Câu hỏi:Biện pháp tu từ trong bài Bạn đến chơi nhà Show Lời giải: - Trong bài thơ Bạn đến chơi nhà có sử dụng biện pháp tu từ: phép đối, nói quá, điệp ngữ, liệt kê Các em cùng Toploigiai tìm hiểu thêm về bài thơ Bạn đến chơi nhà nhé! 1. Đôi nét về Nguyễn Khuyến-Nguyễn Khuyến(chữ Hán: 阮勸), tên thật làNguyễn Thắng(阮勝),[note 1]hiệu làQuế Sơn, tựMiễu Chi, sinh ngày15 tháng 2năm1835, tại quê ngoại làng Văn Khế, xã Hoàng Xá, huyệnÝ Yên, tỉnhNam Định. Quê nội của ông ở làng Vị Hạ (tục gọi là làng Và), xã Yên Đổ nay là xã Trung Lương, huyệnBình Lục, tỉnhHà Nam[1]. Mất ngày5tháng2năm1909tại Yên Đổ. Ông có một người bạn tri kỉ tên làDương Khuê. -Thành tựu văn học: Các tác phẩm gồm cóQuế Sơn thi tập,Yên Đổ thi tập,Bách Liêu thi văn tập,Cẩm Ngữ, cùng nhiềubài ca,hát ả đào,văn tế, câu đối truyền miệng. -Quế sơn thi tậpkhoảng 200 bài thơ bằng chữ Hán và 100 bài thơ bằngchữ Nômvới nhiều thể loại khác nhau. Có bài Nguyễn Khuyến viết bằngchữ Hánrồi dịch ratiếng Việt, ví dụ:Bạn đến chơi nhàhoặc ông viết bằng chữ Việt rồi dịch sang chữ Hán. Cả hai loại đều khó để xác định vì chúng rất điêu luyện. -Trong bộ phận thơ Nôm, Nguyễn Khuyến vừa là nhà thơ trào phúng vừa là nhà thơ trữ tình, nhuỗm đậm tư tưởng Lão Trang và triết lý Đông Phương. Thơ chữ Hán của ông hầu hết là thơ trữ tình. Có thể nói cả trên hai lĩnh vực, Nguyễn Khuyến đều thành công. 2. Nội dung bài thơ Bạn đến chơi nhà-Bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành thắm thiết, đậm đà, mộc mạc và tràn đầy niềm vui dân dã của tác giả 3. Đặc sắc ghệ thuật bài thơ Bạn đến chơi nhà-Tạo tình huống bất ngờ, thú vị -Giọng thơ chất phác, hồn nhiên, ẩn sau câu chữ là ánh mắt lấp lánh cùng nụ cười hồn hậu, ấm áp, chân tình của nhà thơ -Sự kết hợp nhuần nhuyễn, tinh tế giữa ngôn ngữ đời thường và ngôn ngữ bác học -Sử dụng các biện pháp tu từ: phép đối, nói quá, điệp ngữ, liệt kê 4. Phân tích bài thơ Bạn đến chơi nhà-Ca dao dân ca có nhiều câu rất hay nói về tình bạn, một tình cảm thiêng liêng đáng quý. Nguyễn Khuyến - một vị quan về ở ẩn mang nỗi cô đơn u hoài sống hiu quạnh nơi nông thôn đã có những vần thơ với cảm xúc dạt dào khi gặp lại bạn cũ. Chúng ta hãy lắng nghe những cảm xúc ấy: Đã bấy lâu nay, bác tới nhà Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa Ao sâu nước cả, khôn chài cá Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà Cải chửa ra cây, cà mới nụ Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa Đầu trò tiếp khách, trầu không có Bác đến chơi dây, ta với ta. -Bài thơ khơi dậy trong ta niềm xúc động trước tấm lòng chân tình của nhà thơ Nguyễn Khuyến. -Mở đầu bài thơ là một lời chào, lời chào rất đỗi tự nhiên, hóm hỉnh: Đã bấy lâu nay, bác tới nhà -Câu thơ như lời chào thân mật hồ hởi của Nguyễn Khuyến khi có bạn tới thăm. Đã bấy lâu nay là biểu hiện một khoảng thời gian khá dài nhà thơ không gặp bạn, giờ đây có dịp gặp lại nhau lòng không khỏi vui mừng khôn xiết. Từ lúc từ quan về ở ẩn, suốt ngày chỉ núi láng giềng, chim bầu bạn (Nguyễn Trãi), lấy ai mà tâm sự giãi bày nỗi lòng mình. Những lúc như vậy tác giả luôn muốn có người tâm giao để trò chuyện. Người bạn đó đã đến với ông, có vui mừng nào hơn. Chính vì nỗi vui mừng ấy trong lòng tác giả bật ra lời chào thể hiện niềm vui bất ngờ thú vị: Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa Ao sâu nước cả, khôn chài cá Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà Cải chửa ra cây, cà mới nụ Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa Đầu trò tiếp khách, trầu không có -Mới nghe ta như thấy rằng nhà thơ như tỏ ý lấy làm tiếc về việc bạn mới đến thăm mà chẳng có gì để tiếp bạn. Đây chính là cách nói cường điệu hoá, thi vị hoá cuộc sống vật chất trong gia đình Nguyễn Khuyến. Nói như vậy là đang đùa với bạn, trong lời nói ấy mang nụ cười ý vị vừa tỏ thái độ “mong chờ” những dịp bạn đến thăm như thế này. Hay chính trong lời phân trần ấy bộc lộ sự bất ngờ thăm hỏi của bạn. Hoàn cảnh sống của tác giả nơi miền quê kiểng rất đạm bạc, thanh bạch, giản dị gắn bó với làng xóm quê hương. -Nhịp thơ đều đặn 4-3 nhẹ nhàng êm ái như một lời thủ thỉ, kèm theo là nụ cười bông đùa vui tươi của nhà thơ. Trong rất nhiều bài thơ Nguyễn Khuyến đã từng thể hiện sâu sắc tình cảm với bạn bè, bằng hữu: Rượu ngon không có bạn hiền Không mua không phải, không tiền không mua Câu thơ nghĩ đắn đo muốn viết Viết đưa ai, ai biết mà đưa? Giường kia, treo những hững hờ Đàn kia, gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn (Khóc Dương Khuê) -Với Nguyễn Khuyến và Dương Khuê qua đoạn thơ trên ta thấy rằng tình bạn của họ thật gắn bó bao nhiêu. Chén rượu kia sẽ ngọt ngào nếu hai người cùng đối, ẩm, dạo đàn, bình thơ... Cũng chỉ có hai người. Thiếu một trong hai thì “Giường kia, treo những hững hờ - Đàn kia, gảy củng ngẩn nga tiếng đàn”. -Không chỉ tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ này mà trong dân gian chúng ta còn xúc động trước tình bằng hữu của Lưu Bình — Dương Lễ. Tình cảm của Nguyễn Khuyến và bạn mình không phân biệt tuổi tác, hoàn cảnh, ở họ sự nối kết là niềm cảm thông chia sẻ cùng nhau. Bác đến chơi đây, ta với ta -Câu thơ bộ lộ rõ nét tình cảm chân thành của Nguyễn Khuyến với bạn. Đó là tình cảm thiêng liêng và cao quý, những nghi thức xã giao dần bị bóc còn lại là tình bằng hữu thâm giao. Quan hệ bạn bè ở đây được xây dựng trên nền tảng của tình cảm. Bác đến chơi đây - không có mọi giá trị vật chất chỉ có ta với ta. Đại từ ta được sử dụng rất độc đáo, ta là nhân xưng, và cũng là bác và tôi, là hai chúng ta. Tôi và bác đã quá hiểu nhau rồi. Hoàn cảnh của tôi bác biết, tôi sống thế nào bác hay. Những điều tôi nói ra với bác chẳng qua là bày tỏ nỗi niềm tâm can. Cả hai người không ai đặt vấn đề vật chất, mà ở họ đều có quan điểm coi thường vật chất, đề cao tình cảm. Cũng là ta với ta nhưng trong bài thơ Qua Đèo Ngang thì đó chính là sự đối diện, bắt gặp tâm trạng của tác giả Thanh Quan với chính mình. Còn ta với ta ở đây là nói về hai người họ gắn bó không gì chia cắt được. Tình bạn giữa họ mới cao quý đẹp đẽ làm sao. Ta thấy rằng nghệ thuật trào lộng của Nguyễn Khuyến thật hóm hỉnh, nhẹ nhàng tinh tế. -Bài thơ thể hiện khá thành công nghệ thuật trào phúng, ngôn ngữ được sử dụng một cách đặc sắc. Tuy là một bài thơ Đường với khuôn mẫu bó buộc nhưng lại rất bình dị như lời ăn tiếng nói hàng ngày. Những sản vật đồng quê được đưa vào thơ rất tự nhiên, sự kết hợp nhuần nhuyễn ngôn ngữ làm cho bài thơ đặc sắc thân mật như chính tình cảm của họ vậy. -Dẫu cho Nguyễn Khuyến đã đi xa, nhưng tình bạn của họ thể hiện trong bài thơ thật cảm động biết bao. Bài thơ đã gợi cho chúng ta nhiều suy nghĩ về tình cảm của con người trong cuộc sống, tình bạn bè, đồng chí, anh em...
Tình bạn là một trong số đề tài có truyền thống lâu đời trong lịch sử văn học Việt Nam. Bạn đến chơi nhà là một trog bài thờ thuộc loại hay nhất trog đề tài tình bạn và cũng thuộc loại hay nhất trog thơ Nguyễn Khuyến nói riêng, thơ Nôm Đường luật Việt Nam nói chung. Đã bấy lâu nay bác tới nhà, Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa .............................................hết Cũg giống như Bà Huyện Thanh Quan viết Qua Đèo Ngang, Nguyễn Khuyễn sáng tác bài thơ Bạn đến chơi nhà theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với sự phối hợp thanh điệu, vần điệu, bố cục, đối xứng, số tiếng, số câu rất hài hòa. Đây cũng là bài thơ Nnôm, viết bằng chữ Nôm, dùng từ ngữ thuần Việt giản dị, dân dã mà rất đỗi trog sáng, thanh cao. Trog và thanh hơn cà là 1 tấm lòng chân thành đối vs bạn. Nhà thơ như muốn nói vs bạn và vs tất cả chúg ta rằng : Tình bạn, tình người cao cả hơn của cải Câu thơ mở đầu như 1 tiếng reo vui: Đã bấy lâu nay bác tới nhà Cụm từ '' bấy lâu nay'' chững tỏ ng` bạn của nhà thơ từ lâu rồi chưa đến thăm nhà thơ. Và cx chứng tỏ việc hôm nay ''bác tới nhà'' thật là quý báu, rất đáng mừng, đáng vui, đáng...mở tiệc đãi bạn để thỏa lòng mog nhớ, thỏa tình nghĩa cố nhân. Lời thơ thật tự nhiên, như lời nói thường mà vẫn toát ra tình cảm mừng vui chân thành của 1 ng` bạn. Sáu câu tiếp theo, từ câu 2 đến câu 7, thơ chuyển giọng, từ giọng vui sang giọng kể và miêu tả. Nhà thơ kể vè gia cảnh của mình : Vợ con đi vắng, chợ ở xa, ao sâu k đánh đc cá, vườn rộng, k bắt đc gà, rau cải quá non, cây cà mới nhú nụ, giàn bầu, giản mướp cx chỉ nụ vs hoa...Tất cả đều thiều vắng, trống trơn k có thứ j gọi là... để đãi bạn. Thậm chí miếng trầu đề vào chuyện theo tập quán quê hương''miếng trầu là đầu câu chuyện'' cũng k cs nốt. Lời thơ cứ nhỏ nhẹ, chân chất, thật thà mà hóm hỉnh, vừa như để thanh mih vs bạn, vừa để giới thiệu cảnh sống thanh bần của gđ mik. Nếu chú ý giọng điệu thơ và cách dùng từ ngữ của Nguyễn Khuyến, ta sẽ thấy, đằng sau cái nghèo thiếu, hiện hửu như vx ẩn chứa, hứa hẹn 1 cuộc sống giàu có, phong lưu. Ngắm lại cửa nhà của cụ Tam Nguyên ấy, ta thấy, cụ đâu có cô độc, nhà đâu có quá heo hút. Cụ vx có vợ con, trẻ già, gđ vx có thể đi chợ mua bán. Nhà vx có''ao sâu'' nuôi cá, lại có'' vườn rộng'' nuôi gà, nhà gieo đc cải, trồng đc cà, có giàn bầu, giản mướp... Tất cả đag sẵn sàng, thịt cá k thiếu, rau quả đag non tơ mơn mởn. Có điều-bác ơi, đúng dịp bác đến thì...gia cảnh nhà tôi chẳng có j gọi là xứng đáng đề đãi bác! Đằng sau những câu thơ kể thực, tả thực kia như thầm thì những tiếng thanh minh, hóm hỉnh vui đùa của tác giả. Nói khác đi, nhà thơ đã nói rất khéo léo, rất sang trọng về sự nghèo thiếu của mik. Trog nghèo thiếu, con ng` k bi quan, than thở, trái lại vx bình thản để giãi bày, tìm sự cảm thông, chia sẻ. Do đó, đến câu kết của bài, âm điệu và ngôn từ bỗng thay đổi, thân mật và ngọt ngào: Bác đến chơi đây, ta vs ta! Bao nhiêu nghèo thiếu, bao nhiêu lúng túng, ngượng ngùng bỗng tan đi hết, để cho tình bạn, tình người thăng hoa. Mọi của cải vật chất đều k còn ý nghĩa j nx. ''Bác đến chs đây, ta vs ta'' là đủ, là điều mà tôi cần nhất, tôi khát kha, trông chờ nhất. Cụm từ''ta vs ta'' trong bài thơ này gợi nhớ đến cụm từ''ta vs ta''trog bài Qua Đèo Ngang. Về ngôn ngữ, 2 cụm từ đó hoàn toàn giống nhau. Nhưng về ý nghĩa thì chúng rất khác nhau. Đại từ ''ta'' trog thơ Thanh Quan dùng đề nói chình nhà thơ, nói về 1''cái tôi''riêng lẻ thầm kín buồn lặng, cô đơn. Hai chữ''ta'' nhưng chỉ là 1 nghĩa. Còn ''ta'' trog thơ Nguyễn Khuyến thì tuy 1 âm''ta'' nhưng lại nói về 2 người, nhà thơ và bạn. Nói về hai người bằng 1 âm của 1 đại từ nhân xưng như thế, cụ Yên Đổ đã ca ngợi 1 tình bạn gắn bó, thân mật tưởng như k thể tách rời, chia đôi. Thêm nx, cụm từ''ta vs ta''gắn vs mấy tiếng trước ''Bác đến chơi đây'' và đặt sau những dòng thơ kể sự thiếu thốn vật chất bỗng như 1 tiếng cười xòa bật lên, thật là vui vẻ. Rõ ràng, tình bạn, tình ng` là quý nhất, cao hơn của cải, vật chất. Kết cấu thơ và cách dùng từ, chơi chữ của nhà thơ đất Hà Nam thật tài hoa. |
