Show
Chương 2 BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC VÀ ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN A. TÓM TẮT LÍ THUYẾT1. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học a) Nguyên tắc sắp xếp: - Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. - Các nguyên tố có cùng số lớp electron được xếp thành một hàng. - Các nguyên tố có số electron hóa trị trong nguyên tử như nhau được xếp thành một cột. b) Cấu tạo của bảng tuần hoàn: - Ô : STT ô = số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện tích hạt nhân= số electron= số proton. - Chu kì : Có 7 chu kì, STT chu kì = số lớp electron + Chu kì nhỏ là các chu kì 1, 2, 3 chỉ gồm các nguyên tố s và các nguyên tố p + Chu kì lớn là các chu kì 4, 5, 6 ,7 gồm các nguyên tố s, p, d và f. - Nhóm: Có 8 nhóm, STT nhóm = số electron hóa trị. + Nhóm A: Số thứ tự của nhóm bằng số electron hóa trị, nhóm A gồm các nguyên tố s và p. Nhóm A còn được gọi là các nguyên tố thuộc phân nhóm chính. + Nhóm B: Số thứ tự của nhóm B bằng số electron hóa trị, nhóm B gồm các nguyên tố d và f. Nhóm B còn được gọi là các nguyên tố thuộc phân nhóm phụ. c) Những tính chất biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân - Bán kính nguyên tử: + Trong chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, bán kính nguyên tử giảm dần, vì số electron ngoài cùng tăng dần trong khi số lớp electron không thay đổi. + Trong nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, bán kính nguyên tử tăng dần, do số lớp electron tăng dần. - Độ âm điện: đặc trưng cho khả năng hút electron của nguyên tử đó khi hình thành liên kết hóa học. + Trong chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, độ âm điện của nguyên tử tăng dần. + Trong nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, độ âm điện của nguyên tử giảm dần. - Tính kim loại - phi kim: + Trong chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính kim loại giảm dần và tính phi kim tăng dần. + Trong nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính kim loại tăng dần và tính phi kim giảm dần. Tính axit - bazơ của oxit và hiđroxit: + Trong chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính bazơ giảm dần và tính axit tăng dần. + Trong nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính bazơ tăng dần và tính axit dần giảm (trừ nhóm VII). 2. Định luật tuần hoàn Tính chất của các nguyên tố và đơn chất cũng như thành phần và tính chất của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử. 3. Ý nghĩa của định luật tuần hoàn - Biết vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể suy ra cấu tạo nguyên tử của nguyên tố đó và ngược lại. - Biết vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể suy ra tính chất hóa học cơ bản của nó. - So sánh tính chất hóa học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận. Bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học có vai trò vô cùng quan trọng. Nếu các em muốn học tốt môn Hóa, thì cần phải “tinh thông” lý thuyết có trong bảng tuần hoàn. Vậy, cách đọc và cách ghi nhớ bảng tuần hoàn hóa học lớp 8, lớp 9, lớp 10 như thế nào? Marathon Education sẽ giới thiệu đến các em tất tần tật về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học qua bài viết sau. Khái quát về bảng tuần hoàn hóa học lớp 10 của MendeleevMột số thông tin về bảng tuần hoàn trong chương trình lớp 10 của Mendeleev:
Cách xem bảng tuần hoàn hóa họcCách xem thông tin nguyên tố trong bảng tuần hoàn hóa học (Nguồn: Internet)Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Chi tiết của một ô nguyên tố trong bảng tuần hoàn nguyên tố hóa họcChi tiết của một ô nguyên tố trong bảng tuần hoàn (Nguồn: Internet)Để việc xem bảng tuần hoàn hóa các nguyên tố hóa học lớp 10 dễ dàng và chuẩn xác, các em cần làm quen với một số thuật ngữ như bên dưới:
Vị trí của oxi trong bảng tuần hoàn hóa họcÔ nguyên tử Oxi (Nguồn: Internet)Oxi có cấu hình là 1s22s22p4 Vậy vị trí của oxi trong bảng tuần hoàn hóa học là ở ô thứ 8; chu kỳ 2 (do có 2 lớp electron); nhóm VIA (do 6 e hóa trị, nguyên tố p) >>> Xem thêm: Lý Thuyết Về Tính Chất Hóa Học Của Oxi Ý nghĩa của bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học1. Khi biết được vị trí của nguyên tố hóa học, ta có thể suy ra được tính chất và cấu tạo của nguyên tố hóa học đó. Ví dụ: Khi biết nguyên tố X có số hiệu nguyên tử là 16, thuộc chu kỳ 3, nhóm VIA, ta có thể suy ra được:
2. Khi biết được cấu tạo nguyên tử của nguyên tố hóa học, ta có thể suy ra được tính chất và vị trí của nguyên tố hóa học đó trong bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học. Ví dụ: Khi biết nguyên tố Y có điện tích hạt nhân là 12+, có 3 lớp electron và lớp ngoài cùng có 2 electron, ta có thể suy ra được:
Cách học thuộc nhanh bảng tuần hoàn hóa họcThực tế, bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 10 có khá nhiều thông tin. Hãy áp dụng 1 trong 3 cách sau để việc học thuộc và ghi nhớ trở nên đơn giản và nhanh chóng hơn. Cách 1: Nghiên cứu bảng tuần hoànMỗi ô trong bảng tuần hoàn sẽ hiển thị thông tin về tên, ký hiệu, số hiệu nguyên tử. Chỉ cần ghi nhớ 10 nguyên tố đầu tiên, các em sẽ tìm ra quy luật cho các nguyên tố còn lại. Cách 2: In và dán bảng tuần hoàn ở những nơi dễ nhận thấy trong không gian họcCách học thuộc nhanh bảng tuần hoàn (Nguồn: Internet)Các em hãy dán bảng tuần hoàn ở những nơi dễ quan sát và chia thành nhiều phần để học. Điều này thật sự mang đến hiệu quả cao trong việc ghi nhớ. Cách 3: Dùng phương pháp để ghi nhớĐể có thể nhớ lâu kiến thức trong bảng tuần hoàn, các em cần thường xuyên làm bài tập và áp dụng câu thơ/văn xuôi để ghi nhớ: Hơn hết, để có thể nhớ lâu kiến thức trong bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học, các em cần thường xuyên làm bài tập và áp dụng câu thơ/văn xuôi để ghi nhớ 20 nguyên tố đầu: Hoàng hôn lặn bể Bắc Chợt nhớ ở phương Nam Nắng mai ánh sương phủ Song cửa ai không cài.
>>> Xem thêm: Lý Thuyết Bảng Hóa Trị Các Nguyên Tố Hóa Học Và Bài Ca Hóa Trị Hoặc một số câu nói học thuộc như: “khi nào cần may áo giáp sắt nhớ sang phố hỏi cửa hàng Á Phi Âu” tương ứng cho F, Na, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu, Hg, Ag, Pt, Au. “Lâu nay không rảnh coi phim” tương ứng với Li, Na, K, Rb, Cs, Pr. Cách 4: Bài ca hóa trịÁp dụng bài ca hóa trị để học thuộc bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học: “Kali, I – ốt, Hidro Natri với Bạc, Clo một loài Là hóa trị 1 bạn ơi Nhớ ghi cho rõ kẻo rồi phân vân Magie, Chì, Kẽm, Thủy ngân Canxi, Đồng ấy cũng gần Bải Cuối cùng thêm chú Oxi Hóa trị 2 ấy có gì khó khăn Bác Nhôm hóa trị 3 lần Ghi sâu trí nhớ khi cần có ngay Cacbon, Silic này đây Là hóa trị 4 không ngày nào quên Sắt kia kể cũng quen tên 2, 3 lên xuống thật phiền lắm thôi Nito rắc rối nhất đời 1, 2, 3, 4 khi thời thứ 5 Lưu huỳnh lắm lúc chơi khăm Xuống 2, lên 51 khi nằm thứ 4 Photpho nói tới không dư Nếu ai hỏi đến thì hừ rằng 5 Em ơi cố gắng học chăm Bài ca hóa trị suốt năm rất cần”. Bảng tuần hoàn hóa học rõ nét, đầy đủ nhấtĐể giúp các em có thể học tập hiệu quả, Marathon Education đã tổng hợp các file pdf, file ảnh bảng tuần hoàn hóa học rõ nét, đầy đủ nhất lớp 8, lớp 9, lớp 10 bên dưới đây. Các em có thể tải bảng tuần hoàn hóa học về để học tập và ghi nhớ:
Bài tập vận dụng có đáp ánBài tập SGK Hóa 9Bài 1 Trang 101 SGK Hóa 9Nêu cấu tạo nguyên tử, tính chất kim loại và tính chất phi kim của các nguyên tố có số hiệu nguyên tử lần lượt là 7, 12, 16. Lời giải: Gọi A, B, C là 3 nguyên tố có số hiệu nguyên tử theo yêu cầu đề bài, dựa trên bảng nguyên tố hóa học, ta có bảng sau:
Bài 2 Trang 101 SGK Hóa 9Cho biết nguyên tố X có cấu tạo nguyên tử với điện tích hạt nhân là 11+, 3 lớp electron, lớp ngoài cùng có 1 electron. Xác định vị trí của nguyên tố X trong bảng tuần hoàn. Lời giải: Vị trí của nguyên tố X trong bảng tuần hoàn:
Từ 3 thông tin trên, ta có thể kết luận:
Bài 3 Trang 101 SGK Hóa 9Đặc điểm của các nguyên tố thuộc nhóm I đều là những kim loại mạnh tương tự Natri (có khả năng tác dụng với nước tạo thành dung dịch kiềm giải phóng khí hidro, tác dụng với oxi tạo thành oxit, tác dụng với phi kim khác tạo thành muối). Hãy viết 3 phương trình phản ứng minh họa với Kali. Lời giải:
2K + 2H2O → 2KOH + H2
4K + O2 → 2K2O
2K + Cl2 → 2KCl Bài 4 Trang 101 SGK Hóa 9Đặc điểm của các nguyên tố thuốc nhóm VII đều là những phi kim mạnh tương tự Clo (trừ At) (có khả năng tác dụng với hầu hết kim loại tạo thành muối, tác dụng với hidro tạo thành hợp chất khí). Hãy viết 3 phương trình phản ứng minh hoạ với Brom. Lời giải:
Br2 + 2K → 2KBr 3Br2 + 2Fe → 2FeBr3
Br2 + H2 → 2HBr (k) Bài 5 Trang 101 SGK Hóa 9Hãy cho biết cách sắp xếp nào sau đây đúng theo chiều tính kim loại giảm dần và giải thích sự lựa chọn: a. Na, Mg, Al, K b. K, Na, Mg, Al c. Al, K, Na, Mg d. Mg, K, Al, Na Lời giải: b là đáp án đúng vì
Bài tập SGK Hóa 10Bài 1 Trang 35 SGK Hóa 10Các nguyên tố xếp ở chu kì 6 có số lớp electron trong nguyên tử là: a. 3 b. 5 c. 6 d. 7 Lời giải: c là đáp án đúng. Bài 2 Trang 35 SGK Hóa 10Trong bảng tuần hoàn các nguyên tố, số chu kì nhỏ và số chu kì lớn là: a. 3 và 3 b. 3 và 4 c. 4 và 4 d. 4 và 3 Lời giải: b là đáp án đúng. Bài 3 Trang 35 SGK Hóa 10Số nguyên tố trong chu kì 3 và 5 là: A. 8 và 18 B. 18 và 8 C. 8 và 8 D. 18 và 18 Lời giải: a là đáp án đúng. Bài 4 Trang 35 SGK Hóa 10Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được sắp xếp theo nguyên tắc nào? a. Theo chiều tăng của điện tích hạt nhân b. Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành 1 hàng c. Các nguyên tố có cùng số electron hóa trị trong nguyên tử được xếp thành 1 cột d. Cả A, B, C Lời giải: d là đáp án đúng. Bài 5 Trang 35 SGK Hóa 10Tìm câu sai trong các câu sau đây: a. Bảng tuần hoàn gồm có các ô nguyên tố, các chu kì và các nhóm. b. Chu kì là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron, được sắp xếp theo chiều điện tích hạt nhận tăng dần. c. Bảng tuần hoàn có 7 chu kì. Số thứ tự của chu kì bằng số phân lớp electron trong nguyên tử. d. Bảng tuần hoàn có 8 nhóm A và 8 nhóm B. Lời giải: c là đáp án đúng. Câu đúng: Bảng tuần hoàn có 7 chu kì. Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron trong nguyên tử. Học livestream trực tuyến Toán - Lý - Hóa - Văn - Anh - Sinh bứt phá điểm số 2022 – 2023 tại Marathon EducationMarathon Education là nền tảng học livestream trực tuyến Toán - Lý - Hóa - Văn - Anh - Sinh uy tín và chất lượng hàng đầu Việt Nam dành cho học sinh từ lớp 6 đến lớp 12. Với nội dung chương trình giảng dạy bám sát chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Marathon Education sẽ giúp các em lấy lại căn bản, bứt phá điểm số và nâng cao thành tích học tập.
Marathon Education cam kết đầu ra 8+ hoặc ít nhất tăng 3 điểm cho học viên. Nếu không đạt điểm số như cam kết, Marathon sẽ hoàn trả các em 100% học phí. Các em hãy nhanh tay đăng ký học livestream trực tuyến Toán – Lý – Hóa – Văn lớp 8 – lớp 12 năm học 2022 – 2023 tại Marathon Education ngay hôm nay để được hưởng mức học phí siêu ưu đãi lên đến 39% giảm từ 699K chỉ còn 399K. Các khóa học online tại Marathon EducationBảng tuần hoàn hóa học là công cụ giúp các em học môn hóa được hiệu quả hơn. Hy vọng qua bài viết trên từ Marathon, các em nắm được cách đọc, cách ghi nhớ bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học lớp 8, lớp 9 và lớp 10 cũng như cách giải các bài tập về cấu tạo nguyên tử của nguyên tố và cách xác định tính chất của nguyên tố. Hãy liên hệ ngay với Marathon để được tư vấn nếu các em có nhu cầu học trực tuyến online nâng cao kiến thức nhé! Marathon Education chúc các em được điểm cao trong các bài kiểm tra và kỳ thi sắp tới! Phân nhóm là gì trong hóa học?Phân nhóm chính gồm các nguyên tố thuộc cả chu kì nhỏ và chu kì lớn. Phân nhóm phụ chỉ gồm các nguyên tố thuộc chu kì lớn. Ví dụ : Nhóm VII gồm hai phân nhóm : phân nhóm chính là phân nhóm halogen, phân nhóm phụ là phân nhóm mangan.
Nhóm định chức hóa học là gì?Nhóm chức là nguyên tử hay nhóm nguyên tử xuất hiện trong các hợp chất hữu cơ, quyết định tính chất hóa học đặc trưng của hợp chất hữu cơ đó. Cùng một nhóm chức sẽ trải qua (các) phản ứng hóa học tương tự hoặc tương tự bất kể kích thước của phân tử mà nó là một phần.
Thành phần hóa học gồm những gì?Thành phần hóa học chỉ loại nguyên tố và tương quan số lượng giữa các nguyên tố cấu thành nên hợp chất nhất định. Thành phần hóa học thể hiện qua công thức hóa học. Mô hình thể hiện thành phần hóa học của nước, phân tử gồm 2 nguyên tử Hydro và 1 nguyên tử oxi.
Thể nào là nhóm hóa 10?Nhóm nguyên tố là tập hợp các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau, do đó có tính chất hóa học gần giống nhau và được sắp xếp thành một cột.
|