Theo đó, Sở yêu cầu các cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức đề xuất lựa chọn sách giáo khoa lớp 3, lớp 7, lớp 10 đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt theo quy định tại Thông tư số 25/2020/TT-BGDĐT và Quyết định số 1157/QĐ-UBND ngày 10/3/2021 của UBND thành phố Hà Nội về việc Ban hành Quy định tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội. Show Trong quá trình tổ chức đề xuất lựa chọn sách giáo khoa, tổ chuyên môn của cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức cho giáo viên nghiên cứu, thảo luận và đánh giá các bộ sách giáo khoa của môn học thuộc chuyên môn phụ trách theo tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa. Giáo viên bỏ phiếu kín lựa chọn ít nhất 1 sách giáo khoa cho mỗi môn học, báo cáo người đứng đầu cơ sở giáo dục phổ thông danh mục sách giáo khoa do tổ chuyên môn đề xuất lựa chọn có chữ ký của tổ trưởng chuyên môn và các giáo viên tham gia lựa chọn. Cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức cuộc họp với thành phần dự họp gồm người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu, tổ trưởng chuyên môn và đại diện Ban đại diện cha mẹ học sinh để thảo luận, đánh giá sách giáo khoa trên cơ sở danh mục sách giáo khoa do các tổ chuyên môn đề xuất; lựa chọn 1 sách giáo khoa cho mỗi môn học. Đối với môn Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý cấp THCS: Nếu các cơ sở giáo dục có tổ chuyên môn Khoa học tự nhiên (Vật lí- Hóa học- Sinh học) và Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lí), tổ trưởng điều hành cho toàn thể giáo viên trong tổ đọc, thảo luận và bỏ phiếu kín, đề xuất lựa chọn sách giáo khoa theo đúng quy trình đã được hướng dẫn tại Thông tư 25/2020/TT-BGDĐT. Nếu các cơ sở giáo dục có tổ chuyên môn riêng biệt theo từng môn học, lãnh đạo các cơ sở giáo dục hướng dẫn giáo viên đọc, nghiên cứu các bộ sách giáo khoa. Sau đó, phân công một tổ trưởng phụ trách môn Khoa học tự nhiên và một tổ trưởng phụ trách môn Lịch sử và Địa lý tổ chức chung một buổi thảo luận, bỏ phiếu kín để đề xuất lựa chọn sách giáo khoa theo quy trình đã được hướng dẫn tại Thông tư 25/2020/TT-BGDĐT. Đối với môn Âm nhạc và Mĩ thuật cấp THPT: Hiệu trưởng trường THPT có kế hoạch kí hợp đồng với giáo viên Âm nhạc, Mĩ thuật có trình độ đại học trở lên để bố trí dạy trong năm học 2022-2023; đồng thời lựa chọn một số giáo viên trong số giáo viên đó để tham gia đề xuất lựa chọn sách giáo khoa theo quy định. Đối với Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cấp THCS và THPT: Thủ trưởng các đơn vị phân công 1 lãnh đạo phụ trách điều hành cho toàn thể giáo viên trong đơn vị nghiên cứu, thảo luận và bỏ phiếu, đề xuất lựa chọn sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp như một tổ chuyên môn.
Thời điểm này, các địa phương đang triển khai thực hiện việc chọn lựa sách giáo khoa lớp 3, 7, 10 cho năm học 2022-2023. Sách giáo khoa là một phương tiện, học liệu giúp giáo viên thực hiện tốt Chương trình giáo dục phổ thông mới. Và đây là năm đầu thực hiện chương trình mới đối với lớp 3, 7, 10 nên việc lựa chọn sao cho đúng mặt để gửi vàng là một việc làm hết sức quan trọng. Danh mục sách giáo khoa lớp 3, lớp 7 và lớp 10 sử dụng từ năm học 2022-2023 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định 438/QĐ-BGDĐT, Quyết định 441/QĐ-BGDĐT và Quyết định 442/QĐ-BGDĐT năm 2022 phê duyệt Danh mục sách giáo khoa lớp 3, lớp 7, lớp 10 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông bắt đầu từ năm học 2022-2023. Theo các Quyết định, danh mục sách giáo khoa lớp 3 gồm 43 sách giáo khoa của 11 môn học và hoạt động giáo dục; lớp 7 gồm 40 sách giáo khoa của 12 môn học và hoạt động giáo dục và lớp 10 gồm 44 sách giáo khoa của 14 môn học và hoạt động giáo dục. Cụ thể: Danh mục sách giáo khoa lớp 3 có 43 sách giáo khoa trong đó, môn Tiếng Anh được phê duyệt nhiều nhất gồm 10 sách; môn Toán, Tin học và Mỹ thuật, mỗi môn 4 sách; môn Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội, Công nghệ, Giáo dục thể chất, Âm nhạc, Hoạt động trải nghiệm, mỗi môn và hoạt động có 3 sách.
Số sách giáo khoa được phê duyệt của 4 nhà xuất bản gồm: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam; Nhà xuất bản Đại học sư phạm; Nhà xuất bản Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Đại học Vinh. Sách giáo khoa lớp 7 gồm 40 sách giáo khoa của 12 môn học và hoạt động giáo dục. Trong đó, có 3 sách Ngữ Văn, 3 sách Toán; 9 sách Tiếng Anh; 2 sách Lịch sử và Địa lý; 2 sách Khoa học tự nhiên; 3 sách Giáo dục công dân; 3 sách Âm nhạc; 3 sách Công nghệ; 3 sách Giáo dục thể chất; 3 sách Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; 4 sách Mỹ thuật và 2 sách Tin học. Các sách giáo khoa lớp 7 được phê duyệt thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và Nhà xuất bản Đại học Sư phạm. Sách giáo khoa lớp 10 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông gồm 44 sách giáo khoa của 14 môn học và hoạt động giáo dục. Trong đó, có 2 sách Ngữ văn; 2 sách Toán; 9 sách Tiếng Anh; 8 sách Giáo dục thể chất; 2 sách Lịch sử, 2 sách Địa lý; 2 sách Giáo dục kinh tế và pháp luật; 2 sách Vật lý; 2 sách Hóa học; 2 sách Sinh học và 2 sách Âm nhạc; 2 sách Tin học; 1 sách Mỹ thuật (gồm nhiều chuyên đề); 4 sách Công nghệ và 2 sách Hoạt động trải nghiệm. Các sách giáo khoa lớp 10 được phê duyệt thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Nhà xuất bản Đại học Huế, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và Nhà xuất bản Đại học Sư phạm. Tất cả giáo viên cùng tham gia lựa chọn sách giáo khoa Mỗi sách giáo khoa, mỗi bộ sách đã được Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa thẩm định với quy trình bài bản, chặt chẽ, khoa học, nghiêm túc. Các bộ sách giáo khoa được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ký quyết định ban hành đều là sách có chất lượng, đảm bảo các tiêu chí, yêu cầu đặt ra. Thế nhưng, mỗi tác giả, nhóm tác giả, mỗi sách giáo khoa của 1 môn học biên soạn theo quan điểm, mục tiêu, sự sáng tạo, cách tiếp cận Chương trình giáo dục phổ thông 2018 một riêng… Hiện nay, cả nước đang thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với lớp 1, lớp 2 và lớp 6. Năm học 2022-2023 sẽ tiếp tục triển khai thực hiện đối với lớp 3, lớp 7 và lớp 10. Song song với nhiệm vụ dạy học trong đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp và giáo viên đang phải vất vả, nỗ lực để hoàn thành chương trình, kết thúc năm học 2021-2022 một cách an toàn thì các tỉnh thành cũng đang tích cực đi vào công việc lựa chọn sách giáo khoa lớp 3, 7, 10 từ các hội đồng cơ sở giáo dục (cấp trường) để đề nghị tỉnh chọn ra những bộ sách dùng chung cho cả địa phương sao cho kịp thời gian và tiến độ với mong muốn có sách giáo khoa sớm nhất có thể đến tay học sinh. Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông quy định: “Thực hiện xã hội hoá biên soạn sách giáo khoa; có một số sách giáo khoa cho mỗi môn học. Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành tiêu chí đánh giá sách giáo khoa và phê duyệt sách giáo khoa được phép sử dụng trên cơ sở kết quả thẩm định của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa; hướng dẫn việc lựa chọn sách giáo khoa trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Các cơ sở giáo dục phổ thông lựa chọn sách giáo khoa để sử dụng dựa trên ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo”. Chính vì thế, những ý kiến, dựa trên sự lựa chọn sách giáo khoa của giáo viên là quan trọng nhất. Chính giáo viên không ai khác là người giảng dạy, được tập huấn Chương trình mới, nắm được thực tế, đặc thù của địa phương, điều kiện kinh tế, cơ sở vật chất, có kinh nghiệm, có chuyên môn nghiệp vụ sư phạm, nắm được tâm sinh lý lứa tuổi... Tất cả giáo viên đang giảng dạy chọn sách giáo khoa cho chính mình làm phương tiện dạy học sẽ chính xác và tốt hơn. Ngay từ những ngày đầu tháng 3/2022, các nhà xuất bản, các đơn vị biên soạn các bộ sách đã có kế hoạch tiến hành tập huấn, giới thiệu sách giáo khoa cho giáo viên các tỉnh thành. Đây là điều kiện thuận lợi để giáo viên có cái nhìn tổng thể, cụ thể, chi tiết để bỏ phiếu lựa chọn sách giáo khoa. Từ đó, giáo viên trong các cơ sở giáo dục nghiên cứu, thảo luận, phản biện và đánh giá các sách giáo khoa của môn học phụ trách theo tiêu chí, bỏ phiếu kín lựa chọn sách giáo khoa cho môn học. Kết quả lựa chọn của giáo viên là cơ sở để Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa cấp tỉnh quyết định chọn sách giáo khoa cho các môn học. Tâm huyết và có trách nhiệm trong việc chọn sách giáo khoa Chương trình phổ thông mới với tư tưởng chỉ đạo là Nghị quyết 29/NQ-TW ngày 04/01/ 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Xác định mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện, vừa đáp ứng yêu cầu xã hội vừa phát triển cao nhất tiềm năng của mỗi cá nhân. Phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ thay vì chỉ chú trọng trang bị kiến thức; kết hợp hài hòa dạy người, dạy chữ và dạy nghề. Trong lần đổi mới chương trình giáo dục này, sách giáo khoa được thiết kế mở và không còn là pháp lệnh như những lần cải cách trước đây.
Chủ trương một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa là xu hướng tiến bộ của giáo dục thế giới, phát huy trí tuệ và tài lực, vật lực của xã hội đóng góp cho giáo dục mà Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 xây dựng. Dạy học và đánh giá kết quả học tập dựa trên yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực quy định trong Chương trình Giáo dục phổ thông mới, giáo viên cần bám sách những yêu cầu cần đạt theo khung chương trình. Các tỉnh thành đều xây dựng các tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa phù hợp với thực tiễn địa phương dựa trên tiêu chí của Thông tư số 25/2020/TT-BGDĐT tại Điều 3. Tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa: 1. Phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của địa phương. 2. Phù hợp với điều kiện tổ chức dạy và học tại cơ sở giáo dục phổ thông. Trên cơ sở những yêu cầu cần đạt các môn học của Chương trình Giáo dục phổ thông mới, những tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa của tỉnh…, giáo viên tham gia lựa chọn sách giáo khoa môn học do mình giảng dạy. Theo các chuyên gia, nhà giáo dục thì việc chọn lựa bộ sách giáo khoa cần phải đạt mục tiêu, quan điểm, yêu cầu, nguyên tắc, nội dung của chương trình. Về nội dung phải đảm bảo yêu cầu về phẩm chất và năng lực: giáo dục các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm; các năng lực chung như: tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo; các năng lực đặc thù của môn học. Về hình thức, sách cần được thiết kế khoa học, bắt mắt, hài hòa giữa kênh chữ và kênh hình, giữa nội dung thông tin và các hoạt động học tập của học sinh. Hình ảnh phải đẹp, sắc nét, chân thực, sống động, cuốn hút, phù hợp với nội dung và đặc biệt là phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi học sinh… Vì thế, việc chọn lựa sách giáo khoa cần được các nhà xuất bản giới thiệu cụ thể, giáo viên tìm hiểu cặn kẽ, cẩn trọng. Nhóm tác giả tổ chức giới thiệu, tập huấn sách để giáo viên nắm được quan điểm, mục tiêu, dụng ý, những ưu điểm, mặt tích cực, những điểm kế thừa của sách hiện hành... Từ những cái hay, cái mới, điểm tích cực đó, giáo viên nghiên cứu kĩ lưỡng, “soi” vào những yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực của môn học theo quy định của chương trình giáo dục phổ thông mới để lựa chọn thận trọng sách giáo khoa, tránh tình trạng làm cho có, qua loa, đại khái, làm theo kiểu “đánh trống bỏ dùi”. Cẩn trọng, kĩ lưỡng, tâm huyết và có trách nhiệm trong việc lựa chọn bộ sách giáo khoa lớp 3, 7, 10 mới là rất cần thiết. Chương trình tốt, lựa chọn được phương tiện dạy học là sách giáo khoa tối ưu, có chất lượng và người thầy giỏi sẽ góp phần vô cùng quan trọng trong thành công của việc đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông lần này. Đào Văn Khởi |
