Gây tê là biện pháp nhằm giúp giảm đau hay không còn cảm giác đau đớn ở bệnh nhân khi làm phẫu thuật. Thủ thuật y tế này thường được thực hiện trước các cuộc phẫu thuật từ nhỏ đến lớn. Tùy vào điều kiện sức khỏe và loại phẫu thuật mà có thể dùng loại kỹ thuật gây tê khác nhau, thời gian khác nhau. Mặc dù được cho là mang nhiều ưu điểm hơn gây mê nhưng phương pháp này cũng tiềm ẩn một số biến chứng mà bệnh nhân cần hiểu rõ. Show
Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu rõ hơn về kỹ thuật y tế này qua các thông tin dưới đây nhé! Tìm hiểu chung về gây têGây tê là gì?Gây tê là thủ thuật tiêm thuốc vào mô để làm tê cảm giác của vùng này. Gây tê sẽ làm dây thần kinh của bạn ngừng hoạt động tạm thời nên bạn sẽ không cảm thấy đau. Dạng đơn giản nhất của gây tê là tiêm thuốc tê ngay xung quanh vùng cần phẫu thuật. Bác sĩ cũng có thể làm tê tất cả dây thần kinh của một cánh tay hay một chân (gọi là block thần kinh). Khi nào bạn nên thực hiện gây tê?Gây tê thường được sử dụng bởi nha sĩ, phẫu thuật viên, bác sĩ gây mê hồi sức và bác sĩ đa khoa khi mổ những vùng nhỏ trên cơ thể. Bạn sẽ được gây tê trước khi thực hiện các tiểu phẫu, chẳng hạn như:
Đôi khi, gây tê cũng được sử dụng cho các phẫu thuật lớn hơn như một số loại phẫu thuật não. Ví dụ như đối với phẫu thuật khối u não nằm ở vùng não điều khiển lời nói (gọi là diện Broca), bạn sẽ được gây tê trước khi vào phẫu thuật chính. Vì khi khối u được loại bỏ, bạn cần phải được giữ tỉnh táo để làm theo các hướng dẫn của phẫu thuật viên. Điều này giúp các phẫu thuật viên giảm thiểu nguy cơ làm tổn thương khả năng nói của bạn trong lúc phẫu thuật.  Điều cần thận trọng khi gây têBạn nên biết những gì trước khi thực hiện gây tê?Nếu bạn lo ngại rằng bạn vẫn có cảm giác đau dù đã gây tê trong lúc phẫu thuật, có thể bác sĩ sẽ gây mê cho bạn. Các phương pháp gây tê khác cũng có thể có sẵn, chẳng hạn như gây tê ngoài màng cứng (thuốc gây tê được tiêm vào khoang ngoài màng cứng của tủy sống) hoặc phong bế thần kinh (gây tê trực tiếp trên dây thần kinh của bạn). Trước khi tiến hành phẫu thuật, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể. Liệu có nguy hiểm nào có thể xảy ra hay không?Các biến chứng hay tác dụng phụ bạn có thể gặp là:
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các biến chứng có thể xảy ra, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp. Quy trình thực hiện gây têBạn nên làm gì trước khi thực hiện gây tê?Bác sĩ gây tê, phẫu thuật viên hoặc nha sĩ sẽ giải thích cách chuẩn bị thủ thuật. Quan trọng là hãy nói với bác sĩ nếu bạn đang dùng thuốc, đặc biệt là nhóm thuốc kháng đông. Bạn cũng sẽ được yêu cầu không ăn uống, thường trong vòng sáu giờ trước khi phẫu thuật. Quan trọng là bạn phải tuân thủ lời khuyên của bác sĩ gây tê, phẫu thuật viên hoặc nha sĩ. Bạn không được uống rượu trong vòng 24 giờ trước khi được gây tê hay dùng thuốc an thần. Bạn cũng không được dùng các thuốc điều trị rối loạn cương dương trong vòng 24 giờ trước khi phẫu thuật. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn uống một số thuốc điều trị cao huyết áp trước khi phẫu thuật cần gây tê. Quy trình thực hiện gây tê là gì?Bạn sẽ bắt đầu mất cảm giác ở vùng được điều trị trong vòng vài phút sau khi tiêm thuốc tê. Thủ thuật hoặc phẫu thuật sẽ không được bắt đầu cho đến khi bác sĩ chắc chắn tuyệt đối rằng vùng phẫu thuật của bạn đã bị tê. Bạn cần hiểu rằng, thuốc tê làm mất cảm giác đau nhưng bạn vẫn có thể cảm thấy áp lực và sự chuyển động tại vùng mổ trong khi phẫu thuật. Bạn sẽ bắt đầu thấy bình tĩnh và thư giãn trong vòng vài phút sau khi dùng thuốc an thần. Tùy vào độ mạnh và loại thuốc an thần được sử dụng, bạn có thể sẽ cảm thấy buồn ngủ.
Thuốc an thần đôi khi có thể ảnh hưởng đến sự hô hấp của bạn. Khi bạn đã được dùng an thần, bác sĩ sẽ theo dõi liên tục lượng oxy trong máu của bạn thông qua một thiết bị nhỏ ở ngón tay. Bạn có thể được thở oxy thông qua một cái mặt nạ hoặc một ống nhựa đặt vào mũi. Đồng thời, khi làm phẫu thuật, bác sĩ cũng sẽ theo dõi các sinh hiệu quan trọng như huyết áp, mạch và nhịp tim. Hồi phục sức khỏe sau gây têBạn nên làm gì sau khi thực hiện gây tê?Sau phẫu thuật, bạn có thể gặp khó khăn khi đi tiểu. Có thể bác sĩ sẽ đặt tạm thời một ống mỏng, mềm vào bàng quang của bạn để dẫn nước tiểu ra. Biểu hiện này có thường xuất hiện sau gây tê tủy sống hoặc gây tê ngoài màng cứng bởi vì bạn không thể cảm giác được khi nào bàng quang đang đầy. Cần một vài giờ để bạn có cảm giác trở lại ở vùng được gây tê, tình trạng này có thể kéo dài từ một tới 18 giờ tùy thuộc vào loại thuốc tê được tiêm. Trong khoảng thời gian này, đội ngũ hồi sức hoặc theo dõi sẽ đảm bảo rằng vùng gây tê được bảo vệ nhằm tránh chấn thương. Bạn có thể có cảm giác bị châm chích khi bắt đầu có cảm giác trở lại nhưng điều này sẽ sớm hết. Ở thời điểm này, quan trọng là bạn cần báo cho đội ngũ y tế biết nếu bạn cảm thấy đau. Bạn có thể xem thêm: Gây tê/Gây mê mất bao lâu mới hết tác dụng Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp. Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Trong các ca phẫu thuật nhỏ về da liễu, nha khoa, thẩm mỹ… thuốc tê là thứ gần như không thể thiếu vì khả năng kiểm soát cơn đau hiệu quả mà không làm mất đi nhận thức. Bạn đã biết gì cách giảm đau trong phẫu thuật này?
Thực tế cho thấy thuốc tê đã giúp cơ thể chúng ta giảm được những cơn đau rất nhiều. Cơn đau khi phẫu thuật mà không có thuốc gây tê thật kinh khủng ngoài sức tưởng tượng. Vì thế, bạn hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu những thông tin về thuốc tê và lưu ý khi sử dụng nhé! Thuốc tê là gì?Thuốc tê có tác dụng phong bế dẫn truyền thần kinh ngoại vi, làm mất cảm giác trên một vùng nhất định của cơ thể. Thuốc gây tê không ảnh hưởng đến ý thức và vận động nhưng trường hợp dùng liều cao có thể ức chế cả chức năng hoạt động của cơ thể. Phân biệt thuốc tê và thuốc mêThuốc tê và thuốc mê là hai nhóm thuốc được sử dụng nhiều trong các ca phẫu thuật. • Thuốc mê: Thuốc mê là thuốc ức chế hồi phục thần kinh. Sử dụng thuốc mê gây nên tình trạng mất toàn bộ nhận thức, mất cảm giác đau, ức chế phản xạ nội tạng và giãn cơ trong toàn bộ cơ thể. Thuốc mê được sử dụng trong trường hợp các ca phẫu thuật lớn, thời gian dài… Tùy theo tình trạng phẫu thuật mà thuốc gây mê được phân loại theo hai đường dùng: thuốc mê đường hô hấp và thuốc mê đường tĩnh mạch. • Thuốc tê: Thuốc gây tê là thuốc có tác dụng gây tê bộ phận nhỏ cụ thể trên cơ thể nhờ ức chế dẫn truyền thần kinh ngoại biên đến não. Thuốc tê làm mất cảm giác đau nhưng không làm mất ý thức, thời gian tác dụng của thuốc thường ngắn khoảng vài giờ. Thuốc tê được sử dụng trong những ca phẫu thuật nhỏ như nha khoa, thẩm mỹ… Thuốc gây tê được phân loại theo hai cách là phân loại theo cấu trúc và phân loại theo đường dùng.
Phân loại thuốc tê theo đường dùngTùy theo cách thức thực hiện thủ thuật mà thuốc tê được phân loại theo hai đường dùng. • Thuốc gây tê bề mặt: Phần lớn các thuốc gây tê bề mặt là thân dầu, không tan trong nước để thấm qua da và màng niêm mạc. Thuốc gây cảm giác tê không sâu nhưng có tác dụng kéo dài. Thuốc thường được sử dụng dưới dạng bào chế như thuốc xịt hoặc thuốc bôi trên da, niêm mạc như thuốc mỡ, gel, kem. Một số loại thuốc tê bề mặt là benzocaine, ethyl chloride…
• Thuốc gây tê đường tiêm: Thuốc tê được tiêm vào mô bên dưới của vùng cần gây tê, thuốc sẽ khuếch tán sâu, ngăn chặn dẫn truyền thần kinh tại các nhánh thần kinh tận cùng của vùng được tiêm. Thuốc gây tê đường tiêm được sử dụng trong các trường hợp như gây tê ngoài màng cứng, gây tê tủy sống… Một số loại thuốc tê đường tiêm là procain, lidocain…
Lưu ý khi sử dụng thuốc têKhi sử dụng thuốc tê, bạn cần biết tiêu chuẩn lựa chọn thuốc gây tê tốt, các tác dụng phụ đi kèm cũng như khuyến cáo cho người sắp được sử dụng thuốc tê. Tiêu chuẩn thuốc tê tốtĐể đạt được mục tiêu tác dụng và tránh tác dụng phụ, biến chứng có thể xảy ra, thuốc tê cần hướng đến những tiêu chuẩn sau:
Tác dụng phụ của thuốc têThuốc gây tê tương đối an toàn và thường không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá liều hoặc sử dụng thuốc tê đường tiêm thay vì bôi bề mặt, bạn có thể có nguy cơ cao tác dụng phụ hơn, ví dụ như:
Trong những trường hợp cực kỳ hiếm gặp liên quan đến việc sử dụng liều cao, thuốc gây tê có thể gây ra:
Trước khi được sử dụng thuốc tê, bạn cần chắc chắn nói với bác sĩ nếu bạn:
Bạn sẽ được gây tê ngay trước khi thực hiện thủ thuật để có thời gian thuốc bắt đầu có tác dụng. Điều này thường chỉ mất một vài phút. Bạn hãy báo bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bắt đầu cảm thấy bất kỳ đau đớn nào trong quá trình thực hiện thủ thuật, họ có thể cân nhắc cung cấp cho bạn một liều cao hơn. Thuốc gây tê thường hết trong vòng một giờ, nhưng bạn có thể cảm thấy hơi tê kéo dài trong vài giờ. Khi cảm giác tê biến mất, bạn có thể thấy cảm giác ngứa ran hoặc nhận thấy một số tình trạng co giật. Ngoài ra, bạn hãy chú ý cẩn thận đến khu vực làm thủ thuật sau khi sử dụng thuốc tê, tránh nguy cơ tổn thương. Sử dụng thuốc gây tê là một cách tương đối an toàn để làm tê một khu vực, bộ phận nhỏ trên cơ thể trước khi làm thủ thuật. Thuốc tê có thể giúp bạn kiểm soát cơn đau hiệu quả. Mặc dù đôi khi nó có thể gây ra tác dụng phụ, nhưng điều này thường chỉ xảy ra trong các trường hợp liên quan đến liều cao hơn liều khuyến cáo. Vì thế, bạn hãy gặp bác sĩ để được trao đổi kỹ hơn về việc sử dụng thuốc tê nhé! Hoàng Trí HELLO BACSI Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. |
