(Last Updated On: 09/11/2021) Mọi hành động của con người là hành động có ý thức. Cho nên mục đích và các hành động được ý thức ngay từ đầu. Nhưng không phải mọi lúc và mọi khâu của hành động, ý thức cũng có mặt. Cho nên trong một chuỗi hành động, có những khâu, những phần không có hoặc có ít sự tham gia của ý thức. Thành phần tự động hóa đó là kĩ xảo. Show Vậy, kĩ xảo là hành động đã được củng cố và tự động hóa. Có nhiều loại kĩ xảo, như: vận động, đánh máy chữ, đánh đàn, đi xe đạp, trí tuệ, tính toán, đọc… Đặc điểm của kĩ xảo.Kĩ xảo không bao giờ thực hiện đơn độc, tách rời khỏi hành động có ý thức phức tạp. Một hành động có ý thức có nhiều kĩ xảo và kĩ xảo có nhiều lĩnh vực khác nhau thì hành động có ý thức đó càng có nhiều thuận lợi về mặt biện pháp. Cho nên trong hành động có ý thức, kĩ xảo quan hệ nhiều đến biện pháp hoàn thành hành động mà không quan hệ đến mục đích và cách thức hành động. Mức độ tham gia của ý thức ít, thậm chí có khi cảm thấy không có sự tham gia của ý thức. Nhưng không tuyệt đối, mà ý thức luôn luôn thường trực, lúc có vấn đề ý thức xuất hiện ngay. Nhờ đó, ý thức được tập trung vào mặt phức tạp và sáng tạo của hành động, phạm vi bao quát rộng hơn. Không nhất thiết theo dõi bằng mắt, mà kiểm tra bằng cảm giác vận động. Do đó, tầm tri giác được mở rộng, tăng tính chính xác và độ nhạy của tri giác. Động tác thừa, phụ bị loại trừ, những động tác cần thiết ngày càng chính xác, nhanh và tiết kiệm. Do đó làm cho hành động ít tốn năng lượng, tăng tốc độ hoàn thành công việc, có năng suất cao, kết quả đều, chất lượng Thống nhất giữa tính ổn định và tính linh hoạt có nghĩa là kĩ xảo không nhất thiết gắn liền với một đối tượng và tính huống nhất định. Kĩ xảo có thể di chuyển dễ dàng theo mục đích và tính chất chung của hành động. Sự hình thành kĩ xảoĐể hình thành kĩ xảo cần phải đảm bảo các bước cơ bản sau: Bước 1: Làm cho sinh viên hiểu biện pháp hành động thông qua quan sát hành động mẫu, kết quả mẫu, hướng dẫn, chỉ vẽ, kết hợp các cách. Bước 2: luyện tập. khi luyện tập phải đảm bảo các điều kiện sau:
Bước 3: Tự động hóa: Sau khi hành động được mô hình hóa, quá trình thực hiện được điều chỉnh, sửa đổi, loại bỏ động tác thừa và chính xác hơn, lúc đó cấu trúc hành động đã thay đổi về chất. Hành động lúc này có tính chất:
Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạmChương 4. Tâm lý học dạy học4.4. Sự hình thành kỹ năng, kỹ xảo4.4.1. Kỹ năng4.4.2. Kỹ xảoMục tiêu bài học•Nắm vững khái niệm về kỹ năng, kỹ xảo các yếu tố ảnh hưởng và sự hình thành kỹ năng, kỹ xảo• Giúp sinh viên trau dồi kỹ năng tự học, làm việc với sách, kỹ năng thảo luận nhóm.• Giúp sinh trau dồi năng lực về các thao tác tư duy như: phân tích, tổng hợp, khả năng liên hệ, vận dụng vào thực tiễn.• Rút ra được những kết luận sư phạm cần thiết cho việc tổ chức hoạt động dạy học.4.4.1. Kỹ năng Kỹ năng là gì? - Kỹ năng là khả năng vận dụng kiến thức( khái niệm, cách thức, phương pháp…) để giải quyết một nhiệm vụ mới VD: KN làm toán, sử dụng vi tính… - Kỹ năng học tập là khả năng vận dụng có kết quả những kiến thức về phương thức thực hiện các hành động học tập Đặc điểm của kỹ năng là gì?•Mức độ tham gia của ý chí cao•Hành động luôn có sự kiểm tra của thị giác•Chưa bao quát toàn bộ hành động, thường chú ý ở phạm vi hẹp hay động tác đang làm•Tốn nhiều năng lượng thần kinh và cơ bắp.4.4.1.2 . Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành kỹ năng:•Nội dung của bài tập, nhiệm vụ đặt ra được trừu tượng hóa sẵn hay bị che phủ bởi yếu tố phụ làm lệch hướng tư duy, ảnh hưởng đến sự hình thành kỹ năng.•VD: gia đình tôi có 3 người cha, 3 người con, 2 người ông, 2 người cháu. Vậy hỏi gia đình tôi có bao nhiêu người.•Tâm thế, thói quen cũng ảnh hưởng đến sự hình thành kỹ năng.VD: Đan khăn len tặng người yêu•Có khả năng khái quát, nhìn đối tượng một cách toàn thể4.4.1.3. Sự hình thành kỹ năng Hình thành cho HS nắm vững một hệ thống phức tạp các thao tác nhằm làm biến đổi và sáng tỏ những thông tin chứa đựng trong bài tập, nội dung học tập xác định Khi hình thành kỹ năng học tập cho HS cần phải làm gì?•Giúp học sinh biết cách tìm tòi để nhận ra yếu tố đã cho, yếu tố phải tìm và mối quan hệ giữa chúng.•Giúp học sinh hình thành mô hình khái quát để giải quyết các bài tập, các đối tượng cùng loại.•Xác lập được mối quan hệ giữa bài tập mô hình khái quát và các kiến thức tương ứng.4.4.2. Kỹ xảoThảo luận nhóm: Nội dung1. Khái niệm kỹ xảo 2. Phân biệt kỹ xảo – thói quen. Cho ví dụ 3. Đặc điểm của kỹ xảo. Cho ví dụ4. Phân tích sự hình thành kỹ xảo Nội dung 1 và 2 thảo luận chungNhóm 1, 3 nội dung 3Nhóm 2, 4 nội dung 44.4.2. Kỹ xảo4.4.2.1. Khái niệm kỹ xảo.•Khái niệm KX: Kỹ xảo là hành động được củng cố và tự động hóa Phân biệt giữa kỹ xảo và thói quen?Kỹ xảo•Mang tính chất kỹ thuật• Ít gắn với tình huống•Có thể bị mai một nếu không thường xuyên luyện tập và cũng cố.• Con đường hình thành chủ yếu là luyện tập có mục đích.• Được đánh giá về mặt kỹ thuật thao tác: có kỹ năng mới tiến bộ.Thói quen• Mang tính nhu cầu, nếp sống• Gắn với tình huống cụ thể• Bền vững, ăn sâu vào nếp sống.• Hình thành bằng nhiều con đường khác nhau, kể cả con đường tự phát•Được đánh giá về mặt đạo đức: thói quen tốt, thói quen xấu, thói quen có lợi- có hại  Vậy thì, nghĩa của từ “kỹ xảo” là gì? Kỹ xảo chính là khả năng hay kỹ năng mà con người có thể thực hiện để đạt đến mức độ vô cùng điêu luyện, thành thạo với cách thức thực hiện rất khéo léo, những sản phẩm được tạo ra sẽ đạt chất lượng tốt và hấp dẫn người nhìn. Kỹ xảo chính là hành động của con người, được củng cố cũng như là được tự động hóa, mang tính chất kỹ thuật nhiều do đã được rèn luyện được tập luyện thường xuyên trong thời gian dài. Kỹ xảo xuất hiện do bản thân mỗi người phát hiện ra những kỹ thuật mà bản thân có thể thực hiện được. Phân tích kỹ hơn về kỹ xảo, như chúng ta thấy được rằng khi một hành động nào đó được thực hiện một cách có ý thức, nhưng hành động này được lặp đi lặp lại nhiều lần trong một thời gian dài, có thể nói là tập luyện lâu dài cũng đúng, dần dần những hành động có ý thức đó được luyện tập và thực hiện nhiều lần mà con người có thể không cần đến sự kiểm soát của ý thức bản thân mà họ cũng có thể thực hiện một cách có hiệu quả.
Trong cuộc sống, chúng ta bắt gặp rất nhiều hoạt động có kỹ xảo, chúng ta hãy lấy một vài ví dụ về kỹ xảo để hiểu rõ và hiện thực hóa các kỹ xảo được sử dụng nhiều trong cuộc sống. Ví dụ về kỹ xảo: - Đối với người nghệ sĩ trượt bằng nghệ thuật, lúc đầu khi mới vào nghề thì họ được tập luyện, hướng dẫn một cách bài bản, kỹ càng đối với từng kỹ thuật trượt băng. Trải qua quá trình tập luyện lâu dài và không ngừng phấn đấu mà họ có được những kỹ xảo trượt đẹp mắt vô cùng, khiến cho người xem khó có thể nào rời mắt trong từng bước trượt của các nghệ sĩ. - Lúc đầu, khi mới học đan len thì người đan len cần phải nhìn từng đường nét, từng kỹ thuật đan móc để có được những đường đan đều, đẹp. Thế nhưng, sau một thời gian họ đã quen với các kỹ thuật đan thì họ không cần phải nhìn vào móc đan và len nữa, họ có thể đan len và chú ý sang những vật thể khác (chẳng hạn như xem tivi trong khi đan) mà đường đan vẫn đều tắp và đẹp. Thậm chí họ còn có thể sáng tạo ra được những kiểu đan, những đường đi len và móc hay hơn nữa, đẹp hơn và vô cùng tinh xảo. - Mới làm công việc đánh máy vi tính, người soạn thảo sẽ phải đánh mổ cò – tức là dánh bằng 1-2 ngón với tốc độ vô cùng chậm, thậm chí là thường xuyên bị mắc lỗi đánh máy. Nhưng sau một thời gian khi đã đánh quen bàn phím rồi thì có thể đánh bàn phím bằng 10 ngón hoặc đánh nhánh hơn rất nhiều, đánh bàn phím mà không cần phải nhìn vào bàn phím, không mắc các lỗi đánh máy, tạo ra hiệu suất đánh máy hiệu quả.
2. Những đặc điểm của kỹ xảo là gì?
Để nhận biết được kỹ xảo trong cuộc sống muôn màu muôn vẻ này thì chúng ta cần khám phá những đặc điểm của kỹ xảo để hiểu rõ hơn và dễ dàng nhận biết được kỹ xảo xuất hiện trong đời sống hàng ngày. - Kỹ xảo: được thực hiện cùng đặc điểm của ý thức, kỹ xảo luôn thực hiện và diễn ra cùng với hành động có ý thức của con người. Đối với những hành động mang tính ý thức cao thì kỹ xảo có mối liên hệ đối với những biện pháp có thể hoàn thành và kết thúc đối với những hành động. Hành động này không có liên hệ đối với cách thức thực hiện và mục đích để thực hiện. - Trong các hành động kỹ xảo thì ý thức của con người tham gia khá là ít, có những trường hợp thì không tham gia. Tuy nhiên vẫn có một phần nào đó mà ý thức của con người sẽ luôn thường trực và sẽ xuất hiện khi đúng lúc cần thiết. - Kỹ xảo không nhất thiết là phải nhìn bằng mắt thường, kỹ xảo được sử dụng bằng cảm sự cảm giác trong vận động. - Những động tác thừa sẽ bị loại trừ một cách nhanh chóng, những động tác mang tính cần thiết sẽ nhanh hơn và sẽ có sự tiết kiệm hơn. - Những vấn đề có liên quan tới kỹ xảo có thể di chuyển một cách dễ dàng. - Kỹ xảo không làm hao mòn sức lực, năng lượng của thần kinh, mang lại những kết quả cao. 3. Tìm hiểu quy luật để hình thành kỹ xảoKhi tìm hiểu về quy luật của kỹ xảo, có nhiều vấn đề xoay quanh giúp cho các bạn dễ dàng hiểu rõ hơn về những yếu tố có liên quan tới kỹ xảo.
Khi con người tiến hành luyện tập một hành động, thao tác thì kỹ xảo xuất hiện khi có sự luyện tập nhiều hơn, tuy nhiên kỹ xảo lúc này không có sự đồng đều. Tức là: + Có những kỹ xảo sẽ phát triển nhanh ngay khi mới luyện tập, sau đó sẽ được san bằng về tính chất và dần dần thì chậm đi. + Có những loại kỹ xảo thì lại ngược lại, khi mới đang trong quá trình tập luyện thì có sự tiến bộ khá là chậm, tuy nhiên sau quá trình tập luyện thì kỹ xảo sẽ có tiến bộ dần lên. + Còn có loại kỹ xảo mà khi mới tập luyện thì không có sự tiến bộ, thậm chí là rơi vào tình trạng tệ hại, tuy nhiên sau đó thì sẽ phát triển. Loại kỹ xảo này có sự động viên, khích lệ thì sẽ kịp thời giúp cho kỹ xảo có tiến bộ dần lên.
Những kỹ xảo sẽ xuất hiện liên tục và được gọi là kỹ xảo mới, khi kỹ xảo đó qua đi và được thay thế bằng kỹ xảo khác thì được gọi là kỹ xảo cũ. Những kỹ xảo cũ sẽ có tác động tích cực đối với việc hình thành những kỹ xảo mới. Lúc này được gọi là các kỹ xảo cộng. Đối với những trường hợp mà kỹ xảo cũ có ảnh hưởng tới kỹ xảo mới thì được gọi là giao thoa kỹ xảo. Như vậy, kỹ xảo cũ và kỹ xảo mới có sự tác động qua lại với nhau, tuy nhiên sự qua lại này có thể mang lại những tác động tích cực và mang đến những tác động tiêu cực. Dựa vào những điều này mà các bạn hãy tận dụng để phát huy tính tích cưc của kỹ xảo và hạn chế những tác động xấu đối với kỹ xảo.
3.3. Phương pháp luyện tập kỹ xảo có “đỉnh”
Để có được kỹ xảo thì người luyện tập cần phải có phương pháp luyện tập phù hợp, có một điều đặc biệt chính là mỗi phương pháp để tập kỹ xảo thì chỉ đêm đến những kết quả cao nhất đối với phương pháp này, điều đó được gọi là đỉnh. Nếu như các bạn muốn có kỹ xảo cao hơn và tiến bộ hơn thì cần phải có phương án tập luyện khác. Đỉnh của kỹ xảo sẽ được thể hiện ở mỗi phương pháp luyện tập một cách phù hợp nhất và điều tuyệt vời sẽ đến nếu như chúng ta biết cách thay đổi kịp thời phương pháp tập luyện để nâng cao và phát triển kỹ xảo.
3.4. Quy luật để dập tắt các kỹ xảoĐối với các kỹ xảo đã được hình thành đến một mức nào đó, nếu như các bạn không tiếp tục luyện tập thì các kỹ xảo này có thể sẽ bị suy giảm đi rất nhiều, thời gian không luyện tập kỹ xảo càng dài thì kỹ xảo sẽ càng mất dần và có thể bị biến mất.
Chính bởi vậy mà để có thể duy trì được kỹ xảo nào đó thì chúng ta cần phải thường xuyên rèn luyện, luyện tập, kiên trì để thực hiện hành động đó sao cho kỹ xảo được duy trì và càng phát triển hơn. Trong cuộc sống của chúng ta bắt gặp rất nhiều kỹ xảo, trong mọi hành động và hoạt động sống của con người, thông qua bài chia sẻ này thì các bạn cũng đã hiểu rõ hơn về kỹ xảo là gì rồi. Hãy vận dụng tốt các kỹ xảo tích cực và không ngừng phát huy chúng, hãy luôn duy trì phát triển chúng một cách mạnh mẽ hơn để cuộc sống của chúng ta càng trở nên tốt đẹp hơn nhé.
Kỹ xảo xuất hiện trong rất nhiều khía cạnh và hoạt động sống, trong đó có lĩnh vực điện ảnh sử dụng rất nhiều kỹ xảo. Vậy thì hãy nghiên cứu ngay những kỹ thuật kỹ xảo thú vị này để hiểu rõ hơn về các kỹ xảo trong phim ảnh hiện nay mà nhiều người vẫn tò mò: VFX là gì |
