Các nhà hoạch định chính sách đang đau đầu tìm cách đối phó với dân số già của thế giới. Nhóm người trên 60 tuổi đang phát triển nhanh hơn các nhóm tuổi trẻ hơn, do tuổi thọ của con người ngày càng cao hơn, cuộc sống tốt hơn và tỷ lệ sinh giảm ở nhiều quốc gia. Đây là một vấn đề đáng lo ngại bởi nó gây ra nhiều hậu quả kinh tế xã hội - như tăng trưởng kinh tế thấp hơn, gánh nặng nợ công cao, căng thẳng giữa các thế hệ, chi phí chăm sóc sức khỏe và lương hưu cao hơn. Và nếu đi sâu vào dữ liệu khu vực, Châu Âu đang dẫn đầu về sự thay đổi nhân khẩu học này. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng, lục địa này có thể biến điều đó thành cơ hội. Show
Dân số giảm Theo dữ liệu dân số của LHQ, Châu Âu là nơi cư trú của những người sống lâu nhất thế giới, nơi 1/4 người dân từ 60 tuổi trở lên. Tỷ lệ sinh của Liên minh Châu Âu (EU) là 1,6 thấp hơn nhiều so với mức sinh trung bình 2,1 con trên mỗi phụ nữ, mức cần thiết để duy trì dân số từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo. Theo Umberto Cattaneo, một nhà kinh tế tại Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), sự gia tăng các hợp đồng lao động ngắn hạn, khoảng cách về giới và việc thiếu người chăm sóc trẻ em giá cả phải chăng là một số lý do khiến nhiều cặp vợ chồng ở Châu Âu không muốn có con. Phụ nữ có thể phải đối mặt với gánh nặng chăm sóc người già nếu các nhà hoạch định chính sách không cung cấp các chương trình dài hạn cho người già. Dân số già đi đang rở thành xu hướng ở Châu Âu, khu vực duy nhất trên thế giới có dân số đang giảm. Trong 30 năm tới, LHQ dự đoán, dân số toàn cầu sẽ đạt gần 10 tỷ người, nhưng dân số Châu Âu sẽ giảm tới 26 triệu vào năm 2050. Theo dự báo của LHQ, từ năm 2015 đến 2017, các quốc gia ở Đông Âu chứng kiến sự sụt giảm dân số lớn nhất, với Bulgaria, Latvia, Ukraine, Ba Lan và Hungary giảm nhiều nhất. "Tình hình trở nên rất thảm khốc ở Đông Âu", bà Brienna Perelli-Harris, giảng viên nhân khẩu học tại Đại học Southampton, cho biết, nói thêm rằng, xu hướng này bắt đầu sau sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu - với tỷ lệ sinh giảm xuống 1,3 hoặc thêm chí thấp hơn nữa. "Các nước Đông Âu chịu thêm gánh nặng di cư, bởi mọi người đang chuyển đến các quốc gia Châu Âu giàu có hơn để làm việc", bà Perelli-Harris cho biết. Cơ hội hay thách thức Các khuyến khích tài chính và các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng không được người dân hưởng ứng. Một chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng của chính phủ Ba Lan, kêu gọi các cặp vợ chồng sinh con đã bị chỉ trích rộng rãi ở nước này. Trong khi chính sách năm 2007 của Nga, cung cấp số vốn thai sản lên tới 10.000 USD cho các bà mẹ sinh con thứ hai, lại dẫn đến các giao dịch trên thị trường đen. "Nhiều người trong số các cặp vợ chồng chỉ muốn tiền mặt", bà Perelli Harris nói. Nhập cư được xem là cách để giải quyết vấn đề giảm dân số, nhưng nó đã trở thành một vấn đề gây tranh cãi đối với chính phủ nhiều nước trong những năm gần đây. "Đức cho phép người tị nạn một phần vì họ nhận thức, cần có nhiều công nhân hơn và lực lượng lao động phải nhiều hơn", bà Perelli-Harris nói, nhưng động thái này vấp phải sự phản ứng dữ dội từ đảng cựu hữu AfD. Ông Lars Sondergaard, lãnh đạo chương trình về giáo dục, y tế và việc làm của các quốc gia thành viên EU thuộc Ngân hàng Thế giới, cho rằng, dân số già không nên là nguyên nhân dẫn đến bi quan. Thay vào đó, đó là một "cơ hội". "Bạn phải làm cho các cá nhân có năng suất lao động cao hơn để bù đắp cho sự già đi của dân số", ông nói. ILO ước tính, việc tăng gấp đôi đầu tư vào lĩnh vực chăm sóc của các nước Châu Âu và Trung Á sẽ sinh lời. "Nó sẽ tạo ra 83 triệu việc làm, trong đó có 70 triệu trong lĩnh vực chăm sóc và 30 triệu việc làm gián tiếp vào năm 2030", nhà kinh tế Cattaneo của ILO cho biết. "Nhưng họ cần bắt đầu đầu tư ngay bây giờ", ông Cattaneo nói. Theo ông Sondergaard, một cách tiếp cận toàn diện là cần thiết cho nhu cầu của một quốc gia. Các giải pháp có thể bao gồm việc giữ dân số già trong lực lượng lao động, giải quyết vấn đề bất bình đẳng lương hưu, và tăng tuổi nghỉ hưu. AN BÌNH Câu hỏi: Hãy trình bày đặc điểm cơ cấu dân cư châu Âu?Trả lời: Đặc điểm cơ cấu dân cư châu Âu * Cơ cấu dân số theo nhóm tuổi: Châu Âu có cơ cấu dân số già. + Tỉ lệ dân số dưới 15 tuổi thấp và có xu hướng giảm. Năm 2019, tỉ lệ dân số dưới 15 tuổi chiếm 16,1% (giảm 4,4% so với năm 1990). + Tỉ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên cao và có xu hướng tăng. Năm 2019, tỉ lệ dân số trên 65 tuổi chiếm 18,6% (tăng 6,0% so với năm 1990). * Cơ cấu dân số theo giới tính Giai đoạn 1950 – 2020, cơ cấu dân số theo giới tính của châu Âu có sự chênh lệch (tỉ lệ nữ cao hơn nam), nhưng đang có sự thay đổi (giảm tỉ lệ dân số nữ, tăng tỉ lệ dân số nam). => Nguyên nhân: các yếu tố xã hội, vấn đề chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em. * Cơ cấu dân số theo trình độ học vấn - Dân cư châu Âu có trình độ học vấn cao. - Năm 2019, số năm đi học trung bình của người từ 25 tuổi trở lên ở châu Âu là 11,8 năm, thuộc nhóm cao nhất thế giới. Kiến thức tham khảo về dân cư châu Âu1. Tổng quan về châu ÂuTheo Liên Hiệp Quốc, hiện nay Châu Âu gồm có 44 quốc gia độc lập. Nga, Kazakhstan, Azerbaijan, Gruzia và Thổ Nhĩ Kỳ là những nước xuyên lục địa, một phần nằm ở cả châu Âu và châu Á. Armenia và Síp về mặt chính trị được coi là một quốc gia châu Âu, mặc dù về mặt địa lý cả hai đềunằm trong lãnh thổ Tây Á. Nước lớn nhất châu Âu là Nga (37% tổng diện tích lục địa) và nhỏ nhất là toà thánhVatican, chỉ chiếm một khu vực nhỏ ở trung tâm của Rome. Châu Âu là lục địa duy nhất, không được bao quanh bởi nước từ mọi hướng do có một biên giới đường bộ với châu Á. Về mặt địa lý, các nước Châu Âu nằm ởphía tây bắc của vùng đất rộng lớn được gọi là lục địa Á-Âu và được bao quanh bởiBắc Băng Dương ở phía Bắc, Đại Tây Dương ở phía Tây và biển Địa Trung Hải ở phía Nam, giápBiển Đen ở phía Đông Nam. Đường biên giới chính xác giữa hai châu lục là một câu hỏi lớn cho các nhà địa lý và chính trị gia. Ngày nay nó thường được mô tả bởi dãy núi Ural ở Nga, Biển Caspi và dãi núi Caucasus. Các quốc giadu lịchthu hút nhiều du kháchnhất của Châu Âulà Pháp với thủ đô Paris, tiếp theo là Tây Ban Nha, Ý, Anh và Đức. Lá cờ các nước Châu Âu thường có 2 dạng phổ biến sau: Union Jack như của Vương quốc Anh, với thiết kế độc đáo, kết hợp 3 chữ thập khác nhau. Thiết kế đó cũng được sử dụng trong các lá cờ quốc gia của các nước thành viên cũ của Đế quốc Anh. Một biểu tượng được sử dụng rộng rãi khác của lá cờ các nước châu Âu là Tricolors (3 màu) như của Đức, Pháp, Ý và Ireland. Lá cờ liên minh Châu Âu Thông qua vào ngày 08 tháng 12 năm 1955, lá cờ của Liên minh châu Âu (EU) gồm một vòng tròn của 12 ngôi sao vàng trên một nền xanh. Sỡ dĩ có 12 ngôi sao là vì số 12 tượng trưng cho sự toàn vẹn và thống nhất. 2. Các nhóm người dân châu Âu
Dân cư châu Âu chủ yếu thuộc chủng tộc Ơ-rô-pê-ô-ít (da trắng). Dân số hiện tại của các nước Châu Âu là 747.643.540 người vào ngày 03/01/2022 theo số liệu từ Liên Hợp Quốc. Dân cư châu Âu chủ yếu tập trung ở khu vực phía Trung, Tây và Nam Âu. Lý do vì tại đây có khí hậu ấm áp, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh tế, xã hội, du lịch,… quanh năm thuận lợi. Bên cạnh đó đây là khu vực giàu có về tài nguyên khoáng sản (dầu mỏ, khí đốt, than,…). Châu Âu có các nhóm ngôn ngữ như Giéc-man, La-tinh, Hi Lạp, Xla-vơ, ngôn ngữ khác,… Tên các nước thuộc từng nhóm: Ngôn ngữ La-tinh gồm những nước như Pháp, Hung – ga – ri, Tây Ban Nha, Ru-ma-ni, I-ta-li-a, E – xto – ni – a, Bồ Đào Nha. Ngôn ngữ Giéc-man gồm những nước như Ai – xơ – len, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Anh, Bỉ, Na Uy, Đức, Hà Lan, Áo, Đan Mạch. Ngôn ngữ Xla-vơ gồm những nước như Ba Lan, Nga, Xec-bi, Xlô-va-ki-a, Crô-a-ti-a, Xlô-vê-ni-a, Ư-crai-na, Bôn – xni – a, Môn – tê – nê – gro, Hec – xe – go – vi – a, Bun-ga-ri, Bê-la-rút, Séc. Các ngôn ngữ khác bao gồm nước Lat-vi-a và Lit-va. 3. Dân số Châu Âu đang già điViệc tuổi thọ tăng cũng là một nguyên nhân khiến thực trạng dân số của Lục địa già đang ngày một già đi. So với đầu thế kỷ XX, tuổi thọ trung bình của phụ nữ trong EU đã tăng 26 năm, còn đàn ông là 22 năm. Nhưng tỷ lệ tử vong trong đàn ông cũng là một nguyên nhân khác khiến dân số “chựng lại”. Nam giới thường chết nhiều hơn nữ giới, nhất là trong nhóm từ 14 - 24 tuổi bởi những lý do bất hạnh. Ví như với tai nạn xe hơi, số đàn ông tử vong thường nhiều gấp 4 lần phụ nữ. Còn trong nhóm từ 45 - 64 tuổi cánh “mày râu” thường thiệt mạng bởi chứng ung thư phổi hay các bệnh về tim mạch, hệ quả của tệ nghiện thuốc lá và nghiện rượu thời trẻ. Tuổi thọ của nam giới nói chung không tăng mấy: tới năm 2020 cao lắm là thêm một năm nữa và sẽ vẫn giữ nguyên như vậy trong suốt nửa đầu thế kỷ XXI này. Sự “chựng lại” và “già đi” được giải thích bằng rất nhiều nguyên nhân, như các thành tựu mới của y học về lão hóa, tỷ lệ tử vong trong dân số không đổi... Nhưng lý do cơ bản của thực trạng này là tỷ lệ sinh đẻ ngày một ít đi. Sau thời kỳ “bùng nổ sinh nở” hậu Thế chiến II, tỷ lệ sinh sản trong dân chúng châu Âu ngày càng giảm, thậm chí còn thấp hơn thế kỷ XIX. Với thực trạng này, chúng ta có thể đoán trước những bi kịch không chỉ về mặt xã hội, mà cả của nền kinh tế nói chung nữa. Vì tuổi trẻ, hay thế hệ trẻ chính là yếu tố huyết mạch cho nền kinh tế của mỗi quốc gia, là nguồn nhân lực thiết yếu mang tính sống còn. Theo tính toán của giới nhân chủng học, thì sau 1/4 thế kỷ nữa tại nước Pháp số người già sẽ nhiều hơn lớp trẻ. Nhóm người trên 60 tuổi từ 11 triệu người bây giờ sẽ tăng lên 12 triệu người vào năm 2020 và tới năm 2030 sẽ là 17 triệu người! Điều này có nghĩa là vào năm 2030 cứ 3,5 người Pháp thì có một người trên 60 tuổi. Tương tự lớp người trên 85 tuổi khi ấy sẽ tăng gấp 3 lần so với con số hiện nay. Thực trạng tại các quốc gia còn lại trong EU cũng không khác là bao, thậm chí còn ảm đạm hơn. Tỷ lệ sinh đẻ trung bình cho một phụ nữ hiện nay ở Đan Mạch là 1,4 đứa con, Hà Lan: 1,5, Bỉ, Italia và Thụy Điển: 1,6. |
