Bài 5: Hình chiếu trục đo
1/ Các loại hình chiếu trục đo Show 1.1/ Khái niệm về hình chiếu trục đoCác hình chiếu vuông góc thể hiện một cách chính xác hình dạng và kích thước của vật thể được biểu diễn, do đó trong kỹ thuật phương pháp hình chiếu vuông góc được lấy làm phương pháp biểu diễn chính. Xong mỗi hình chiếu vuông thường chỉ thể hiện được hai chiều của vật thể, nên hình vẽ thiếu tính lập thể, làm cho người đọc khó hình dung hình dạng của vật thể. >> Để khắc phục được nhược điểm đó của phương pháp hình chiếu vuông góc, người ta dùng phương pháp hình chiếu trục đo để biểu diễn bổ sung. Hình chiếu trục đo thể hiện đồng thời trên một hình chiếu biểu diễn ba chiều của vật thể, nên hình vẽ có tính lập thể. >> Vì vậy, trên các bản vẽ của các bản vẽ phức tạp, bên cạnh các hình chiếu vuông góc, người ta thường còn vẽ thêm hình chiếu trục đo của vật thể. – Hình chiếu trục đo còn dùng để vẽ sơ đồ, phác thảo bộ phận trong giai đoạn thiết kế. Nội dung của phương pháp hình chiếu trục đo được quy định trong TCVN 11-78 Căn cứ theo phương chiếu người ta chia ra:
Căn cứ theo hệ số biến dạng chia ra:
1.2/ Các loại hình chiếu trục đoa/ Hình chiếu trục đo xiên góc ZĐịnh nghĩa d Hình chiếu trục đo xiên góc là hình chiếu trục đo sử dụng phương pháp chiếu không vuông góc với mặt phẳng hình chiếu. Ta chia hình chiếu trục đo xiên góc này thành ba loại chính X sau: d
Hình chiếu trục đo đứng đều Hình chiếu trục đo đứng đều có vị trí các trục như hình 4.1 Các góc X’O’Y = Y’O’Z’ = 1350 và X’O’Z’ = 90o và các hệ số biến dạng quy ước p = q = r =1. Trong hình chiếu trục đo đứng ( đều và cân) có mặt XOZ là mặt không bị biến dạng. Các đường tròn nằm trong mặt phẳng chiếu đứng có hình chiếu trục đo là các đường tròn. Các đường tròn nằm trong mặt phẳng song song với mặt phẳng hình chiếu bằng và hình chiếu cạnh thì có hình chiếu trục đo là dạng elíp. Đối với hình chiếu trục đo đều, trục lớn của elíp = 1,3.d và trục nhỏ = 0,5.d ( với d là đường kính đường tròn). Trục lớn của elíp làm với trục O’X’ hay trục O’Z’ một góc 22o30’ tuỳ thuộc elíp thuộc mặt phẳng chiếu chứa trục O’X’ hay O’Z’. Hình chiếu trục đo đứng đều thường dùng để thể hiện những chi tiết có chiều dài hay chiều dài nhỏ. Cho phép dùng hình chiếu trục đo đứng đều có trục O’Y’ làm với đường bằng một góc 30o hay 60o. b/ Hình chiếu trục đo đứng cân.Loại hình chiếu đứng cân có vị trí các trục đo giống như các hình chiếu trục đo đứng đều. Các góc X’O’Y’ = Y’O’Z’ = 135o và X’O’Z’ = 90o. Các hệ số biến dạng quy ước p = r = 1 và q =0.5 Hình chiếu trục đo đứng cân của đường tròn nằm trong mặt đứng là mặt phẳng X’O’Z’ không bị biến dạng. Các đường tròn nằm trong mặt phẳng song song với các mặt X’O’Y ‘ và Y’O’Z’ có hình chiếu trục đo đứng cân là elíp. Nếu lấy theo hệ số biến dạng qui ước ở trên thì ở trên thì trục lớn của elíp bằng 1,06.d và trục nhỏ bằng 0,35.d ( trong đó d là đường kính đường tròn). Trục lớn của elíp làm với trục O’Z’ một góc 70 . Hình chiếu trục đo đứng cân thường thể hiện các chi tiết có chiều dài lớn. Khi vẽ cho phép thay thế elíp bằng cách vẽ như hình 4.2 Z c/ Hình chiếu trục đo bằng đều.Loại hình chiếu trục đo bằng đều có vị trí các trục đo như hình vẽ số .. , các góc X’O’Y’ = 90, Y’O’Z’ = 120o và X’O’Z’ = 150o các hệ số biến dạng quy ước p = q = r = 0,94 và q = 0,47. xem hình 4.3
Trong hình chiếu trục đo bằng đều có mặt X’O’Y’ là mặt phẳng không bị biến dạng. Các mặt tròn nămg trên các mặt phẳng song song nằm trong mặt phẳng toạ độ X’O’Y’ có hình chiếu trục đo là đường tròn. Các đường tròn nằm trong các mặt phẳng song song với các mặt phẳng toạ độ Y’O’Z’ và X’O’Z’ có hình chiếu trục đo là elíp. Trục lớn của elíp trong mặt X’O’Z’ bằng 1,37.d và làm với trục O’Z’ một góc 150, trục nhỏ bằng 0,37.d. Trục lớn của elíp trong mặt Y’O’Z’ bằng 1,22.d và làm với trục O’Z’ một góc bằng 30o, trục nhỏ bằng 0,71.d ( d là đường kính đường tròn). Các hình chiếu trục đo bằng đều còn gọi là hình chiếu trục đo quân sự, dùng để thể hiện các công trình quân sự, ít dùng trong bản vẽ kỹ thuật cơ khí. d/ Hình chiếu trục đo vuông gócĐịnh nghĩa Là hình chiếu trục đo được sử dụng phương chiếu vuông góc với mặt phẳng hình chiếu. Theo tính chất này người ta chia hình chiếu trục đo thành hai dạng chính sa:
Cách bố trí trục đo và hệ số hình biến dạng Hình chiếu trục đo vuông góc đều có vị trí các trục đo như hình 41, các góc X’O’Y’ = Y’O’Z’ = X’O’Z’ = 120 0 và các hệ số biến dạng theo các trục O’X’, O’Y’, O’Z’ là p = q = r = 0,82. xem hình 4.4 và 4.5 Để tiện vẽ người ta sử dụng hệ số biến dạng theo qui ước p = q =r = 1. Với hệ sô biến dạng quy ước này hình chiếu trục đo được xem như phóng to lên 1:0.82 = 1.22 lần so với thực tế. Trong hình chiếu trục đo vuông góc đều, đường tròn nằm trong mặt phẳng song song với các mặt xác định bởi hai trục toạ độ có hình chiếu trụ đo là elip , trục lớn của elíp này vuông góc với hình chiếu trục đo của toạ độ thứ ba. Nếu ta lấy các hệ số biến dạng p = q= r = 1 thì trục lớn của elíp bằng 1,22d và trục nhỏ của elíp bằng 0,7d ( d là đường kính đường tròn) Trong các bản vẽ kỹ thuật, cho phép thay hình elíp bằng hình ô van cách vẽ như sau:
>> Ta xác định được hình elíp cần vẽ. d/ Hình chiếu trục đo vuông góc cânHình chiếu trục đo vuông góc cân có vị trí trục đo như hình .. . các góc X’O’Y’ = Y’O’Z’ = 131025’ và X’O’Z’ = 97010’. Xem hình 4.6 Các hệ số biến dạng p = r = 0,94 và q = 0,47. Để tiện vẽ ta thường sử dụng hệ số biến dạng quy ước p = r = 1 và q = 0,5. Trục X’O’ được vẽ theo tg70 = 1:8 và trục O’Y’ vẽ theo tg41o = 7:8. Với hệ số biến dạng qui ước thì hình chiếu trục đo coi như được phóng to lên 1: 0.94 = 1,06 lần, do đó trụ lớn của elíp bằng 1,06d và trục nhỏ bằng 0,94d hay 0,35d tuỳ theo elíp thuộc mặt phẳng nào. e/ Các quy ước về hình chiếu trục đoTheo TCVN 11-78 quy định về các quy ước vẽ hình chiếu trục đo như sau:
Hình chiếu là gì? Phân loại và cách xác định hình chiếu
Hình chiếu là gì? Nghe thì có vẻ rất đơn giản vì đây là một kiến thức nằm trong chương trình học phổ thông. Tuy nhiên không phải ai cũng có thể hiểu về khái niệm này một cách chính xác nhất. Vì vậy hãy tham khảo bài viết dưới đây của Palada.vn để có câu trả lời chính xác nhất về hình chiếu là gì nhé. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐOMột ᴠật thể V gắn ᴠào hệ trụᴄ toạ độ ᴠuông góᴄ OXYZ ᴠới ᴄáᴄ trụᴄ toạ độ đặt theo ba ᴄhiều dài, rộng, ᴄao ᴄủa ᴠật thể;Chiếu ᴠật thể ᴄùng hệ trụᴄ toạ độ ᴠuông góᴄ lên mặt phắng hình ᴄhiếu P’ theo phương ᴄhiếu l (l không ѕong ѕong ᴠới P’ ᴠà bất ᴄứ trụᴄ toạ độ nào). Kết quả thu đượᴄ V’ trên P’ - đó ᴄhính làhình ᴄhiếu trụᴄ đoᴄủa V. * Khái niệm về hình chiếu trục đo Các hình chiếu vuông góc thể hiện một cách chính xác hình dạng và kích thước của vật thể được biểu diễn, do đó trong kỹ thuật phương pháp hình chiếu vuông góc được lấy làm phương pháp biểu diễn chính. Xong mỗi hình chiếu vuông thường chỉ thể hiện được hai chiều của vật thể, nên hình vẽ thiếu tính lập thể, làm cho người đọc khó hình dung hình dạng của vật thể. >> Để khắc phục được nhược điểm đó của phương pháp hình chiếu vuông góc, người ta dùng phương pháp hình chiếu trục đo để biểu diễn bổ sung. Hình chiếu trục đo thể hiện đồng thời trên một hình chiếu biểu diễn ba chiều của vật thể, nên hình vẽ có tính lập thể. >> Vì vậy, trên các bản vẽ của các bản vẽ phức tạp, bên cạnh các hình chiếu vuông góc, người ta thường còn vẽ thêm hình chiếu trục đo của vật thể. – Hình chiếu trục đo còn dùng để vẽ sơ đồ, phác thảo bộ phận trong giai đoạn thiết kế. *Cáᴄ thông ѕố ᴄủa hình ᴄhiếu trụᴄ đo: Hình 2. Cáᴄ góᴄ trụᴄ đo - Góᴄ trụᴄ đo Trong phép ᴄhiếu trên : O’X’; O’Y’ O’Z’: gọi là ᴄáᴄ trụᴄ đo Góc X’O’Z’, góc X’O’Y’, góc Y’O’Z’: các góc trục đo - Hệ ѕố biến dạng: Hệ ѕố biến dạnglà tỉ ѕố độ dài hình ᴄhiếu ᴄủa một đoạn thẳng nằm trên trụᴄ toạ độ ᴠới độ dài thựᴄ ᴄủa đoạn thẳng đó. Trong đó: O’A’/OA là hệ ѕố biến dạng theo trụᴄ O’X’ O’B’/OB là hệ ѕố biến dạng theo trụᴄ O’Y’ O’C’/OC là hệ ѕố biến dạng theo trụᴄ O’Z’ * Phân loại: - Căn cứ theo phương chiếu người ta chia ra: + Hình chiếu trục đo vuông góc: Phương pháp chiếu vuông góc với mặt phẳng hình chiếu. + Hình chiếu trục đo xiên góc: Phương chiếu không vuông góc với mặt phẳng hình chiếu. - Căn cứ theo hệ số biến dạng chia ra: + Hình chiếu trục đo đều: Ba hệ số biến dạng theo ba trục bằng nhau. + Hình chiếu trục đo cân: Hai trong ba hệ số biến dạng theo ba trục bằng nhau. + Hình chiếu trục đo lệch: Ba hệ số biến dạng trên ba trục tưng đôi một không bằng nhau. |
