Show
Tìm Hiểu Về Đất Phèn Đất phèn là loại đất rất phổ biến của vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, vì một số đặc tính như pH rất thấp, nghèo dinh dưỡng, hàm lượng độc chất cao nên việc cải tạo đất phèn để có thể canh tác được rất tốn kém và mất nhiều thời gian. Cùng Tin Cậy tìm hiểu đất phèn được hình thành như thế nào, cách cải tạo đất phèn ra sao?  Đất phèn hoạt động 1. Ðiều kiện và quá trình hình thành đất phènÐất phèn thường được hình thành và phát triển ở những vùng địa mạo đầm lầy, rừng ngập mặn, cửa sông có địa hình trũng, khó thoát nước. Do sản phẩm bồi tụ phù sa kết hợp với vật liệu sinh phèn (xác sinh vật chứa nhiều lưu huỳnh) và muối phèn. Bạn đang xem: đất phèn có chỉ số ph Thực vật tự nhiên ở đây chủ yếu là những cây ưa nước có muối như ôrô, cỏ năn, cỏ lác, cỏ gà nước. Những diện tích đang được canh tác chủ yếu trồng lúa, cói và một số loại hoa màu khác song năng suất nói chung còn thấp do đất chua mặn. Về vị trí so với đất mặn, nhìn chung đất phèn nằm sâu vào đất liền hơn. Ở đồng bằng sông Cửu Long đất phèn có sự xen kẽ rất phức tạp với đất mặn và đất phù sa. Trong đất xảy ra các quá trình mặn hóa, chua hóa, glây và sét hóa làm cho đất có thành phần cơ giới nặng. Tuy nhiên trong đất phèn hai quá trình mặn hóa và chua hóa diễn ra rất mạnh và chúng quyết định các đặc tính của đất phèn. Quá trình mặn hóa: được hình thành do trong đất có chứa một số lượng muối tan nhất định như muối NaCl, Na2SO4. Các muối này có nguồn gốc từ nước biển, trải qua thời gian lượng muối NaCl đã giảm nhờ tính hòa tan cao, còn lại muối Na2SO4 được tích lại ở đất phèn. Trong đất phèn do ion Cl– dễ bị rửa trôi trong khi ion SO42- lại thường xuyên được bổ sung, tích lũy bởi quá trình phèn hóa trong qua trình phân hủy các xác hữu cơ (sú, vẹt, đước) do đó tỷ lệ Cl–/ SO42- – và SO42- có chiều hướng tăng dần theo chiều sâu phẫu diện.Quá trình chua hóa: được kết luận sơ bộ về nguyên nhân làm cho đất chua là do lưu huỳnh có nguồn gốc từ nước biển tích lũy lại theo 2 con đường:Con đường thứ nhất là do những phản ứng hóa học thuần túy như kiểu các muối sunphat ít tan khi nồng độ tăng lên kết tủa lại sinh ra nhiều SO42- làm đất hóa chua.Con đường thứ hai qua tích lũy sinh học từ xác các thực vật rừng ngập mặn (phổ biến là các cây sú, vẹt, đước…). Trong quá trình sống các loại cây này hấp thụ và tích lũy S ở dạng hữu cơ, sau khi chết đi xác của chúng được phân giải ở điều kiện yếm khí, các hợp chất chứa lưu huỳnh bị biến đổi thành S2- chủ yếu ở dạng pyrite (FeS2) và sunphua hydro (H2S), hợp chất FeS2 trong đất khi gặp điều kiện oxy hóa chúng sẽ biến đổi tạo ra SO42-.Tầng C là nơi phèn hình thành tích lũy 2. Phân loại đất phènTheo phân loại đất của FAO – UNESCO đất phèn được xác định do sự có mặt ở trong phẫu diện đất 2 loại tầng chẩn đoán chính đó là tầng sinh phèn (sunfidic horizon) và tầng phèn (sulfuric horizon). Nếu đất chỉ có tầng chứa vật liệu sinh phèn gọi là đất phèn tiềm tàng, đất có tầng phèn (thường có cả tầng sinh phèn) gọi là đất phèn hoạt động. Tầng sinh phèn (sulfuric horizon) là tầng tích lũy vật liệu chứa phèn (sulfuric materials) là tầng sét hữu cơ ngập nước, thường ở trạng thái yếm khí có chứa SO3 trên 1,7% (tương đương với 0,75% S); khi oxy hóa cho pH dưới hoặc bằng 3,5. Tầng phèn (sulfuric horizon) là một dạng tầng B xuất hiện trong quá trình hình thành và phát trển của đất phèn tiềm tàng, tập trung chủ yếu là khoáng Jarosite dưới dạng đốm vệt màu vàng rơm (2,5Y) có pH thường dưới 3,5. Tầng chứa Jarosite cũng là tầng chỉ thị cho đất phèn hoạt động. Nhóm đất phèn (Thionosols) được chia ra thành các đơn vị sau: Ðất phèn tiềm tàng: Protothionic Gleysols (FLtp)Ðất phèn hoạt động: Orthithionic Fluvisols (FLto)Ðặc điểm chung đất phèn có thành phần cơ giới nặng (sét: %>50%), đất rất chua (pHKCl: 3- 4,5). Hàm lượng hữu cơ trong đất khá (OC%: 2- 4%); hàm lượng lân nghèo đến rất nghèo cả tổng số và dễ tiêu (P2O5% 2O5 dễ tiêu2O5: 1,5- 2,0%). Hàm lượng S% tương đương hoặc lớn hơn 0,75%. Hàm lượng nhôm di động Al3+ trong tầng sinh phèn cao (có chỗ lên đến >50 mg/100g đất). Xem thêm: Top 20 Bài Nghị Luận Về Lòng Tự Trọng Giúp Con Người Có Lòng Tự Trọng? Đất bị xì phèn sẽ chuyển trạng thái từ phèn tiềm tàng -> phèn hoạt động 1. Ðất phèn tiềm tàng (Protothionic Gleysols- GLtp ):Có khoảng 600 ha tập trung chủ yếu ở ven biển đồng bằng Nam Bộ. Ðất được hình thành do sự có mặt của tầng sinh phèn (Sulfidic Horizon), đây cũng chính là tầng vật liệu chứa phèn (Sulfidic Materials), gồm tầng sét và tầng hữu cơ ngập nước, thường ở trạng thái yếm khí có chứa SO3 trên 1,7% (tương đương với 0,75% S). Ðất phèn tiềm tàng hiện đang được khai thác trồng lúa, nuôi tôm, ở những rừng ngập mặn sú, vẹt, đước có một số diện tích phèn nhiều đặc thù hiện đang được bảo vệ để bảo tồn những đàn chim quý hiếm. 2. Ðất phèn hoạt động (Orthithionic Fluvisols- FLto):Có khoảng gần 1,4 triệu ha phân bố chủ yếu ở đồng bằng Nam Bộ và một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Ðất hoạt động được hình thành do có tầng phèn (Sulfuric Horizon), là một dạng tầng B xuất hiện trong quá trình hình thành và phát triển từ đất phèn tiềm tàng, tập trung khoáng Jarosite dưới dạng đốm vệt vàng rơm có màu 2,5Y đây cũng chính là tầng chỉ thị của đất phèn hoạt động; pH của đất thường dưới 3,5. Ðất này thường được sử dụng trồng lúa. Nên giữ một tầng đất canh tác để ém phèn bên dưới 3. Cải tạo đất phènDiện tích đất phèn bỏ hoang ở nước ta hiện nay còn khá lớn. Những diện tích đất phèn đã được khai thác vào sản xuất cây trồng chủ yếu là trồng 2 vụ lúa (đông xuân và hè thu) năng xuất cây trồng ở đây phụ thuộc rất nhiều vào lượng mưa hàng năm. Trên loại đất này nông dân nông dân có kinh nghiệm “ém phèn” để trồng lúa bằng biện pháp cày nông, bừa sục giữ nước liên tục và tháo nước theo định kì. Với hệ thống thủy lợi ngày càng được hoàn thiện cùng với sự thay thế những giống có khả năng chống chịu phèn có thể đạt năng suất bình quân 6- 7 tấn thóc/ ha/ năm. Ðất phèn là loại đất cần phải cải tạo khi sử dụng, để cải tạo chúng người ta thường áp dụng các biện pháp chính sau: Biện pháp thủy lợiÐể có thể sản xuất ở trên vùng đất phèn mới khai hoang phải tiến hành thau rửa chua mặn do đó biện pháp thủy lợi phải được đặt lên hàng đầu. Muốn thau rửa mặn người ta thường tiến hành lên líp hoặc xây dựng hệ thống kênh tưới và kênh tiêu song song. Một số nơi có kinh nghiệm khoan các giếng sâu, thường xuyên bơm nước lên ruộng rồi tiêu xuống mương tiêu, hạ thấp mực nước ngầm mặn (mỗi giếng đảm nhiệm diện tích cho khoảng 100 ha). Bón vôi cho đấtBón vôi có tác dụng rất tốt cho việc khử chua và hạn chế tác hại của nhôm di động trong đất. Lượng vôi phải dùng rất nhiều và hiệu quả của chu kỳ bón vôi lại rất ngắn (một, hai vụ thì chua trở lại). Do đó theo các kết quả nghiên cứu thì nên bón hàng năm, mỗi năm chỉ bón một lượng vừa phải (tương đương 1/3- 1/4 mức độ chua thủy phân) là kinh tế nhất. Biện pháp phân bónBón phân cân đối giữa N,P,K và hợp lý cho cây trồng. Trong các loại phân bón N,P,K cần lưu ý tới phân lân (P) bón ở đất phèn cho hiệu quả sử dụng rất cao, vì lân cũng chính là yếu tố dinh dưỡng hạn chế rõ nhất đối với cây trồng trên loại đất này. Sử dụng phân hữu cơ lâu dài cũng là biện pháp hiệu quả để cải thiện pH, tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển. Một số phân hữu cơ góp phần tăng pH đất → Tham khảo sản phẩm: Phân hữu cơ Humic 95% Acid Powder Biện pháp canh tácÐối với các biện pháp canh tác, việc làm đất cần phải lưu ý giữ nước thường xuyên trong ruộng để trồng lúa, không nên để nước cạn và tuyệt đối không cày ải đối với đất phèn. Những nơi đất bị phèn mạnh phải “lên líp” rửa phèn rồi mới sử dụng cho trồng trọt được. Ðối với cây trồng phải lựa chọn những loại cây có tính chống chịu phèn (hoặc chua mặn), ở những nơi địa hình thấp trũng ngập nước có thể trồng cói một số năm cho giảm lượng muối phèn trước khi trồng lúa. Những nơi đất có địa hình cao có thể trồng dứa, mía hoặc một số loại cây ăn quả có khả năng tồn tại và phát triển được ở đây. Xem thêm: Từ Mới Unit 3 Lớp 11 Unit 3: A Party Đầy Đủ, Hay Nhất, Soạn Anh 11: Unit 3 Trong thực tế việc thau chua rửa mặn ở đây gặp rất nhiều khó khăn bởi những vùng đất phèn cũng là những vùng rất thiếu nước ngọt nên việc đảm bảo nước cũng chỉ giải quyết được ở một số vùng có điều kiện thuận lợi về nguồn nước ngọt. Độ pH của đất thường cố định với từng loại đất hay khu vực có vị trí địa lý tương ứng. Tuy nhiên những yếu tố ngoại cảnh như thời tiết, tác động của con người và khí hậu có thể làm thay đổi giá trị pH của đất. Để hiểu thêm tầm quan trọng của chỉ số pH đất, cách đo và điều chỉnh độ pH cho từng loại đất. Hãy cùng thiết bị Thịnh Phú tìm hiểu bài viết này nha. Độ pH của đất là gì?Độ pH của đất là thước đo độ chua hoặc độ kiềm của đất. Nói đơn giản là xác định được độ pH thì ta xác định loại đất đó có độ kiềm cao hay thấp, độ chua thấp hay cao. Giá trị pH thực chất là thước đo nồng độ ion hydro. Bởi vì nồng độ ion hydro thay đổi trong một phạm vi rộng, thang logarit (pH) được sử dụng: khi pH giảm 1, độ axit tăng lên 10. Nếu đất rất chua (tính axit) thì độ pH thấp và nồng độ ion hydro cao. Do đó, ở các giá trị pH cao (kiềm), nồng độ ion hydro thấp. Hầu hết các loại đất có giá trị pH từ 3,5 đến 10. Ở những khu vực có lượng mưa cao hơn, độ pH tự nhiên của đất thường dao động từ 5 đến 7, trong khi ở những khu vực khô hạn là 6,5 đến 9. Đất có thể được phân loại theo giá trị pH của chúng gồm:
Nguồn gốc tạo nên độ pH đấtĐộ pH của đất tự nhiên phụ thuộc vào loại đá mà đất được hình thành và các quá trình phong hóa tác động lên nó. Ví dụ như khí hậu, thảm thực vật, địa hình và thời gian. Các quá trình này có xu hướng làm giảm độ pH (tăng tính axit) theo thời gian. Một số hoạt động nông nghiệp cũng có thể đẩy nhanh quá trình axit hóa đất như sử dụng lượng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu trong thời gian dài. Do tác động của thiên nhiên và biến đổi khí hậu cũng là yếu tố tạo nên những loại đất có tính axit cao hay độ kiềm cao. Những yếu tố ảnh hưởng đến độ pH của đấtCó nhiều yếu tố tự nhiên và tác động của con người làm thay đổi giá trị pH của đất. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
Tại sao độ pH của đất lại quan trọng?Độ pH rất quan trọng đối với sự phát triển của thực vật vì nó quyết định hầu hết các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng. Ở độ pH của đất là 6,5, số lượng chất dinh dưỡng có sẵn cao nhất để thực vật sử dụng. Nếu độ pH của vườn rau quá thấp, một số chất dinh dưỡng sẽ trở nên ít hơn, đặc biệt là phốt pho, trong khi các chất dinh dưỡng khác, như nhôm và mangan, có thể trở nên độc hại. Mức độ pH có tính axit cũng ảnh hưởng đến các vi khuẩn có lợi trong đất. Đất kiềm có độ pH cao cản trở sự sẵn có của các chất dinh dưỡng như sắt, mangan, đồng, kẽm và cả phốt pho. Thực vật phụ thuộc vào hàm lượng sắt cao, đặc biệt là cây xanh, hoạt động kém trong đất kiềm. Cách đo độ ph của đấtCó nhiều phương pháp giúp đo và xác định nhanh độ pH của nhiều loại đất gồm: Phương pháp thủ côngSử dụng các chất hóa học như dấm chua, baking soda với tỉ lệ phù hợp với mẫu đất giúp xác định nhanh loại đất đó có tính axit hay kiềm. Sử dụng kinh nghiệm bản thân, ngửi mùi của đất, màu sắc đất hay những biểu hiện của cây trồng mà xác định được chỉ số pH đất cao hay thấp. Ưu điểm: Nhanh, đơn giản, không tốn nhiều chi phí và thực hiện bất kỳ lúc nào. Nhược điểm: Kết quả có độ chính xác thấp và không xác định chính xác giá trị pH cụ thể. Phương pháp kỹ thuậtSử dụng các loại máy đo điện tử chuyên dụng như máy đo pH đất Takemura, các biện pháp phân tích và đo trực tiếp trong phòng thí nghiệm. Ưu điểm: Xác định chính xác giá trị pH cụ thể, thời gian đo nhanh và độ tin cậy cao. Nhược điểm: Chi phí cao. Những cách điều chỉnh độ pH của đất trồngCách tăng độ pH đấtNếu đất chua nên bón vôi để tăng độ pH của đất và làm cho đất bớt chua hơn. Lượng vôi chính xác cần thiết để điều chỉnh pH thích hợp chỉ có thể được xác định bằng thử nghiệm đất. Nếu kiểm tra đất có hàm lượng magie cao, hãy sử dụng vôi tôi. Nếu thử nghiệm cho thấy sự thiếu hụt magie, thì hãy sử dụng đá vôi dolomitic. Người dùng nên kết hợp với thiết bị bút đo ph đất để giám sát và kiểm tra xem pH đất có tăng như đúng chỉ số mà mình mong đợi không nha. Cách giảm độ pH đấtNếu bạn đang trồng các loại cây ưa axit, nên bổ sung thêm nguyên tố lưu huỳnh hoặc nhôm sunfat. Lưu huỳnh nguyên tố bị oxi hóa bởi các vi sinh vật trong đất. Phải mất vài tháng để điều chỉnh độ pH. Nên trộn lưu huỳnh vào đất sẽ mang lại kết quả tốt hơn là thêm nó lên bề mặt vì nó được xử lý nhanh hơn khi trộn vào đất. Nhôm sunfat phản ứng nhanh với đất và làm thay đổi độ pH của đất nhanh chóng, nhưng làm tăng khả năng cháy rễ cây.
Kết luận: Việc kiểm tra và đo độ pH đất trồng trọt, đất nông nghiệp thường xuyên là điều bà con nông dân nên thực hiện thường xuyên để kịp thời đưa ra các biện pháp điều chỉnh pH đất hợp lý nhất. |
