Bệnh U lympho ác tính hay còn gọi là bệnh ung thư hạch là một trong những bệnh ung thư đang có chiều hướng gia tăng trong những năm gần đây. Đây là một bệnh máu ác tính có khả năng điều trị hiệu quả, tỷ lệ lui bệnh và kéo dài thời gian sống cao nếu người bệnh tuân thủ điều trị. Show
 Bệnh U lympho là gìBệnh U lympho là nhóm bệnh ác tính của tổ chức lympho, bao gồm 2 nhóm:
Bài viết dưới đây với tư vấn chuyên môn của TS. BS. Vũ Đức Bình – Trưởng khoa Bệnh máu tổng hợp, Viện Huyết học – Truyền máu TW sẽ đề cập tới bệnh U lympho không Hodgkin. U lympho không Hodgkin là nhóm bệnh ác tính của mô lympho, có thể biểu hiện tại hạch hoặc ngoài hạch. Về cơ bản, U lympho không Hodgkin được chia thành 2 nhóm: Tế bào B và tế bào T. Mỗi nhóm lại bao gồm nhiều thể bệnh khác nhau. TS. BS. Vũ Đức Bình – Trưởng khoa Bệnh máu tổng hợp, Viện Huyết học – Truyền máu TW tư vấn về bệnh ung thư hạch Nguyên nhân gây bệnh U lympho không HodgkinCho đến nay nguyên nhân sinh bệnh vẫn chưa được chứng minh một cách rõ ràng. Các nhà khoa học chỉ đưa ra một số yếu tố nguy cơ cao dẫn đến bệnh u lympho không Hodgkin như: + Tổn thương gen; + Yếu tố nhiễm khuẩn: HIV, EBV, HTLV-1, HHV8…; + Yếu tố miễn dịch: Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải HIV/AIDS, sau ghép tạng…; + Bệnh lý tự miễn; + Môi trường: Thuốc trừ sâu, dioxin, phóng xạ… Triệu chứng của bệnh U lympho không Hodgkin– Có đến 60% người bệnh có hạch to, và không đau. Hạch thường xuất hiện ở cổ, hố thượng đòn, nách, bẹn, có thể gặp hạch trung thất, hạch ổ bụng. – Tổn thương ngoài hạch tiên phát chiếm khoảng 40% nghĩa là u xuất hiện đầu tiên, ở ngoài các hạch lympho, như: Dạ dày, amidal, hốc mắt, da… – Lách thường to độ I/II; tuy nhiên, trong u lympho thể lách hoặc giai đoạn muộn của bệnh, lách có thể to độ III/IV. – Gan to ít gặp hơn và thường kèm theo hạch to và/ hoặc lách to. – Khoảng < 25% trường hợp có triệu chứng “B” còn gọi là tam chứng B gồm: Sốt, ra mồ hôi đêm, sút cân trên 10% trọng lượng cơ thể trong 6 tháng không giải thích được nguyên nhân. – Có thể thiếu máu do hạch xâm lấn tủy xương, tan máu tự miễn, cường lách hoặc hiếm hơn là do hiện tượng thực bào tế bào máu. – Giai đoạn muộn, thường có biểu hiện chèn ép, xâm lấn của mô lympho. Ví dụ như: Hội chứng trung thất, liệt do chèn ép tủy sống, lồi mắt, tắc ruột nếu u ống tiêu hóa… Phân biệt với một số hiện tượng nổi hạch khácCó thể phân biệt hạch ở bệnh nhân u lympho không Hodgkin với một số trường hợp sau:
Bệnh U lympho không Hodgkin được điều trị như thế nào?Hiện nay, điều trị ung thư hạch về cơ bản gồm các phương pháp: theo dõi chưa cần điều trị, phẫu thuật lấy bỏ tổ chức ung thư để chẩn đoán, giải phóng chèn ép, xạ trị và hoá trị liệu. Hóa trị liệu là phương pháp được sử dụng nhiều nhất. Việc lựa chọn phác đồ điều trị U lympho không Hodgkin cần phù hợp với từng thể bệnh, phù hợp với độ tuổi của người bệnh, giai đoạn bệnh, tiên lượng bệnh và lựa chọn điều trị tiếp theo (như có hoặc không có ghép tủy). Các bác sĩ cũng có thể phối hợp cả 3 phương pháp trên để điều trị cho một người bệnh. Liệu pháp sinh học và ghép tế bào gốcTrong những năm gần đây, liệu pháp sinh học là một trong những phương pháp điều trị ung thư hạch tiên tiến được ứng dụng ngày càng rộng rãi. Liệu pháp sinh học giúp cho việc điều trị nhắm tới tế bào ung thư và giảm thiểu những tác động đến các tế bào lành tính, hạn chế các biến chứng và tác dụng phụ so với điều trị bằng hóa chất. Bên cạnh đó, ghép tế bào gốc cũng là một phương pháp đem lại hiệu quả cho một số thể bệnh của ung thư hạch. Tuy nhiên, ghép tế bào gốc thường được thực hiện khi người bệnh U lympho bị tái phát hoặc kháng trị, không ưu tiên sử dụng với người bệnh ở giai đoạn đầu tiên. Hạn chế lớn nhất của liệu pháp sinh học và ghép tế bào gốc là chi phí khá cao so với điều trị bằng hoá trị thông thường. Điều trị u lympho cũng cần lưu ý một số trường hợp đặc biệt như: Điều trị u lympho thần kinh trung ương nguyên phát, trung thất nguyên phát, điều trị hoặc dự phòng thâm nhiễm thần kinh trung ương, U lympho không Hodgkin trên người bệnh HIV/AIDS… Theo dõi sau điều trị– Sau khi điều trị lui bệnh, người bệnh cần thường xuyên theo dõi sức khỏe. Nếu người bệnh nổi hạch to trở lại hoặc xuất hiện, sốt, gầy sút cân… cần phải tái khám ngay. – Với mỗi lần tái khám, bên cạnh khám lâm sàng, người bệnh cần làm các xét nghiệm như: Tổng phân tích tế bào máu, sinh hóa máu (LDH, chức năng gan, thận), chức năng tuyến giáp nếu có xạ trị vùng trước đó; chụp cắt lớp bụng ngực hoặc mỗi 6 tháng trong 2 năm đầu, sau đó chụp nếu có biểu hiện lâm sàng. Người bệnh cần xét nghiệm tủy đồ ít nhất 2 năm/ lần và sinh thiết khi có hạch to trở lại hoặc xuất hiện tổn thương mới. Người bệnh nên ăn uống, sinh hoạt như thế nào?Là một chuyên gia giàu kinh nghiệm trong điều trị U lympho nói riêng cũng như các bệnh lý huyết học nói chung, TS. Vũ Đức Bình, Trưởng khoa Bệnh máu tổng hợp, Viện Huyết học – Truyền máu TW có lời khuyên dành cho người bệnh: Trong giai đoạn bị bệnh, người bệnh cần hạn chế vận động nặng, ăn uống đủ chất và đảm bảo vệ sinh. Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm là yếu tố đặc biệt quan trọng trong chăm sóc người bệnh ung thư hạch nói chung và ung thư máu nói riêng. Rất nhiều người nhà người bệnh băn khoăn về việc có nên sử dụng thêm thực phẩm bổ dưỡng, thuốc nam hoặc thực phẩm chức năng để hỗ trợ sức khỏe cho người bệnh hay không. Tuy nhiên theo các chuyên gia, trong giai đoạn hoá trị liệu, các sản phẩm này chưa được chứng minh có nhiều giá trị trong việc góp phần điều trị bệnh. Đặc biệt, nếu như không kiểm soát được nguồn gốc thuốc nam hoặc thực phẩm thì còn có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Viện Huyết học – Truyền máu TW đã gặp nhiều trường hợp người bệnh sau khi ra viện đã cắt thuốc nam để uống. Sau đó, người bệnh bị suy thận, suy gan diễn biến nặng hơn, ảnh hưởng rất lớn tới hiệu quả điều trị. Người bệnh có cần kiêng thực phẩm nào không?Người bệnh không cần kiêng các thực phẩm theo quan niệm dân gian, trừ các thực phẩm mà người bệnh bị dị ứng. Lượng thực phẩm cho người bệnh nên đảm bảo đủ và không dư thừa. Trên thực tế, quá trình truyền hóa chất có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ, ảnh hưởng đến việc ăn uống của người bệnh như: chán ăn, buồn nôn, đau miệng, tiêu chảy/ táo bón… Các triệu chứng có thể thay đổi theo từng ngày, hoặc theo từng đợt điều trị vì vậy nên thực hiện theo tư vấn của nhóm điều trị (bác sĩ, điều dưỡng chăm sóc và tư vấn viên khoa dinh dưỡng) để điều chỉnh chế độ ăn cho phù hợp. Như vậy, điều quan trọng nhất là người bệnh cần tuân thủ điều trị, có chế độ ăn uống đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Sau khi điều trị hóa chất, người bệnh có thể tập luyện vừa sức, phù hợp với sức khoẻ. Ban biên tập
1. Hạch bạch huyết là gì? Cơ thể con người có một hệ thống bạch huyết phân bố rộng rãi tương tự như hệ thống tuần hoàn, bao gồm mạch bạch huyết và hạch bạch huyết (hạch lympho). Hạch lympho là những cơ quan bạch huyết có cấu trúc hình hạt đậu. Có khoảng 500 – 600 hạch lympho phân bố rải rác trong hệ thống bạch huyết, nó xuất hiện khắp cơ thể nhưng tập trung nhiều ở một số vùng như: nách, bẹn, cổ. Ngoài ra có hàng chục hạch ổ bụng thấy khi siêu âm, hạch trung thất, rốn phổi thấy khi chụp cắt lớp, chụp PET/CT…Hạch có ở khắp cơ thể. Vị trí các hạch lympho trong cơ thể 2. Chức năng của hạch bạch huyết là gì? Hạch bạch huyết là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch giúp cơ thể chống lại tình trạng nhiễm trùng. Ví hệ miễn dịch là Bộ quốc phòng, thì các hạch bạch huyết là các trạm gác, các doanh trại quân đội; các tế bào lympho chính là những người lính – trực tiếp hoặc gián tiếp chiến đấu với giặc ngoại xâm (vi khuẩn, virus từ bên ngoài) và giặc nội xâm ( bệnh trong cơ thể). 3. Nguyên nhân sưng hạch bạch huyết? Hạch thường có kích thước khoảng 1cm. Hạch sưng to có thể có kích thước lên đến 1,5 cm. Đôi khi hạch bị viêm có kích thước rất lớn, sự thay đổi kích thước của hạch có sự thay đổi theo thời gian, hạch ác tính có thể có kích thước nhỏ trong giai đoạn đầu và to lên sau thời gian dài. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ miễn dịch, các tế bào miễn dịch trong hạch được sản xuất tăng lên cùng với xác các đại thực bào và tác nhân ngoại lai làm cho hạch bị sưng lên và có thể gây đau. Các nguyên nhân chính khiến hạch bị sưng gồm: ->Virus ( phổ biến nhất là Virus cảm lạnh thông thường): thủy đậu, sởi, HIV… ->Vi khuẩn: liên cầu, tụ cầu, lao, giang mai, các bệnh lây truyền qua đường tình dục… ->Ung thư: Một số ung thư có thể gây sưng hạch bạch huyết. Nguồn gốc có thể bắt nguồn từ chính các hạch bạch huyết hoặc các tế bào máu. Cũng có thể ung thư di căn hạch từ một cơ quan khác trong cơ thể. Ví dụ, ung thư vú có thể lan đến các hạch bạch huyết gần nhất ở nách hoặc ung thư phổi có thể lan đến các hạch bạch huyết trên xương đòn. 4. Khi nào cần đi khám bác sĩ ? Một số hạch bạch huyết sưng sẽ trở lại bình thường khi tình trạng nhiễm trùng lân cận được cải thiện. Ví dụ nếu bạn bị viêm họng cấp mà thấy nổi hạch góc hàm thì chỉ cần quan tâm trị viêm họng cấp; hạch góc hàm lúc đó chính là hạch phản ứng khi có vi khuẩn tấn công gây viêm họng đó. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu các hạch bạch huyết bị sưng của bạn: – Đã xuất hiện không có lý do rõ ràng (không viêm nhiễm lân cận, gần đây). – Tiếp tục to lên hoặc đã có mặt trong hai đến bốn tuần. – Cảm thấy cứng chắc hoặc không di chuyển khi bạn đẩy chúng. – Đi kèm với sốt liên tục, đổ mồ hôi đêm hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân. Bạn sẽ phải làm xét nghiệm gi để chẩn đoán nguyên nhân sưng hạch? Trung tâm Ung bướu và Y học hạt nhân tỉnh Lào Cai – 𝐔𝐲 𝐓𝐢́𝐧 𝐓𝐚̣𝐨 Niềm 𝐓𝐢𝐧 Liên hệ tư vấn trực tiếp: BSCKI: Nguyễn Thị Quỳnh Trâm: 𝟎𝟗𝟖𝟐.𝟗𝟐𝟕.𝟐𝟖𝟓 Phòng khám ung bướu tầng 3 khu phòng khám bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai Địa chỉ: Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Lào Cai Hotline: 𝟎𝟗𝟔𝟒.𝟖𝟒𝟎.𝟖𝟖𝟖 (Th.S. Bs Tô Minh Hùng, Trung Tâm Ung Bướu & YHHN – Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Lào Cai) |
