối lưu là tầng thấp nhất của khí quyển, ở đó luôn có chuyển động đối lưu của khối không khí bị nung từ mặt đất, thành phần khí khá đồng nhất. Ranh giới trên của tầng đối lưu trong khoảng 7 - 8 km ở hai cực và 16 - 18 km ở vùng xích đạo. Đặc biệt, tầng đối lưu là nơi tập trung nhiều nhất hơi nước, bụi và các hiện tượng thời tiết chính như mây, mưa, tuyết, mưa đá, bão… Trong khi đó, tầng bình lưu nằm trên tầng đối lưu với ranh giới trên dao động trong khoảng độ cao 50 km. Không khí tầng bình lưu loãng hơn, ít chứa bụi và các hiện tượng thời tiết. Ở độ cao khoảng 25 km trong tầng bình lưu tồn tại một lớp không khí giàu khí Ozone (O3) thường được gọi là tầng Ozone. Tầng Ozone như một lá chắn của khí quyển, bảo vệ Trái Đất khỏi những ảnh hưởng độc hại của tia tử ngoại từ mặt trời chiếu xuống. Bên trên tầng bình lưu cho đến độ cao 80 km được gọi là tầng trung quyển. Nhiệt độ tầng này giảm dần theo độ cao, từ -2 độ C ở phía dưới giảm xuống -92 độ C ở lớp trên. Còn từ độ cao 80 km đến 500 km gọi là tầng nhiệt quyển. Nhiệt độ không khí tăng dần theo độ cao, từ -92 độ C đến +1.200 độ C. Tuy nhiên, nhiệt độ cũng thay đổi theo thời gian trong ngày, ban ngày nhiệt độ thường rất cao, nhưng ban đêm xuống thấp. Từ độ cao 500 km trở lên được gọi là tầng ngoại quyển. Do tác động của tia tử ngoại, các phân tử không khí loãng trong tầng bị phân huỷ thành các ion nhẹ như He+, H+, O++. Tầng ngoại quyển là nơi xuất hiện cực quang và phản xạ các sóng ngắn vô tuyến. Giới hạn bên ngoài của khí quyển rất khó xác định, thông thường người ta ước định vào khoảng từ 1.000 - 2.000 km. Ngoài ra, cấu trúc tầng của khí quyển được hình thành do kết quả của lực hấp dẫn và nguồn phát sinh khí từ bề mặt Trái Đất, có tác động to lớn trong việc bảo vệ và duy trì sự sống Trái Đất. Lan Anh (T/h) Bạn đang đọc bài viết Khí quyển trên Trái Đất được hình thành ra sao?. Thông tin phản ánh, liên hệ đường dây nóng : 0917 681 188 Hoặc email:
Một nghìn triệu tấn kim cương có thể nằm ở ranh giới của lõi Trái đất - Ảnh: NEWS ALL PERSONAL LOAN Theo bài báo của các nhà nghiên cứu thuộc Đại học bang Arizona, Mỹ công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, họ đã phát hiện ra carbon trong lõi của hợp kim sắt lỏng có thể tạo thành kim cương. Giáo sư Dan Shim, đồng tác giả của bài báo, cho biết: "Dạng ổn định của carbon ở điều kiện áp suất, nhiệt độ của ranh giới giữa lõi và lớp phủ của Trái đất là kim cương". Phát hiện mới trong lõi Trái đất được Đại học bang Arizona mệnh danh là "nhà máy kim cương", tờ Newsweek cho hay. Bên trong Trái đất được chia thành nhiều lớp, tất cả đều được cấu tạo từ các thành phần và trạng thái khác nhau của vật chất. Bên dưới lớp vỏ đá mỏng là lớp phủ, đó là một lớp đá nóng chảy chuyển động chậm, chiếm 84% tổng thể tích của hành tinh, và có nhiệt độ từ 1.000 độ C đến 3.700 độ C, theo trang National Geographic. Xa hơn nữa là lõi bên ngoài và bên trong của Trái đất: Lõi bên ngoài là sắt lỏng và niken, cùng một số nguyên tố khác, và ở khoảng 4.982 độ C. Trong khi lõi bên trong chủ yếu được làm bằng sắt rắn, do áp suất mạnh, và nóng ngang với bề mặt của Mặt trời. Các nhà nghiên cứu đã đo cách carbon trong lõi bên ngoài thoát ra khỏi hợp kim sắt lỏng, phản ứng với nước và tạo thành kim cương. "Nhiệt độ tại ranh giới giữa lớp phủ silicat và lõi kim loại ở độ sâu khoảng 2.900km, đạt tới khoảng 3.870 độ C, đủ cao để hầu hết các khoáng chất mất đi H2O", ông Shim nói. "Vì vậy, khi carbon thoát ra khỏi chất lỏng ở lõi bên ngoài sẽ trở thành kim cương khi nó đi vào lớp phủ". Kim cương được làm hoàn toàn từ các nguyên tử carbon bởi sự sắp xếp độc đáo của các liên kết hóa học. Chúng có thể được tìm thấy trong lớp vỏ trên khắp hành tinh, nhưng cực kỳ hiếm và do đó đắt tiền. Kim cương được vận chuyển từ nguồn gốc của chúng trong lớp phủ đến bề mặt Trái đất, thông qua các vụ phun trào núi lửa. Là chất cứng nhất được biết đến, kim cương được sử dụng trong công nghiệp để cắt và mài mòn, cũng như là một loại đá quý trang sức mang tính biểu tượng.
Ranh giới mảng là vị trí nơi hai mảng kiến tạo gặp nhau. Có ba loại ranh giới mảng kiến tạo khác nhau, được xác định bởi chuyển động tương đối của mỗi mảng. Ba loại ranh giới mảng là phân kỳ, hội tụ và biến đổi. Các ranh giới mảng này có thể xảy ra cả trong lục địa và dưới đại dương. Các mảng kiến tạo là những mảnh thạch quyển lớn của Trái đất, hoặc lớp vỏ ngoài, dịch chuyển trên lớp phủ của Trái đất hoặc lớp đá bên trong của Trái đất. Các mảng có thể được tạo thành từ thạch quyển đại dương hoặc thạch quyển lục địa. Tổng cộng, thạch quyển của Trái đất bao gồm bảy mảng kiến tạo chính và các mảng phụ bổ sung. Mỗi mảng dịch chuyển từ 0 đến 10 mm hàng năm. Các ranh giới nơi các mảng gặp nhau là các vị trí biến đổi. Tùy thuộc vào loại ranh giới, sự tương tác của các mảng kiến tạo có thể gây ra động đất, hoạt động núi lửa hoặc hình thành núi. Khi hai mảng kiến tạo từ từ di chuyển ra xa nhau, nó sẽ tạo ra một ranh giới phân kỳ. Khi điều này xảy ra, magma bốc lên từ lớp phủ của Trái đất vào khoảng cách ngày càng mở rộng giữa các mảng. Khi lên đến bề mặt, nó tạo thành đá rắn, tạo ra lớp vỏ mới. Các ranh giới mảng phân kỳ thường xảy ra dưới đại dương. Khi macma nguội đi dưới nước, nó tạo thành bazan, chiếm phần lớn lớp vỏ đại dương. Các ví dụ về đứt gãy phân kỳ bao gồm Đèo giữa Đại Tây Dương, một "vết nứt" ở Đại Tây Dương, nơi đá nóng chảy nhô lên và ranh giới giữa các phiến châu Phi và Ả Rập ở Biển Đỏ. Tại một biên hội tụ hai bản chuyển động về phía nhau. Khi các tấm va chạm từ từ, một hoặc cả hai tấm này hướng lên trên để tạo ra các gợn sóng trên bề mặt vỏ Trái đất. Đây là quá trình các dãy núi được hình thành. Đôi khi một tấm ép tấm kia xuống để tạo thành rãnh biển dưới nước. Động đất mạnh và sự hình thành núi lửa thường xảy ra khi các mảng va chạm vào nhau tại một ranh giới hội tụ. Ví dụ về ranh giới hội tụ bao gồm ranh giới giữa mảng Á-Âu và Ấn Độ trên dãy Himalaya và ranh giới giữa mảng Nacza và châu Mỹ ở Nam Mỹ. Loại ranh giới mảng thứ ba được gọi là biên biến đổi. Ở đây, hai tấm trượt qua nhau. Khi điều này xảy ra, đá và trầm tích nằm trên ranh giới bị nghiền nát giữa các mảng, dẫn đến hình thành một hẻm núi dưới biển hoặc một thung lũng đứt gãy tuyến tính. Cũng giống như hai loại ranh giới khác, động đất thường xảy ra khi hai mảng mài qua nhau. Bất kỳ cấu trúc tự nhiên hoặc nhân tạo nào trải dài trên một ranh giới biến đổi đều được di chuyển từ từ theo hai hướng khác nhau cùng với các tấm. Đây là ranh giới mảng duy nhất mà không có magma nào có cơ hội trồi lên bề mặt của vỏ Trái đất, nghĩa là không có trái đất mới nào được hình thành dọc theo các ranh giới biến đổi. Một ví dụ về ranh giới chuyển đổi là biên giới giữa Thái Bình Dương và Úc, ở New Zealand. Ba loại ranh giới mảng này được xác định là một phần của lý thuyết về kiến tạo mảng, được nâng cao và phát triển trong những năm 1950 đến những năm 1970. Trước khi các mảng kiến tạo được xác định, không có lý thuyết thống nhất về địa lý và các nhà khoa học không thể giải thích hoặc mô tả sự chuyển động của các mảng kiến tạo. |
