 Show
Mất vị giác và khứu giác cấp tính sau nhiễm SARS-CoV-2 là các biểu hiện đặc trưng ảnh hưởng đến 20-85% số người nhiễm. Tuy hai biểu hiện này không ảnh hưởng tới tính mạng của người nhiễm nhưng làm giảm ngon miệng, giảm khả năng cảm nhận mùi vị xung quanh. Từ đó làm người bệnh dễ bị stress do lo lắng vì bị nhiễm SARS-CoV-2 cùng với không còn cảm giác ngon miệng. Người bệnh chán ăn, có thể dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng, giảm miễn dịch của cơ thể với bệnh. Đây là yếu tố thuận lợi có thể làm cho tình trạng nhiễm SARS-CoV-2 nặng hơn và trở thành bệnh COVID 19 hoặc dễ làm cho người nhiễm xuất hiện các biểu hiện của hậu COVID. 1. Vì sao SARS-CoV-2 lại gây mất vị giác và khứu giác?Nhiều nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu về nguyên nhân khiến người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất mùi và vị nhưng vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. Người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất mùi và vị giác có thể là do biểu hiện ngạt mũi che lấp khe khứu, có thể do cơn bão cytokine cục bộ, tổn thương các trung tâm khứu giác trong não, tổn thương trực tiếp tế bào thần kinh thụ cảm khứu giác (ORN), cũng được gọi là tế bào thần kinh cảm giác khứu giác (OSN), hoặc tế bào trung tâm (SUS). Cấu tạo cơ quan khứu giác của con người. Do mối liên hệ chặt chẽ giữa các chức năng khứu giác và vị giác, có thể sự hiện diện đồng thời của rối loạn chức năng khứu giác ảnh hưởng xấu đến khả năng nhận thức vị giác ở bệnh nhân COVID-19. Đồng thời SARS-CoV-2 gây tổn thương trực tiếp đến vị giác và tuyến nước bọt, liên kết với các thụ thể acid sialic và gây viêm. Những nghiên cứu này đã tìm ra sự tương tác của SARS-CoV-2 với các thụ thể của tế bào thần kinh khứu giác và vị giác làm cho người nhiễm mất cảm nhận mùi và vị. Nhưng những người này lại thường biểu hiện tình trạng nhiễm nhẹ hoặc rất nhẹ vì được hưởng lợi từ các chất bảo vệ thần kinh, chống viêm hoặc khử cực từ hiện tượng gắn kết này. Châm cứu hoặc điện xung huyệt ấn đường điều trị chứng mất vị giác và khứu giác. 2. Các phương pháp điều trị chứng mất vị giác và khứu giác của người nhiễm SARS-CoV-22.1. Các phương pháp không dùng thuốc- Điều trị tốt biểu hiện ngạt mũi của người nhiễm SARS-CoV-2. - Châm cứu hoặc điện xung các huyệt: Nghinh hương, ấn đường, toản trúc, tình minh, thừa khấp, lưỡi. Vị trí các huyệt toản trúc, thừa khấp, tình minh. 2.2. Các thuốc điều trị mất vị giác và khứu giácDựa trên các bằng chứng từ các nghiên cứu nói trên, các chất ức chế phosphodiesterase, insulin và corticosteroid có thể điều trị được cảm giác mất mùi và vị do nhiễm SARS-CoV-2. Các thuốc điều trị mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2 đều đang trong quá trình nghiên cứu thử nghiệm, người nhiễm SARS-CoV-2 tuyệt đối không tự ý sử dụng. - Pentoxifylline (uống hoặc tiêm) là một dẫn xuất methylxanthine tác động lên chức năng khứu giác. - Caffeine (IIb/B-R): Là một chất kích thích thần kinh trung ương có thể bằng thuốc hoặc sử dụng mỗi ly cà phê mỗi ngày (trừ những người không uống được cà phê). Chất caffeine có tác dụng trong điều trị chứng mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2. - Theophylline (IIb/B-NR): Có liên quan đến nồng độ cAMP và cGMP thấp hơn trong chất nhầy ở mũi và nước bọt. Bệnh nhân dùng theophylline trong 2-8 tháng uống hoặc nhỏ mũi. - Insulin qua đường mũi (IIa/B-R): Insulin có thể tham gia vào chức năng khứu giác thông qua các thụ thể trên bề mặt tế bào ngửi, vị giác, có tác dụng bảo vệ thần kinh và có thể tái tạo niêm mạc khứu giác (Fadool và cộng sự, 2011; Lacroix và cộng sự, 2011). Chức năng của hệ thống khứu giác được đánh giá 30 phút sau khi dùng insulin. - Statin (IIb/C-EO): Statin được biết đến là chất ức chế men khử 3-hydroxy-3-methylglutaryl-coenzyme A (HMG-CoA) được sử dụng rộng rãi trong các trường hợp tăng cholesterol máu. Bên cạnh hoạt động làm giảm lipid, chúng có nhiều đặc tính có lợi, bao gồm tác dụng chống viêm, điều hòa miễn dịch và bảo vệ thần kinh (Saee di Saravi et al., 2017). Những nghiên cứu đều cho thấy tác dụng bảo vệ thần kinh và chống viêm của statin để cải thiện chứng rối loạn chức năng khứu giác (anosmia) liên quan đến COVID-19. Tác động của thuốc đến các thụ thể tế bào thần kinh khứu giác. - Minocycline (IIb/C-EO): Minocycline thuộc nhóm kháng sinh tetracycline được điều trị nhiều loại bệnh nhiễm trùng và có khả năng tác động lên tế bào thần kinh, làm cho minocycline trở thành tác nhân bảo vệ thần kinh, trong đó có tác nhân chống lại rối loạn chức năng khứu giác, bởi minocycline có thể ức chế quá trình chết theo chương trình của các tế bào thần kinh khứu giác và vị giác. - Kẽm (III/B-R): Kẽm là một nguyên tố vi lượng đóng góp như một trong những yếu tố tăng trưởng chức năng vị giác và khứu giác, do tham gia vào các yếu tố tăng trưởng kích hoạt các tế bào gốc ở cả vị giác và tế bào biểu mô khứu giác. Có thể nhỏ mũi bằng kẽm sulfat 5% theo chỉ dẫn của bác sĩ. - Vitamin A qua đường mũi (IIb/C-LD): Chất chuyển hóa của vitamin A, acid retinoic, tham gia vào các quá trình sinh học khác nhau, bao gồm hình thành phôi hệ khứu giác, tăng trưởng tế bào và biệt hóa. Ngoài ra, acid retinoic có các đặc tính điều hòa miễn dịch có thể cải thiện khả năng bảo vệ và bảo vệ tế bào, chủ yếu của thần kinh khứu giác và vị giác. - Omega-3 (IIb/B-R): Là những phần quan trọng của phospholipid màng có tác động đáng kể lên khứu giác và vị giác. Các thực phẩm chứa nhiều omega 3 giúp điều trị chứng mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2. - Corticosteroid (mometasone: III/B-R; fluticasone: IIa/B-NR; triamcinolone dạng uống: IIa/B-NR): Có thể chống lại phản ứng viêm cục bộ ở vùng mũi và vị giác do COVID-19 gây ra. Ngoài ra, corticosteroid có thể trực tiếp cải thiện chức năng khứu giác bằng cách điều chỉnh natri-kali adenosine triphosphatase (Na/K-ATPase). Đa số những bệnh nhân khi nhiễm SARS-CoV-2 bị mất vị giác và khứu giác đều bị nhẹ và sẽ tự hồi phục sau một thời gian ngắn. Những trường hợp bị kéo dài người bệnh nên đến gặp bác sĩ tai mũi họng để được tư vấn điều trị đúng, tuyệt đối không tự ý điều trị, tự ý dùng thuốc vì có thể gặp nhiều bất lợi cho sức khỏe của chính mình. Xem thêm video đang được quan tâm:Khi tiêm mũi 3 vaccine phòng COVID-19 cần lưu ý điều gì? Mất vị giác ở lưỡi: Nguyên nhân và cách khắc phục
Thứ Tư ngày 15/09/2021
Vị giác là giác quan quan trọng để con người có thể nếm, cảm nhận được mùi vị.Việc suy giảm vị giác hay còn là một triệu chứng của rối loạn chức năng. Mất vị giác do gián đoạn của việc chuyển giao cảm giác của vị giác đến não. Mất vị giác ở lưỡi là tình trạng khiến bạn không thể cảm nhận vị bình thường của thực phẩm như đắng, chua, mặn, ngọt, thịt (umami),… hoặc tình trạng trong miệng có một vị khó chịu làm lấn át các vị khác, gây chán ăn, bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày, ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Mất vị giác có thể xảy ra ở một phần hoặc toàn bộ lưỡi, trong một khoảng thời gian ngắn hoặc suốt đời. Nguyên nhân của chứng mất vị giácMất vị giác có thể gây ra bởi những nguyên nhân đơn giản như: Viêm họng, cảm lạnh, dấu hiệu của quá trình lão hóa bình thường của tuổi già, các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn liên quan đến hệ thần kinh trung ương hay dấu hiệu của bệnh Covid-19. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chứng mất vị giác Nguyên nhân liên quan đến tai mũi họngBạn cần biết rằng lưỡi không phải là bộ phận duy nhất giữ chức năng cảm nhận hương vị.Việc cảm nhận hương vị có liên quan đến lưỡi, vòm miệng, cổ họng và mũi. Vậy nên, bộ phận tai mũi họng cũng ảnh hưởng đáng kể đến việc cảm nhận thức ăn. Một số trường hợp ảnh hưởng đến vị giác như:
Do hệ hô hấpVị giác bị ảnh hưởng bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngay cả khi bạn không được chẩn đoán mắc các bệnh liên quan đến tai mũi họng thì các tình trạng xấu của đường hô hấp cũng có thể làm giảm khả năng cảm nhận mùi vị của bạn, bao gồm:
Hút thuốc là nguyên nhân dẫn đến chứng mất vị giác Do ảnh hưởng của một số loại thuốc chữa bệnh
Nguyên nhân khácNgoài ra, có một số nguyên nhân khác ít gặp hơn nhưng cũng có thể gây suy giảm vị giác bao gồm:
Hướng điều trị mất vị giác hiệu quảĐể điều trị chứng mất vị giác chúng ta cần phải dựa vào nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Trong những trường hợp bị mất vị giác do viêm mũi dị ứng, cúm hay cảm lạnh thông thường, chỉ cần đợi cho bệnh thuyên giảm thì vị giác sẽ trở lại bình thường sau khi hết bệnh hoặc sử dụng thuốc thông mũi hoặc thuốc kháng histamin để đẩy nhanh quá trình khỏi bệnh. Đối với những người bị viêm xoang, nhiễm trùng cổ họng, viêm tuyến nước bọt do vi khuẩn,... bệnh nhân có thể dùng kháng sinh theo chỉ dẫn của bác sĩ. Những ai mắc hội chứng Gougerot-Sjögren có thể sử dụng nước bọt nhân tạo. Trong những tình trạng nghiêm trọng hơn như chấn thương sọ não, rối loạn thần kinh, Covid-19,… bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị riêng cho từng bệnh. Nghiên cứu còn cho thấy rằngviệc thiếu kẽm cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất vị giác, do đó cần phải bổ sung kẽm bằng các thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày, hoặc sử dụng các thực phẩm chức năng bổ sung kẽm. Mặt khác, trong tình trạng lão hóa do suy giảm các tế bào cảm giác do chấn thương thần kinh hoặc tuổi già, thì việc chữa mất vị giác rất khó khăn, có thể bị vĩnh viễn mà không điều trị được. Do vậy, để phòng ngừa tình trạng mất vị giác, bạn có thể thực hiện một số biện pháp ngay tại nhà như sau:
Vệ sinh răng miệng sạch sẽ và đúng cách sẽ ngăn ngừa chứng mất vị giác Trên đây là bài viết cung cấp các thông tin về chứng mất vị giác bao gồmnguyên nhân và hướng điều trị. Đặc biệt trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 phức tạp như hiện nay, mất vị giáclà một biểu hiện của việc nhiễm bệnhnên các bạn không nên chủ quan với vấn đề này. Nếu nhận thấy các dấu hiệu mất vị giác, bạn cần chủ động thực hiện test nhanh Covid-19 tại nhà vànhanh chóng liên lạc các cơ sở y tế nếu tình hình trở nặng nhé.Chúc bạn có thật nhiều sức khỏe. Hoàng Trang Nguồn tổng hợp Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
|
