I. Nhận xét 1. Đọc và tìm các phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn dưới đây: Hoàng hôn trên sông Hương Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng, đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn hằng ngày đã rất yên tĩnh này. Mùa thu, gió thổi mây về phía cửa sông, mặt nước phía dưới cầu Tràng Tiền đen sẫm lại, trong khi phía trên này lên mãi gần Kim Long, mặt sông sáng màu ngọc lam in những vệt mây hồng rực rỡ của trời chiều. Hình như con sông Hương rất nhạy cảm với ánh sáng nên đến lúc tối hẳn, đứng trên cầu chăm chú nhìn xuống, người ta vẫn còn thấy những mảnh sắc mơ hồng ửng lên như một thứ ảo giác trên mặt nước tối thẳm. Phố ít người, con đường ven sông như dài thêm ra dưới vòm lá xanh của hai hàng cây. Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc. Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến cho mặt sông nghe như rộng hơn. Và khi dãy đèn bên đường bắt đầu thắp lên những quả tròn màu tím nhạt, chuyển dần sang màu xanh lá cây và cuối cùng nở bung ra trong màu trắng soi rõ mặt người qua lại thì khoảnh khắc yên tĩnh của buổi chiều cũng được chấm dứt. Huế thức dậy trong một nhịp chuyển động mới, đi vào cuộc sống ban đầu của nó. Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường 2. Thứ tự miêu tả trong bài văn trên có gì khác với bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa mà em đã được học? Từ hai bài văn đó, hãy rút ra nhận xét về cấu tạo của bài văn tả cảnh. Phương pháp giải: 1) Em hãy đọc kĩ bài văn và chú ý tìm các phần: - Mở bài: giới thiệu về cảnh vật. - Thân bài: Tả cụ thể, chi tiết cảnh vật. - Kết bài: Nhận xét và cảm nghĩ về cảnh vật. 2) Em đọc lại hai bài văn và nhận xét thứ tự miêu tả cảnh vật trong mỗi bài theo thứ tự không gian hay theo thời gian. Lời giải chi tiết: 1) Bài văn Hoàng hôn trên sông Hương có ba phần: - Mở bài (Từ đầu... đến trong thành phố vốn hằng ngày đã rất yên tĩnh này): Huế đặc biệt yên tĩnh lúc hoàng hôn xuống. - Thân bài (Từ Mùa thu... đến khoảnh khắc yên tĩnh của buổi chiểu cũng chấm dứt): Sự thay đổi màu sắc của sông Hương và hoạt động của con người bên sông từ lúc hoàng hôn đến lúc thành phố lên đèn. Phần này có hai đoạn: + Đoạn đầu từ "Mùa thu... đến hai hàng cây": Sự thay đổi sắc màu của sông Hương từ hoàng hôn đến tối hẳn. + Đoạn 2 (còn lại): Hoạt động của con người bên sông từ lúc hoàng hôn đến lúc thành phố lên đèn. - Kết bài (câu cuối): Sự thức dậy của Huế sau hoàng hôn. 2) Nhận xét về thứ tự miêu tả trong hai bài văn: - Bài "Quang cảnh làng mạc ngày mùa" tả từng bộ phận của cảnh vật theo thứ tự: + Giới thiệu màu sắc bao trùm làng quê ngày mùa là màu vàng. + Tả các màu vàng khác nhau của cảnh, vật. + Tả thời tiết, con người. - Bài "Hoàng hôn trên sông Hương" tả sự thay đổi của cảnh vật theo thứ tự thời gian: + Nêu nhận xét chung về sự yên tĩnh của Huế lúc hoàng hôn. + Tả sự thay đổi sắc màu của sông Hương từ lúc bắt đầu hoàng hôn đến lúc tối hẳn. + Tả hoạt động của con người bên bờ sông, mặt sông từ lúc bắt đầu hoàng hôn đến lúc thành phố lên đèn. + Tả sự thức dậy của Huế sau hoàng hôn.
II. Luyện tập Nhận xét cấu tạo của bài văn sau: Nắng trưa Nắng cứ như từng dòng lửa xối xuống mặt đất. Buổi trưa ngồi trong nhà nhìn ra sân, thấy rất rõ những sợi không khí bé nhỏ, mỏng mảnh, nhẹ tênh, vòng vèo lượn từ mặt đất bốc lên, bốc lên mãi. Tiếng gì xa vắng thế? Tiếng võng kẽo kẹt kêu buồn buồn từ nhà ai vọng lại. Thỉnh thoảng, câu ru em cất lên từng đoạn ạ ời… Hình như chị ru em. Em ngủ và chị cũng thiu thiu ngủ theo. Em chợt thức làm chị bừng tỉnh và tiếp tục câu ạ ời. Cho nên câu hát cứ cất lên từng đoạn rồi ngừng lại, rồi cất lên, rồi lại lịm đi trong cái nặng nề của hai mi mắt khép lại. Con gà nào cất lên một tiếng gáy. Và ở góc vườn, tiếng cục tác làm nắng trưa thêm oi ả, ngột ngạt. Không một tiếng chim, không một sợi gió. Cây chuối cũng ngủ, tàu lá lặng đi như thiếp vào trong nắng. Đường làng vắng ngắt. Bóng tre, bóng duối cũng lặng im. Ấy thế mà mẹ phải vơ vội cái nón cũ, đội lên đầu, bước vào trong nắng, ra đồng cấy nốt thửa ruộng chưa xong. Thương mẹ biết bao nhiêu, mẹ ơi! Theo Băng Sơn Phương pháp giải: Em đọc kĩ bài văn và chỉ ra cấu tạo ba phần: mở bài, thân bài, kết bài. Nêu nội dung chính của mỗi phần. Lời giải chi tiết: * Cấu tạo của bài văn Nắng trưa có ba phần: - Mở bài: (Câu văn đầu): Nhận xét chung về nắng trưa. - Thân bài: Cảnh vật trong nắng trưa. Có bốn đoạn: + Đoạn 1: (từ Buổi trưa trong nhà... đến bốc lên mãi): Không khí bốc lên trong nắng dữ dội. + Đoạn 2: (từ Tiếng gì xa vắng... đến hai mi mắt khép lại): Tiếng võng tiếng hát ru em trong nắng trưa. + Đoạn 3: (từ Con gà nào... đến bóng duổi cũng lặng im): Cây cối và con vật trong nắng trưa. + Đoạn 4: (từ Ấy thế mà... đến cấy nốt thửa ruộng chưa xong): Hình ảnh mẹ trong nắng trưa. - Kết bài (câu cuối - kết bài mở rộng): Cảm nghĩ về mẹ. Loigiaihay.com Thứ sáu , 07/10/2016, 18:37 GMT+7
TUẦN 1: CẤU TẠO CỦA BÀI VĂN TẢ CẢNH Câu 1: Đọc và phân đoạn bài văn Hoàng hôn trên sông Hương của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Xác định nội dung từng đoạn. Gợi ý: Bài Hoàng hôn trên sông Hương được chia làm ba phần: a. Mở bài: Từ đầu đến “thành phố vốn hằng ngày đã rất yên tĩnh này”. - Nội dung: Nêu đặc điểm của Huế vào lúc hoàng hôn. b. Thân bài: Từ “Mùa thu” đến “khoảnh khắc yên tĩnh của buổi chiều cũng chấm dứt”. - Nội dung: Sự chuyển đổi màu sắc của sông Hương cùng với những hoạt động của con người ở hai bên bờ và trên dòng sông Hương vào thời điểm hoàng hôn. (Phần thân bài gồm hai đoạn: đoạn 1 từ “Mùa thu” cho đến “hàng cây”, nói về sự thay đổi sắc màu của sông Hương từ lúc bắt đầu hoàng hôn đến lúc trời tối hẳn. Đoạn 2: từ “Phía bên sông” cho đến “cũng chấm dứt”, nói về hoạt động của con người ở hai bờ sông và trên mặt sông từ lúc hoàng hôn đến lúc thành phô' lên đèn). c. Kết bài: Phần còn lại của văn bản. - Nội dung: Huế thức dậy sau buổi hoàng hôn với nhịp sống mới. Câu 2: Thứ tự miêu tả trong bài văn trên có gì giông và khác với bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa. Gợi ý: Thứ tự miêu tả trong hai bài văn: Hoàng hôn trên sông Hương và Quang cảnh làng mạc ngày mùa. * Giống: Cả hai bài đều giới thiệu bao quát cảnh đang tả, sau đó mới đi vào tả cụ thể từng cảnh vật nhằm minh họa cho nhận xét chung về toàn cảnh. * Khác: - Bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa tả từng bộ phận của cảnh. - Bài Hoàng hôn trên sông Hương tả cảnh vật theo sự biên đổi của thời gian. Cụ thể là: Quang cảnh làng mạc ngày mùa, tác giả đã giới thiệu màu sắc bao trùm lên làng quê vào ngày mùa. Đó là màu vàng, sau đó tác giả di sâu hơn tả chi tiết cảnh vật với sắc độ màu vàng khác nhau, rồi thời tiết và con người cần cù say mê với công việc trong ngày mùa. - Bài Hoàng hôn trên sông Hương, tác giả khái quát đặc điểm chung của Huế vào lúc hoàng hôn. Đó là sự yên tĩnh. Tiếp đó, tác giả tả về sự thay đổi sắc màu của sông Hương theo sự biến chuyển của thời gian từ lúc bắt đầu hoàng hôn cho đến lúc trời tối hẳn. Cuối cùng là sự thức dậy của Huế sau thời diếm hoàng hôn. Câu 3: Từ hai bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa và Hoàng hôn trên sông Hương, hãy rút ra nhận xét về cấu tạo của bài văn tả cảnh. Gợi ý: Cấu tạo của bài văn tả cảnh: Gồm có ba phần: a. Mở bài: Giới thiệu bao quát về cảnh sẽ tả. b. Thân bài: Tả từng bộ phận của cảnh theo một trình tự nhất định hoặc sự thay đổi của cảnh theo thời gian. c. Kết luận: Kết thúc việc miêu tả một cách tự nhiên hoặc nêu lên cảm nghĩ của người viết. LUYỆN TẬP Câu 1: Nhận xét cấu tạo của bài văn Nắng trưa, Gợi ý: Cấu tạo của bài văn Nắng trưa: Bài văn Nắng trưa gồm ba phần: - Phần 1: Mở bài: Là câu đầu tiên của văn bản. Nội dung: Nhận xét khái quát về cái nắng vào ban trưa. - Phần 2: Thân bài: Phần này gồm có bốn đoạn, mỗi đoạn được giới hạn bởi câu mỏ đầu và kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng. Cụ thể là: + Đoạn 1: “Buổi trưa., bốc lên mãi” * Nội dung: Đặc tả về cái nắng ban trưa thật dữ dội. + Đoạn 2: từ “Tiếng gì xa vắng... mí mắt khép lại” * Nội dung: Không khí nặng nề, oi bức, tĩnh lặng do cái nắng chói chang khó chịu của ban trưa đem lại. + Đoạn 3: từ “Con gà nào... cũng lặng im” * Nội dung: Hoạt động và trạng thái của muôn vật giữa cái nắng trưa oi ả. Không gian như đi vào sự tĩnh lặng. + Đoạn 4: từ “Ây thế... thửa ruộng chưa xong” * Nội dung: Sự vất vả của người mẹ dưới cái nắng trưa dữ dội. — Phần 3: Kết bài: Câu cuối của văn bản. * Nội dung: Tình cảm của người con đối với mẹ. Câu 2: Quan sát và ghi lại những điều em quan sát được về một buổi sáng (hoặc trưa, chiều) trong vườn cây (hay trong công viên, trẽn cảnh đồng, nương rẫy, đường phố). Gợi ý: Em có thể chọn bất kì cảnh nào gần gũi với em nhất và quan sát chúng vào một buổi nhất định (sáng, trưa, chiều). Chú ý: huy động tất cả các giác quan của mình vào quan sát cảnh ấy: thị giác, cảm giác, thính giác... Trong quá trình quan sát, em cần thực hiện theo một trình tự nhâ't định. (Từ gần đến xa, hay từ xa đến gần; từ trên xuông dưới hay từ dưới lên trên). Quan sát được gì, ghi vào vỏ, sau đó liên kết chúng lại thành một dàn ý chi tiết rồi viết thành một bài văn hoàn chỉnh. |
