Gần đây, LuatVietnam nhận được rất nhiều thắc mắc của bạn đọc liên quan đến thông tin chỉ cần đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) 15 năm là được hưởng lương hưu. Vậy thực hư về thông tin này là như thế nào?
Tại dự thảo Tờ trình đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã đề xuất sửa đổi nhiều nội dung liên quan đến chế độ hưu trí. Trong đó, Bộ này có đề cập đến việc sửa đổi số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần từ 20 năm xuống 15 năm, và hướng tới còn 10 năm. Mức hưởng lương hưu trong trường hợp này cũng sẽ được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, người có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH. Hiện nay, theo quy định Luật Bảo hiểm xã hội 2014, thời gian đóng BHXH tối thiểu để có cơ hội được hưởng chế độ hưu trí của hầu hết các trường hợp đều là đủ 20 năm. Thời gian này được đánh giá còn khá dài dẫn tới nhiều người không tích lũy đủ số năm đóng BHXH để được hưởng lương hưu. Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã áp dụng quy định tham gia BHXH 10 năm là đã đủ điều kiện hưởng lương hưu. Mặc dù số năm đóng ít khiến mức lương hưu có thể thấp nhưng có lẽ vẫn tốt hơn là chuyển sang hưởng trợ cấp tuổi già hay lương hưu xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo. Chính vì vậy, việc sửa đổi giảm số năm đóng BHXH xuống còn 15 năm là cần thiết, phù hợp với nhu cầu của xã hội. Tuy nhiên đây mới chỉ là dự thảo chứ chưa được chính thức áp dụng. Những nội dung này sẽ tiếp tục được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Tư pháp phối hợp sửa đổi và hoàn thiện. Theo Nghị quyết 152/NQ-CP, dự kiến Luật BHXH (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV.  Trường hợp duy nhất được hưởng lương hưu khi đóng BHXH đủ 15 nămHiện nay, Luật BHXH năm 2014 được sửa đổi một số Điều bởi Bộ luật Lao động năm 2019 chỉ ghi nhận một trường hợp duy nhất đóng BHXH 15 năm được hưởng lương hưu tại khoản 3 Điều 54 Luật này như sau:
Theo quy định này, người đóng BHXH đủ 15 năm muốn hưởng lương hưu phải có thêm hai điều kiện sau: 1 - Là lao động nữ làm cán bộ, công chức cấp xã hoặc là người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn. 2 - Đủ tuổi nghỉ hưu: Nghỉ hưu vào năm 2021 phải từ là đủ 55 tuổi 04 tháng; Nghỉ hưu ở những năm sau đó thì mỗi năm tăng thêm 04 tháng cho đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035. Nếu chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không thuộc trường hợp này, người lao động muốn hưởng lương hưu khi đủ tuổi có thể đi làm và tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện để tích lũy đủ 20 năm. Xem thêm: Đóng BHXH dưới 20 năm vẫn được hưởng lương hưu? Trên đây là giải đáp cho vấn đề đóng BHXH 15 năm có được hưởng lương hưu hay không. Để hiểu rõ hơn về chế độ hưu trí và cách để nghỉ hưu khi thiếu thời gian đóng BHXH, bạn có thể gọi ngay đến số 1900.6192 >> Làm gì khi đủ tuổi nghỉ hưu nhưng thiếu năm đóng BHXH? Thủ tục chốt sổ bảo hiểm xã hội năm 2022 (Ảnh minh họa) Về vấn đề này, Luật gia Bùi Tường Vũ - Giám đốc THƯ VIỆN PHÁP LUẬT giải đáp như sau: Về trách nhiệm chốt sổ bảo hiểm xã hội Theo khoản 3 Điều 48 Bộ luật Lao động 2019 quy định, người sử dụng lao động có trách nhiệm sau đây: - Hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu người sử dụng lao động đã giữ của người lao động; - Cung cấp bản sao các tài liệu liên quan đến quá trình làm việc của người lao động nếu người lao động có yêu cầu. Chi phí sao, gửi tài liệu do người sử dụng lao động trả. Đồng thời, khoản 5 Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 cũng quy định, trách nhiệm của người sử dụng lao động là phối hợp với cơ quan bảo hiểm xã hội trả sổ bảo hiểm xã hội cho người lao động, xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc thôi việc theo quy định của pháp luật. Như vậy, thực hiện việc chốt sổ bảo hiểm xã hội là trách nhiệm của người sử dụng lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động. Trình tự, thủ tục chốt sổ bảo hiểm xã hội Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, người sử dụng lao động thực hiện chốt sổ bảo hiểm xã hội theo trình tự dưới đây: Bước 1: Báo giảm lao động Trước khi thực hiện thủ tục chốt sổ bảo hiểm xã hội, người lao động cần thực hiện thủ tục báo giảm lao động. - Theo Điều 23 Quyết định 595/QĐ-BHXH, hồ sơ báo giảm lao động gồm: + Tờ khai điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS)
+ Tờ khai đơn vị điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK3-TS);
+ Danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (Mẫu D02-TS);
+ Bảng kê thông tin (Mẫu D01-TS);
+ Thẻ BHYT còn thời hạn sử dụng của người lao động (01 bản/người); - Người sử dụng lao động gửi hồ sơ báo giảm lao động trực tiếp tới cơ quan bảo hiểm xã hội nơi người sử dụng lao động tham gia hoặc gửi qua đường bưu điện. - Sau khi báo giảm BHXH thành công, có thể tiến hành làm hồ sơ chốt sổ BHXH. Bước 2: Chốt sổ bảo hiểm xã hội - Theo Điều 23 Quyết định 595/QĐ-BHXH, hồ sơ làm thủ tục chốt sổ bảo hiểm gồm: + Tờ khai đơn vị tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK3-TS);
+ Danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (Mẫu D02-TS).
+ Bảng kê thông tin (Mẫu D01-TS).
+ Sổ bảo hiểm xã hội + Các tờ rời bảo hiểm xã hội. + Quyết định chấm dứt hợp đồng lao động (hoặc giấy tờ khác liên quan đến việc chấm dứt hợp đồng lao động). + Thẻ BHYT còn thời hạn sử dụng của người lao động(01 bản/người); - Người sử dụng lao động tiến hành nộp hồ sơ chốt sổ bảo hiểm xã hội tại cơ quan bảo hiểm xã hội nơi người sử dụng lao động tham gia hoặc nộp qua đường bưu điện. Thời gian chốt sổ bảo hiểm xã hội Theo khoản 1 Điều 48 Bộ luật Lao động 2019 quy định, trong thời hạn 14 ngày làm việc kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, hai bên có trách nhiệm thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của mỗi bên, trừ trường hợp sau đây có thể kéo dài nhưng không được quá 30 ngày: - Người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động; - Người sử dụng lao động thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế; - Chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; bán, cho thuê, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp; chuyển nhượng quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã; - Do thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm. Như vậy, theo quy định thì thời gian chốt sổ bảo hiểm xã hội sẽ không quá 14 ngày và trong trường hợp đặc biệt theo khoản 1 Điều 48 Bộ luật lao động 2019 thì thời gian chốt sổ bảo hiểm xã hội tối đa không quá 30 ngày. >>> Xem thêm: Công ty có trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động không? Nếu công ty không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động thì có bị phạt không? Làm thế nào để hưởng bảo hiểm xã hội một lần khi đang bị bệnh? Làm giả giấy tờ để lừa tiền Bảo hiểm xã hội bị xử phạt thế nào?
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN
Người lao động làm thủ tục BHXH tại BHXH TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 8-6, ông Phạm Trường Giang, vụ trưởng Vụ đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH - Bộ LĐ-TB & XH), cho biết cơ quan này đã lập hồ sơ đề nghị sửa đổi Luật BHXH 2014 (có hiệu lực từ 1-1-2016) và gửi các bộ, ngành liên quan để xin ý kiến. 2025: 55% người có lương hưu "Một trong những điểm mới, quan trọng và được nhiều người quan tâm nhất ở lần sửa đổi lần này là chúng tôi đề xuất rút ngắn thời gian đóng BHXH. Thay vì đóng BHXH từ 20 năm trở lên mới được nhận lương hưu, chúng tôi đề xuất giảm dần số năm đóng xuống còn 15 năm, hướng tới 10 năm. Tức đóng BHXH đủ 15 năm, 10 năm cũng sẽ được nhận lương hưu. Tất nhiên, thời gian đóng ngắn hơn thì mức hưởng lương hưu cũng sẽ thấp hơn" - ông Nguyễn Duy Cường, phó vụ trưởng Vụ BHXH, giải thích thêm. Theo ông Cường, Bộ LĐ-TB&XH lập hồ sơ đề nghị và gửi các bộ, ngành xin ý kiến. Bộ LĐ- TB&XH sẽ tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành để hoàn chỉnh hồ sơ đề nghị và gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Sau khi Bộ Tư pháp thẩm định sẽ gửi Chính phủ xem xét, cho ý kiến. Nếu đồng ý, Chính phủ sẽ tiếp tục trình Quốc hội xin đưa vào chương trình của Quốc hội để sửa Luật BHXH, và đến khi đó các bộ phận liên quan sẽ chính thức bắt tay vào xây dựng các nội dung cần sửa đổi... Phó vụ trưởng Vụ BHXH cho biết mục tiêu nghị quyết 28 về cải cách chính sách BHXH đặt ra là đến năm 2021 có khoảng 45% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội và đến năm 2025 con số này tăng lên 55%. Nghị quyết cũng chỉ rõ giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp nhưng vẫn được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH. Đây là một thách thức lớn, trong khi chính sách BHXH còn nhiều bất cập và chưa phù hợp tốc độ già hóa dân số. 66,5% người lao động chưa tham gia BHXH Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ LĐ-TB&XH, đến thời điểm cuối năm 2020 mới chỉ có gần 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, vẫn còn gần 32 triệu người trong lực lượng lao động ở độ tuổi lao động (khoảng 66,5%) chưa tham gia BHXH. Còn hơn 9,2 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu chưa được hưởng một tầng an sinh nào khác. Cần sớm sửa Luật BHXH Bộ LĐ-TB&XH cũng chỉ ra Luật BHXH năm 2014 hiện đã xuất hiện những hạn chế, bất cập nên cần thiết phải sửa đổi, bổ sung. Cụ thể, diện bao phủ BHXH theo quy định của pháp luật cũng như quy mô tham gia BHXH trên thực tế còn thấp; quỹ hưu trí và tử tuất khó đảm bảo cân đối trong dài hạn do chính sách BHXH hiện hành được kế thừa từ các chính sách BHXH trong giai đoạn kế hoạch hóa tập trung, thiết kế dành cho công nhân viên chức khu vực nhà nước, do ngân sách nhà nước đảm bảo. Khi mở rộng ra các khu vực kinh tế khác thì chính sách chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời, chưa phù hợp với sự thay đổi về đặc điểm của quy mô và cơ cấu dân số, chưa phù hợp với nguyên tắc đóng - hưởng và cân đối giữa mức đóng - mức hưởng, dẫn đến quỹ hưu trí và tử tuất khó đảm bảo khả năng cân đối trong dài hạn; c\ Chính sách BHXH thiếu sự chia sẻ; điều kiện hưởng BHXH một lần khá dễ dàng, và đặc biệt là quy định điều kiện về thời gian tối thiểu được hưởng lương hưu quá chặt chẽ dẫn đến số người đang tham gia rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn. Sẽ có thêm nhiều người đủ điều kiện hưởng hưu trí Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phan Văn Mến - giám đốc BHXH TP.HCM - cho biết lộ trình giảm thời gian tham gia BHXH để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 10 - 15 năm sẽ giúp cho nhiều người dân tại TP.HCM được hưởng lương hưu. "Hiện nay có nhiều người đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng BHXH lại chưa đủ 20 năm để hưởng lương hưu như luật hiện hành quy định. Nếu giảm thời gian tham gia xuống còn 10 - 15 năm sẽ là quy định có lợi cho người dân", ông Mến nhận định. Ngoài ra khi quy định này được thực hiện sẽ khuyến khích người dân ở lại hệ thống BHXH, chờ đủ thời gian để hưởng lương hưu thay vì hưởng trợ cấp BHXH một lần như hiện giờ. Ông Mến cho biết thêm hiện nay có khoảng 30% người lao động tại TP.HCM thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc theo quy định pháp luật nhưng vẫn chưa tham gia. "Có khoảng 105.000 doanh nghiệp tại TP.HCM chưa thực hiện đóng BHXH cho người lao động theo quy định. Đây là nhóm có quan hệ lao động bắt buộc phải tham gia BHXH. Hiện nay chúng tôi cũng đang phối hợp với các sở ngành, đặc biệt là cơ quan thuế, để rà soát số đơn vị này và hiện đã rà soát khoảng 98.000 đơn vị", ông Mến thông tin. VŨ THỦY ghi Mong tuổi già có lương Tôi đi làm công nhân đã gần 15 năm rồi nhưng sổ BHXH hiện tại cũng mới chỉ đóng được 2 năm nay do trước đó cứ mỗi lần nghỉ việc chuyển sang công ty mới tôi rút BHXH một lần. Lần thì đóng được 3 năm, lần thì hơn 3 năm. Trước nay, tôi nghĩ chắc mình cũng không thể nào đóng đủ 20 năm để chờ lãnh được lương hưu được. Nhiều anh chị công nhân mà tôi làm việc cùng, họ đóng 12 năm nhưng vẫn rút BHXH một lần vì ai cũng nghĩ không biết có chờ nổi đến khi đóng đủ 20 năm được hay không. Nhiều người đi làm công ty nhưng chỉ lãnh lương, không tham gia đóng BHXH. Bây giờ Nhà nước cho đóng 10 năm - 15 năm là hưởng lương hưu, nhiều người như tôi hy vọng lắm. Mong tuổi già có chút lương. Và mong luật pháp sẽ sớm sửa đổi theo hướng này để thêm nhiều người làm công như chúng tôi tham gia đóng BHXH được hưởng lương hưu khi về già. Chị Nguyễn Thị Thanh Xuân (47 tuổi, công nhân may tại TP.HCM)
|
