Một đám tang bao gồm các nghi lễ, nghi lễ, nghi lễ và / hoặc những quan sát có ý nghĩa khác mà con người thực hiện để tôn vinh hoặc tưởng niệm một người đã chết, dù có tổ chức hoặc không có sự hiện diện vật chất của những người còn lại của người đã chết. Tang lễ so với bố tríTrong khi hầu hết mọi người không tạo ra sự khác biệt, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, một đám tang không giống như chôn cất. Loại thứ hai hoàn toàn là một hình thức chung của bố cục cơ thể cuối cùng nhằm giải quyết nhu cầu phải làm gì với những tàn dư vật chất sau khi chết xảy ra một cách thực tế, tôn trọng. Có một số hình thức bố trí cơ thể cuối cùng ngoài việc chôn cất dưới mặt đất trong một nghĩa trang, chẳng hạn như hỏa táng , hiến tặng cơ thể, chôn cất trên mặt đất (ví dụ, trong một lăng mộ), hoặc thủy phân kiềm . Nói cách khác, phương pháp được lựa chọn cuối cùng chỉ giải quyết "nhu cầu của người chết". Mặt khác, mục đích của một đám tang là để giải quyết "nhu cầu của cuộc sống." Dịch vụ tang lễ hoặc lễ tưởng niệm giúp những người sống sót:
Biểu mẫu tang so với hàmThường được tổ chức ngay sau khi chết - thường trong vòng từ một đến bảy ngày — hình thức tang lễ có thể thay đổi rất nhiều dựa trên sở thích cá nhân và tôn giáo của cá nhân và / hoặc người sống sót của họ, các tiêu chuẩn văn hóa hay xã hội và hoàn cảnh xung quanh cái chết , Nếu cần. Như đã nói ở trên, tuy nhiên, chức năng của một đám tang về cơ bản là phổ quát bất kể sự xuất hiện của nó và các nghi lễ, nghi thức và nghi lễ bao gồm. Nói chung, các nghi lễ tang lễ trong văn hóa phương Tây bao gồm / kết hợp:
Đám tang trong văn hóa phương Tây cũng có thể kết hợp:
Trong khi một đám tang thường xảy ra cùng với sự hiện diện của những xác chết vật chất của người đã chết, chẳng hạn như trong một lễ tang tang lễ, điều này là không cần thiết. Các gia đình thường sắp xếp và thực hiện một dịch vụ tưởng niệm có ý nghĩa để tôn vinh và nhớ lại người đã chết sau khi chôn cất hoặc hỏa táng cá nhân một cách riêng tư. Một dịch vụ tang lễ và một dịch vụ tưởng niệm phục vụ cùng một chức năng hoặc mục đích, nhưng các dịch vụ được tiến hành mà không có sự hiện diện vật lý của người quá cố thường được gọi là một dịch vụ tưởng niệm. Nguồn gốc của từThuật ngữ tang lễ có nguồn gốc từ từ tiếng Latin funus , có nghĩa là "tang lễ, đám tang, nghi thức chôn cất" hoặc "cái chết, xác chết". Từ ban đầu được gọi cụ thể đến việc chôn cất người chết cho đến đầu những năm 1500, khi ý nghĩa của nó mở rộng thông qua việc sử dụng để chỉ đến buổi lễ bao quanh chôn cất một người đã chết.
Đám tang là một nghi lễ lớn, nghi lễ cuối cùng trong đời một con người. Ở phương Đông, dường như nghi lễ là thứ quan trọng nhất nên mới có câu “tiên học lễ”. Trong những câu chửi bới rủa sả, một trong những câu độc địa nhất là “đồ chết đường, chết chợ” vì khi chết đường chết chợ sẽ không được hưởng nghi lễ đám tang một cách đầy đủ, trọn gói. Có một câu đố là "cái gì người mua thì không dùng mà người dùng thì không mua?" Trả lời đó là cái vòng hoa đám tang. Đám tang là một sự kiện mà những người tổ chức nó để cho người đã khuất. Trong đám tang có nhiều nghi lễ một phần để chứng tỏ sự kính thờ người đã khuất, một phần, theo người còn sống, để người đang trên đường trở về với cát bụi yên lòng. Những nghi lễ truyền thống Nghi lễ đám tang Việt hình như được thiết kế theo nghi thức tang lễ có gốc từ sách “Văn công gia lễ” của Chu Hy đời nhà Tống bên Tàu, giản lược theo “Thọ mai gia lễ” của Hồ Sĩ Dương đời Lê. Nghi lễ đám tang ấy thể hiện rất rõ quan điểm con người là do khí âm, khí dương hòa hợp lại, con người có hồn có vía nên dù đã nhắm mắt xuôi tay vẫn có ảnh hưởng tốt hoặc xấu đối với những người sống. Đám tang là một nghi lễ với những thủ tục quy định nghiêm ngặt, nào “Thiên chính tẩm” (dời ra giữa nhà), nào lắng nghe “Di ngôn” (lời trăng trối), nào “Gia tân y” (thay quần áo), nào “Hạ tịch” (đặt xuống chiếu trải dưới đất), nào “Trị quan” (chuẩn bị quan tài), nào “Nhập quan” (đặt vào quan tài)… Rồi trong đám tang có các lễ như Thành phục (lễ phát tang), Di quan (lễ chuyển cữu), lễ hạ huyệt, tế Thổ địa… Các nghi thức trong đám ma nhiều khi có ý nghĩa thực tế nhất định, ví dụ thủ tục Hạ tịch là đặt thi thể xuống đất cầu mong người đã khuất khi gặp khí âm của đất may ra sống lại; lễ Phạm hàm bỏ gạo trắng hay ba đồng tiền vào miệng người chết để người quá cố không còn khát vọng tầm thường, thù oán quấy rối người sống… Ngày xưa, trong đám tang con cháu người thân phải ăn mặc lôi thôi, mặt mày tiều tụy để chứng tỏ cha mẹ chết đi con cháu trở thành kẻ mồ côi, khốn cùng... Ngày nay, thời đại công nghiệp, nhiều thứ cũng được châm chước; hoặc nghi lễ đám tang phức tạp quá nên con cháu, người thân phải phó mặc giao trọn gói cho nhà đám. Buồn vui chuyến đi cuối của đời người Trong đám tang thường có ban nhạc hiếu đến đánh trống, thổi kèn để tạo nên không khí cho đám. Tiếng nhạc đám tang ở miền Bắc ngoài kèn, trống còn có vài cây nhị rền rĩ nỉ non như tiếng khóc. Tiếng nhạc đám tang ở miền Nam có thể là nhạc kèn Tây chơi cả những bản trữ tình, để mua vui cho người chết, để làm cho không khí đám ma đỡ căng thẳng, buồn bã. Nhiều đám tang ở Sài Gòn chẳng có chút gì ai oán thảm sầu, thậm chí còn… vui như hội. Không còn ai lạ lẫm khi nghe điệu lăm-ba-đa nóng bỏng hay nhạc khúc shalala rộn ràng trỗi lên giữa các đám tang ấy. Có người bình luận: “Trường học không dạy học sinh ngả nón khi gặp xe tang thì chuyện đám ma mà tấu nhạc quán bar cũng là điều dễ hiểu”. Trong đám tang, nhiều khi có bài điếu văn được viết công phu ca ngợi thân thế, sự nghiệp của người đã khuất được viết lâm ly bi thiết khiến người dự đám không khỏi thương tiếc, sụt sùi. Điếu văn như thể để người lương thiện ra đi thanh thản, để gia quyến người đã khuất dù có mất mát, đau thương cũng được an ủi, tự hào. Đôi khi, người ta bỗng nghĩ lúc sống, phải sống sao để lúc ra đi, vong linh không phải hổ thẹn khi nghe điếu văn tiễn biệt mình. Ngày xưa, khi đã nhiều tuổi ít ai sợ chết bởi quan điểm “sống gửi thác về” là phổ biến, chết là được đi gặp ông bà, được “ngồi trên nóc tủ ngắm gà khỏa thân”. Ngày xưa, người ta coi chết là đi sang một thế giới khác, có khi còn sung sướng hơn. Giờ đây, đời sống khấm khá hơn có vẻ như người ta “tham sống sợ chết”. Cuộc đời là những chuyến đi. Chuyến đi cuối cùng của đời người là đi vào lòng đất - chuyến đi có lẽ là hoành tráng nhất, có kèn có trống tiễn đưa. Đám tang như một lời nhắc nhở về sự hữu hạn của đời người, để người ta đỡ tham sân si, để thấy “Vua Ngô băm sáu tàn vàng/Chết xuống âm phủ chẳng mang được gì”. Dù chu đáo thế nào chăng nữa, tang gia thường bối rối nên dễ để xảy ra những sơ suất khiến người ta chê bai nên có câu “ma chê cưới trách”. Bởi vậy, có lẽ chẳng nên chê bai đám ma nhỏ hay cũng chẳng nên khen đám ma to làm gì...
Phạm Hùng |
